Vísbending

◄ Árgangur ►

◄ Tölublað ►

◄ Grein ►

Leiðbeiningar (PDF)

Vísbending - 30.03.2007, Blaðsíða 3

V í s b e n d i n g • 1 2 . t b l . 2 0 0 7 3 Ég vissi og ég gerði - Ég gerði og ég vissi Til eru tvær ólíkar kenningar um frumkvöðla. Þetta eru tvær ólíkar kenningar um hvernig á að ná árangri í viðskiptum, í raun tvær ólíkar kenningar um viðskiptafræði. Tveir frum kvöðlar hegða sér svipað en á ólíkum for sendum; annar veit og framkvæmir vit andi vits, hinn sættir sig við að vita ekki svo mikið en framkvæmir í þeirri trú um að hann muni læra á leiðinni. Ég vissi og ég gerði Hin klassíska kenning um hvernig frum kvöðlar haga sér er að þeir geri áætlanir um hvað þeir ætla að gera og geri það svo. Þess vegna er enginn almennilegur frum kvöðull nema hann útbúi viðskiptaáætl un. Tilgangurinn með henni er að frum kvöðullinn átti sig á því hvað hann hefur til brunns að bera og hvernig aðstæður eru og að hann marki sér leið til árangurs. Þessi hugmyndafræði er vel þekkt innan stefnumótunarfræðanna sem hin klassísku fræði; og skipulags og staðsetningarfræð in eru tvær greinar af þessari rót. Árang ur næst einungis með því að ákveða fyrir fram hvað á að gera með hliðsjón af innri og ytri aðstæðum. Hugtakið um áhættu, samanber óvissu, gagnast til að útskýra á hverju hugmyndafræðin byggist, þ.e. allir kostir í stöðunni eru þekktir og leikurinn gengur út á að velja besta kostinn. Það er engin óvissa, ekkert sem á að geta komið á óvart ef rétt hefur verið staðið að undir búningnum.1 Þetta gerir það að verkum að stjórnandinn, eða stjórnendateymið, getur gert áætlanir um framtíðina sem aðrir eiga svo að framkvæma. Að sama skapi getur frumkvöðullinn dregið upp mynd af við skiptahugmyndinni og hvernig á að gera hana að veruleika og pakkað öllu saman inn í viðskiptaáætlun. Hann veit þá hvern ig á að stíga dansinn næstu misserin. Tækifærið er hlutlægt, í þeirri merk ingu að tækifærið er til staðar í tíma og rúmi þangað til einhver grípur það eða það rennur úr gildi. Frum kvöðullinn verður að koma auga á tækifærið, sjá það sem aðrir sjá ekki. Tvennt verður til þess að frumkvöð ullinn getur gripið tækifæri sem er hlutlægt. Annars vegar verður hann að vera meðvitaður um að tækifærið getur skapað honum gull og græna skóga ef hann sér það og grípur þegar það gefst. Hann þarf ekki að vera stöðugt að leita að tækifærum heldur einungis vera vakandi fyrir því að til er fullt af góðum tækifærum sem hægt er að byggja fyrirtækjarekstur á.2 Hins vegar hefur hann einstaka þekkingu sem gerir honum kleift að sjá það sem aðrir sjá ekki. Byggingarverktakinn getur séð framkvæmdamöguleika í auðri lóð en efnafræðingurinn getur aftur á móti séð tækifæri í nýrri efnasamsetningu. Það fer þess vegna eftir því hvað frumkvöðull inn kann og skilur hvaða tækifæri hann kemur auga á. Stundum detta menn hins vegar niður á tækifæri sem eru fyrir utan þennan sérfræðiramma einungis vegna þess að þeir eru á réttum stað á réttum tíma. Árangurinn snýst um að frumkvöð ullinn hafi hugrekki til þess að grípa þessi tækifæri og gera þau að veruleika með því að búa til fyrirtæki utan um þau. Ég gerði og ég vissi Hægt er að kalla hina klassísku kenningu „uppgötvun“ en jafnframt er til annað kenningakerfi sem mætti kalla „sköpun“. Síðarnefnda hugmyndafræðin lýsir frum kvöðlinum sem manneskju sem framkvæm ir hlutina án þess að hafa skýrar áætlanir um þá vegna þess að hún hefur trú á því að hún finni út á leiðinni hvernig á að gera eitthvað gott úr þeim óljósu hugmyndum sem hún hefur um fyrirtæki sitt. Þetta er „Nikeskóli“ viðskiptafræðanna „Just Do It!