Íslendingur - 01.12.1961, Blaðsíða 5
Bjartmar Guðmundsson alþingismaður:
„GERRÆÐISVERKIN”
(Niðurlag.)
SPARIFÉ MANNA í innláns-
deildum nýtur réttinda eins
og sparifé í bönkum og spari-
sjóðum samkv. lögum nr. 46, 14.
apríl 1954, III. kafla, 22. gr. Hví
skyldi iþá ekki hvíla á því sama
skyldan og öðru sparifé, fyrst
það hefur réttindin? Eða vilja
menn máske láta taka þau rétt-
indi af innlánsdeildafénu? Það
er undanskilið sköttum og út-
svari, og slíkt hið sama vextir
af því, alveg á sama 'hátt og það,
sem geyrnt er í bönkum og
sparisjóðum. Sé það nauðsyn-
legt fyrir alþjóð að binda á
þenna hátt hluta sparifjár, þá á
það að ganga jafnt yfir. Sé það
fórn, t. d. fyrir sparisjóð, að láta
á þenna hátt í hendur Seðla-
bankanum lítinn hluta af fé
sínu, þá eru það óeðlileg fríð-
indi fyrir innlánsdeild á sama
stað að vera laus við þá kvöð.
Það mundi skapa fjárflótta frá
sparisjóðnum yfir í innláns-
deildina. Hvernig sem á þetta
er litið, sýnist mér því að spari-
sjóðurinn og innlánsdeildin eigi
að sitja við sama borð, og þann-
ig hef ég alltaf litið á þetta mál.
Hitt er aftur á móti umtalsvert,
að lítils megnug fyrirtæki, jafnt
sparisjóðiv , og innlánsdeildir,
. ættu að geta fengið undanþágu
frá niðurjöfnun, ef sérstaklega
stendur á, líkt og t. d. fátækasta
fólk, frá niðurjöfnun útsvara.
En stór og sterk fyrirtæki, sem
varðveita sparifé manna, eiga
að bera sömu bagga, hvort sem
þau heita innlánsdeild, banki
eða sparisjóður. Ég vil hvorki
gera kaupfélög að sérréttinda-
stofnunum né gustukabörnuni.
Þau eru ekkert þurfin fyrir það.
Brosleg slagorð.
Þessu til viðbótar er svo enn,
eins og að var vikið, að skattur
þessi, sem svo er kallaður, er
enginn skattur í reynd, aðeins
tilfærsla í reikningum og því
ekki líkt því eins mikið atriði
og af hefur verið látið af hróp-
endum eyðimerkurinnar, en þó
einn þáttur af mörgum í ráð-
stöfunum til að efla Seðlabank-
ann í hlutverki, sem snertir allt
landið, ekki eitt byggðarlag eða
fá, heldur öll sameiginlega.
Stóru orðin um, að soga eigi
fjármuni fátækra byggðarlaga
til Reykjavíkur á þenna 'hátt og
beita þau gerræði, eru aðeins
ibrogleg slagorð á borð við móðu
harðindatal og landeyðingu,
sem Karl Kristjánsson er nú
orðinn allra íslendinga frægast-
ur fyrir.
Frá sjónarmiði innlánsdeilda
eða þeirra manna, er telja sig
þeirra málsvara, tel ég að vinn-
ÍSLENDINGUR
ingur sé fyrir þær að hafa feng-
ið á þenna hátt fulla viður-
kenningu um jafnrétti við
banka og sparisjóði.
Hef ' ég þá sýnt fram á, að
kenningin um gerræðislegar of-
sóknir á lagasmíð tveggja síð-
ustu ára á hendur kaupfélögum,
hefur ekki við rök að styðjast,
'heldur er hún óróleikahróp og
broslegur bægslagangur að því
er snertir hið dulai'fulla blóm,
sem reyndist 14 hundrað-kall-
ar!
Vottorðið, og hin mikla óbeit
á lyginni.
Eins og ég sagði í upphafi hef
ur K. K. enn magnað á mig
sendingu í Degi, og hefur nú
óvenjulega fátt að segja og er
'heldur daufur í dálkinn. Birtir
þó vottorð um, að útsvar K. Þ.
hafi hækkað um 75.6% síðan
1959. En niður hefur þó fallið,
að taka fram, að samvinnu-
skattur er úr sögunni. Líka
hefur honum gleymzt að skýra
frá, hversu útsvörin hafa hækk-
að mikið í heild á Húsavík á
þessum tveim árum. Og í þriðja
lagi að nefna, hvað umsetning
félagsins hefur vaxið um marg-
ar milljónir síðan 1959.
Vottorðið er frá vönduðum
manni og skal ekki vefengt. En
þegar á hitt er litið, er fullt svo
líklegt, að það sanni frcmur cn
hnckki því, sem ég hef áður sagt
um áhrif útsvarslagabreyting-
arinnar 1960.
