19. júní - 19.06.2001, Blaðsíða 7

„Pabbi, þegar þú verður kona...“
Fimmtugasti árgangur ársrits Kvenréttindafélags (siands, 19. júní, hefur litið
dagsins Ijós. Á félagsfundi hinn 12. mars 1951 lagði Svafa Þórleifsdóttir, þá-
verandi framkvæmdastjóri Kvenfélagasambands íslands, til að Kvenréttindafélag
(slands, minntist 19. júní með einhverjum hætti sem hátíðardags og stakk upp á
því að félagiö hæfi útgáfu blaðs. Dagurinn er sem kunnugt er merkilegur fyrir þær
sakiraðá 19. júnf árið 1915 staðfesti konungur (slendinga stjórnarskrá sem hafði
að geyma ný réttindi handa konum; réttinn til að kjósa og bjóða sig fram til
Alþingis. KRFÍ tók vel í hugmyndir Svöfu og kosin var nefnd til að annast
undirbúning að nýju blaði. Kom það út hinn 19. júní 1951 og hlaut nafnið 19.
júní. Síðan þá hefur blaðið komið út á ári hverju utan eins árs - 1998.
Margt hefur áunnist í réttindabaráttu kvenna frá því fyrsti 19. júní kom út. Lög
hafa verið sett til að tryggja jafna stöðu karla og kvenna og konur sækja fram á
nær öllum sviðum samfélagsins. Kona hefur verið kjörin forseti (slands, kona er
borgarstjóri í Reykjavík, konur hafa aukið hlut sinn verulega á Alþingi og nú
nýverið var önnur konan skipuð (embætti dómara við Hæstarétt íslands. Og fleiri
dæmi mætti nefna, dæmi sem sýna að konur eiga og nýta sér sömu tækifæri og
karlmenn. Ekkert ætti því að standa í vegi fyrir því að börnin sem vaxa úr grasi
og brosa bjartsýn til framtíðar eins og börnin á forsíðunni eigi sömu tækifæri í
lífinu óháð því hvort þau eru stúlkur eða drengir. Eða er máliö kannski ekki
svona einfalt?
Ekki er langt síðan ungur systursonur minn sagði við móður sína eftiír að hafa
horft á konu dásama nýjustu bleiugerðina í auglýsingu í sjónvarpinu: „Þegar ég
er orðinn stór ætla ég að láta konuna mína kaupa svona bleiu." Þriggja ára
dóttir kunningjakonu minnar sagði einnig nýlega við föður sinn: „Pabbi þegar þú
verður kona þá getur þú eldað hafragraut handa mér...“ Og í vetur sat ég eitt sinn
fyrir framan sjónvarpið að horfa á Óliver Twist með sex ára dóttur minni þegar
hún sagði: „Mamma skrítið, allar söguhetjur í spennusögunum eru strákar."
Ekki hvarflaði að systursyni mínum annað en að konurnar sæju um bleiuskiptin
og þriggja ára hnátunni var greinilega mikið í mun að hugreysta föður sinn -
í hennar heimi voru það konurnar sem sáu um eldamennskuna. Og dóttir min -
aðeins eldri en hin tvö - er farin að átta sig á því að það er eitthvað bogið við það
að bara strákar lendi í ævintýrum.
En það er fleira í umhverfinu sem gefa börnunum skilaboð um mismunandi
væntingar til kynjanna; skilaboð um hlutverk, „rétta" staðla og um leið markmið
til að stefna að. Fegurðarsamkeppni (slands er nýafstaðin. Dómararnir telja sig
þess umkomna að velja fegurstu stúlkuna úr hópi glæsimeyja í sundbolum;
staðlaða mynd af konu þar sem ein útlitsgerð er talin fallegri en önnur; ein er
valin til að vera fulltrúi okkar hinna af þvf að hún er með stærri eða minni brjóst,
lengri eða styttri fótleggi, grennri eða feitari læri eða hverju þeir nú annars fara
eftir við þetta val sitt. Og á sama tíma keppast fyrirtæki við að láta kjósa sína
ungfrú fyrirtæki punktur is. Ég geri ráð fyrir
að það þyki góð markaðssetning og vænleg
leiö til að styrkja ímyndina. En leyfi mér þó
að efast um að svo sé. (tónlistargeiranum
verða söngkonurnar æ fáklæddari og „full-
komnari" samkvæmt ríkjandi stöðlum -
með æ vafasamari aðferðum og í heimi
auglýsinga og tísku eru skilaboðin alltof oft
þessi: konur komast áfram vegna líkamans
en karlar vegna heilans. Ætli sé ekki best
að taka undir með Gunnari Hersveini
blaðamanni sem segir í grein sinni í
blaðinu: „Halló! það er komin ný öld...
Klikkið á „refresh" í kollinum!"
Lagasetning hefur vissulega bætt stöðu
kvenna frá því fyrsta tölublað 19. júní kom
út fyrir hálfri öld. En það er ekki nóg. Enn
ríkja viðhorf og venjur sem draga okkur (
kvenna - og karladilka ( málum þar sem
kynferði ætti ekki að skipta máli. Þeim
viðhorfum og venjum þarf að breyta. Það
gerum við m.a. með málefnalegri gagnrýni,
upplýsingum og umræðu. 19. júní hefur
verið vettvangur slíkrar umræðu ( fimmtíu
ár og þangað til fullkomnu jafnrétti er náð
hlýtur að vera þörf á blaði sem þessu.
Njótið vel!
Arna Schram
Ritnefnd:
Ingólfur V. Gíslason Guðrún M. Guðmundsdóttir Roald Eyvindsson Kristín Heiða Kristinsdóttir Margrét Sverrisdóttir