“ sem mætti umorða á íslensku sem: „Hálfnað verk þá hafið er.“ Í stefnumótun arfræðum tengjast hugmyndir um lærdóm og hugmyndafræði þessu viðhorfi. Ástæð an er sú að um leið og frumkvöðlar gera hlutina læra þeir af reynslunni og lenda í aðstæðum sem þeir verða að finna leið út úr. Það er tilgangslaust að skipuleggja allt of mikið vegna þess að áætlanirnar eru þegar orðnar úreltar þegar búið er að stíga fyrsta skrefið vegna þess að það sem virtist vera staðreynd úr fjarlægð reynist það ekki í nálægð. Margir óþekktir þættir í stöðunni og þessi óvissa valda því að það verður að bregðast við aðstæðum þegar þær koma upp, aðstæðum sem ekki er hægt að sjá fyrir. Hin óljósa hugmynd sem frumkvöð ullinn getur ekki gert viðskiptaáætlun um verður þess vegna að fá að breytast og þró ast í sköpunarferlinu þar sem hvert skref sem hann tekur er leiðin út í óvissuna. Tækifærið er þess vegna huglægt, frekar en hlutlægt, þar sem það verður til í huga frumkvöðulsins. Hann hefur enga vissu fyrir því að hugmyndin sé í raun tækifæri heldur er hann tilbúinn að prófa hvort hún er það og læra af reynslunni. Frumkvöðull inn er þar af leiðandi ekki maður sem leit ar og sér tækifæri vegna þess að hann hafi einhverja sérstaka þekkingu heldur sá sem er tilbúinn til þess að taka skrefið út í óviss una og hefur trú á því að hann geti mótað tækifærið á leiðinni. Fyrirtækið verður til í þessu sköpunarferli. Gagnrýni Fyrri hugmyndafræðina sem fyrr var minnst á telja flestir góða og gilda enda er hún kennd í næstum öllum viðskiptaskól um heimsins. Hún er alltaf ráðandi þegar talað er um frumkvöðla þar sem aðalat riðið er hvort þeir hafa viðskiptaáætlun eða ekki. Þeir sem hafa unnið með frum kvöðlum í langa tíð eru hins vegar flestir á því að þetta er ekki kórrétt vegna þess að þeim vegnar ekkert betur sem hafa út búið fallega viðskiptaáætlun en þeim sem hafa ekki skrifað staf á blað. Rannsóknir benda einnig til þess að þeir frumkvöðl ar sem hafa náð árangri séu ekki þeir sem höfðu viðskiptaáætlanir heldur þeir sem höfðu enga slíka áætlun. Þetta er umhugsunarvert. Það er nefnilega seinni hugmyndin sem flestir frumkvöðlar telja sennilega rétta vegna þess að upphaflega hugmyndin er oftast ekki sú sem þeir enda með að byggja fyrirtæki sitt á. Við skiptaáætlunin er yfirleitt komin í rusla tunnuna á fyrstu mánuðunum eftir að búið er að stíga fyrstu skrefin. Það er gott ef aðstæðurnar gera það að verkum að áætlunin reynist óraunhæf og villandi þegar á reynir. Að sama skapi er við skiptaáætlun ekki gott plagg ef hún verður til þess að frumkvöðlar hætti við rekstur vegna þess að þeir ofmeti áhættuna og sjái ekki lausnirnar fyr ir. Vandamálið er að einhverju leyti stofnanalegs eðlis. Hver vill lána eða fjárfesta í einhverri óljósri hugmynd sem einhver af götunni þykist hafa? framhald á bls.4 Eyþór Ívar Jónsson viðskiptafræðingur

Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4

Vísbending

Vísbending

Beinir tenglar