Þá eru það loks lygarnar og
blekkingarnar, sem Karli hefur
orðið mjög tíðrætt um og tvinn-
að og þrinnað saman sitt fallega
orðbragð þar um í mörgum
blaðagreinum, mest áberandi þó
13. september. En þar komu
þess konar orðblóm fyrir 18
sinnum í einni ritsmíð í reiði-
kasti.
Nú segir hann, sá góði maður,
að sér þyki orðið LYGI ljótt
orð, og hann sneiði hjá að nota
það jafnan. En blekkingin er
ekki ljót, né orðið. Og sögnin að
ljúga er ekki heldur Ijót. Er það
því af fagurfræðiástæðum að
hann þykist hafa notað það fag-
uryrði en sneitt hjá nafnorðinu
LYGI.
Jæja, sama er mér. En með
móðurmjólk drakk ég eitt sinn
þann skilning á okkar mæðra-
máli, að sögnin að ljúga þýddi
þann verknað, er LYGI heitir á
íslenzku tæpitungulaust, og að
blekkingin sé jafnvel enn ótukt
arlegri en sjálf lygin umbúða-
laus. Skal svo útrætt um þenna
þátt snyrtimennskunnar.
Lítill cftirmáli.
Þegar ég lít um öxl yfir 2 ár,
man ég eftir 5 ritsmíðum í Degi,
sumum mjög löngum, eftir K.
K., sem allar snúast um nafn
mitt. Þetta er mikil persónulýs-
ing, og fyrirfinnst þar marg-
endurtekin ímynd um að ég sé
alltaf að reyna að drepa kaup-
félög, hvað þó erfiðlega gengur,
því að þau hafa mörg líf. Og
fyrir utan illviljann í garð kaup
•félaga er annar aðalþráður
þeirrar mannlýsingar sá, að ég
sé úr hófi fram ósannsögull, svo
að ég viðhafi mildara orðbragð
en efni standa til.
Fallegur er stimpillinn og at-
orkan ekki smá að koma honum
á réttan stað.
Margva grasa kennir þarna
auðvitað annarra.
Þrívegis, og nú í fjórða sinn,
hef ég talið mig til neyddan að
bera til baka fjarstæður, þó að
óhugnanlegt sé að þurfa að
ræða um sjálfan sig. Og hefur
þá eins og gerist „orð vaxið af
orði“. <
Svona mikið blek virðist hafa
þurft til að sýna einn mann í
réttu Ijósi.
Mikið hefur eflaust farið út
um þúfur og í grýtta jörð. En
ég ætla þó, að erfiðislaun séu
orðin þó nokkur. Þau mæta
okkur af og til á förnum vegi
sem bergmál eða endurkast af
vörum mætra manna, sem meta
foringja sinn hátt. Án alls kala
ætla ég að nefna eitt dæmi um
það, af fleiri áþekkum:
Kunningi minn einn, allt að
því vinur um langan tíma, jafn-
aði mér í fullri alvöi'u á fjöl-
mennum mannfundi við einn
alkunnasta morðingja veraldar-
sögunnar, ekki beint að ég stæði
í mannvígum, en væri að reyna
að myrða kaupfélög og eyði-
leggja landsbyggðina. Orðalagið
á þessari eftirminnilegu athafna
lýsingu minnti á fyrirmyndina.
Skyldi það ekki skapa vellíðan
að hlusta á svona endurkast
eigin orða — og finna gildi
þeirra. Ég spyr.
Umræðu á þessum vettvangi
er lokið af minni 'hálfu, og tel ég
við hæfi sé, að upphafsmaður
eigi bæði fyrsta orð og síðasta.
6. nóv. 1961.
Bjartmar Guðniundsson.
- EINHUGA FUNDUR
(Framhald af bls. 1)
hafa setið um 200 manns.
í fordyri fundarhússins var
framlagður listi, þar sem menn
og konur innan 35 ára aldurs
gátu skrifað nöfn sín til um-
sóknar um upptöku í félagið
Varðberg, — félag ungra áhuga
manna um vestræna samvinnu.
| BÆKUR
«iiiimiiiimiimiiitiiiiimiiitiiimiiii
Ingibjörg Sigurðardóttir:
BYLGJUR og SÝSLUMANNS-
DÓTTIRIN.
Bókaforlag Odds Björnssonar,
Akureyri.
Ingibjörg Sigurðardóttir er
þegar búin að skrifa margar
bækur fyrir ungar stúlkur, sem
þær lesa með áhuga, enda þótt
sögur Ingibjargar snúist ekki
um kynbombur (þokkadísir),
heldur venjulegar, íslenzkar
sveitastúlkur, og yfir flestum
sögum hennar hvílir hin ís-
lenzka sveitarómantík, sem
tekin er að fara í taugarnar á
ýmsum. En við höfum ennþá
gaman af að lesa sveitalífsreyf-
ara, sem fara vel að lokum,
þótt margt bjáti á framan af
sögunni og allt aftur fyrir mið-
bik hennar. Ýmist lízt háættuð-
um manni vel á vinnukonu af
„lágum stigum“ eða öfugt, og
alltaf spyrna drambsamir for-
eldrar fótum við, þangað til eitt
hvert slys, og þá helzt hetjudáð
í sambandi við það, leiðir hina
drambsömu foreldra í allan
sannleika, opnar augu þeirra
fyrir smæð sinni í alheiminum
o. s. frv. Það má kannske segja,
að allar þessar bækur séu sama
sagan, aðeins vikið til persón-
um og atvikum, — en samt sem
áður rekur forvitnin mann til
að lesa, þótt maður sjái sögu-
lokin fyrir, áður en komið er í
öftustu arkirnar. En trúartraust
höfundar og siðvitund kemur
svo vel fram í sögum hennar, að
þær mættu gjarna liggja á nátt-
borði unglipganna fremur en
annað lesefni.
Meðal íslenzkra skáldverka,
sem nýlega eru komin á bóka-
markaðinn, er skáldsagan Son-
ur minn Sinfjötli, eftir Guð-
mund Daníelsson skólastjóra og
ritstjóra frá Guttormshaga, og
er það 21. ritverk hans. Er Guð-
mundur með mikilvirkustu rit-
höfundum okkar í skáldsagna-
gerð, og tileinkaði sér ungur
þróttmikinn stíl og persónuleg-
an. Meðal þekktustu skáldsagna
hans er þriggja binda sveita-
lífssagan Af jörðu crtu koniinn,
og hefði hún ein nægt til að
skapa höfundi virðingarsæti á
fremsta bekk íslenzkra skáld-
sagnahöfunda.
Sinfjötlasagan er af öðrum
toga en flestar aðrar sögur
Guðmundar. Efnið er sótt í ald-
ir aftur, nánar tiltekið Völs-
ungasögu, og gerist í löndum
við Eystrasalt. Á baksíðu káp-
unnar er uppdráttur af sögu-
sviðinu, en forsíðu kápunnar
hefur Halldór Pétursson teikn-
að. Alls er sagan 260 bls. í all-
stóru broti, en ísafold gefur út.
OG RIT |
iiiiiiliiiilnim 1111111111111 ii iiiitiiim*
Frá Almenna bókafélaginu
hafa blaðinu borizt tvær nýj-
ustu bækur félagsins, en það
eru októberbókin Völuskrín
eftir Kristmann Guðmundsson
og septemberbókin Náttúra Is-
lands.
Völuskrín Kristmanns hefur
að geyma fjölmargar af smásög-
um hans og nokkur ljóð. Marg-
ar þessara smásagna koma nú í
fyrsta sinn út í íslenzkum bún-
ingi (skrifaðar á norsku) og enn
eru þar nokkrar smásögur, sem
'birzt hafa í íslenzkum tímarit-
um. Dr. Gunnar G. Schram
skrifar fonnála fyrir bókinni og
gerir grein fyrir útgáfunni, sem
ben upp á sextugsafmæli hins
stórvirka höfundar, og kemst
þar m. a. svo að orði: „Krist-
mann er meistari í sálfræði
ástarinnar, og í sögum sínum
fer hann víða um völundarhús
mannlegra tilfinninga. Hið yfir-
náttúrlega og dulkennda hefur
he illað hann, allt frá því hann
sá fyrst skyggnisýnir sínar,
barn að aldri, og það er ívaf
margra sagnanna."
Bókin Náttúra íslands er
byggð upp af mörgum helztu
fræðimönnum okkar á sviði
jarðfræði, haffræði, landafræði
og náttúrufræði, én formálsorð
ritar Vilhj. Þ. Gíslason. Höfund
ar hinna ýmsu greina eða þátta
bókarinnar eru: Trausti Einars-
son, Guðmundur Kjartansson,
Jóhannes Áskelsson, Sigurður
Þórarinsson, Jón Jónsson,
Tómas Tryggvason, Jón Ey-
þórsson (2), Sigurjón Rist,
Björn Jóhannesson, Unnsteinn
Stefánsson, Ingvar Hallgríms-
son, Eyþór Einarsson, Ingimar
Óskarsson og eftirmáli eftir dr.
Sigurð Þórarinsson.
Hefur bók þessi mikinn fróð-
leik að geyma á 320 vel nýttum
blaðsíðum.
Börnin í Ólátagarði nefnist
nýlega út komin barnabók eftir
Astrid Lindgren, hinn vinsæla
höfund Línu Langsokks. Þýð-
inguna hefur Eiríkur Sigurðs-
son skólastjóri gert, en áður
hafði hann þýtt „Börnin í
Ólátagötu“ eftir sömu skáld-
konu.
Astrid Lindgren er einkar
fyndin í sögum sínum og held-
ur hinum ungu lesendum föst-
um við efnið. Sumar sögur
hennar eru þannig til orðnar,
að hún hefur sagt þær börnum
sínum, meðan hún var að koma
þeim í svefn á kvöldin, en síð-
an ritað þær upp eftir minni.
Bókaútgáfan Fróði gefur
þessa hugþekku barnabók út.
Hún er skreytt teikningum eft-
ir Ingrid Nyman, en káputeikn
(Framhald á bls. 7)