Vísbending

◄ Árgangur ►

◄ Tölublað ►

◄ Grein ►

Leiðbeiningar (PDF)

Vísbending - 09.11.2007, Blaðsíða 4

Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Eyþór Ívar Jónsson Útgefandi: Heimur hf., Borgartúni 23,105 Rvík. Sími: 512 7575. Myndsendir: 561 8646. Netfang: visbending@talnakonnun.is. Málfarsráðgjöf: Málvísindastofnun Háskólans. Prentun: Gutenberg. Upplag: 700 eintök. Öll réttindi áskilin. © Ritið má ekki afrita án leyfis útgefanda. Aðrir sálmar 4 V í s b e n d i n g • 4 3 . t b l . 2 0 0 7 Össur Skarphéðinsson iðnaðarráðherra er áhugasamur um að Íslend ingar setji 2.000 milljarða í orkufyrir tæki erlendis. Hann hefur áður sýnt at vinnurekstri áhuga. Í nóvember 1989 var í tímaritinu Þjóðlífi viðtal við dr. Öss ur Skarphéðinsson líffræðing. Rifjum upp búta úr því. „Varla líður svo vika að ekki komi fregnir af einhvers konar óláni í kring um fiskeldið. Nú hefur þú undanfarin ár verið einn helsti hvatamaður þess að Íslendingar færu út í þessa atvinnugrein. Hafðir þú rangt fyrir þér? Síður en svo. Og ég er enn þeirrar skoðunar að Íslendingar eigi eftir að hafa ómælda milljarða út úr fiskeldinu. .... Vitanlega eru illa rekin fyrirtæki í fiskeldi eins og öðrum atvinnugreinum, sem sjálfsagt er að láta róa. En hitt full yrði ég líka, að hefðu sumar eldisstöðvar nar fengið sömu fyrirgreiðslu og sjávar útvegurinn, þá stæði rekstur þeirra ekki bara með ágætum, heldur með blóma. ... Reynsla mín segir, að hagkvæmast sé í fiskeldinu að hafa litlar stöðvar. ... Það er ódýrara að setja þær upp og það verð ur gert í framtíðinni. Ef í ljós kemur að þær ganga ekki þar sem búið er að setja þær upp, þá er hægt að loka þeim tapið verður lítið. ... Fiskeldi framtíðarinnar mun byggjast á litlum einingum uppi á landi, sem hægt er að margfalda ef vel gengur. Áhættan er miklu minni að öllu leyti. Þannig að í fiskeldi er smátt ekki einungis fagurt, heldur líka arðbært. ... Þetta er tvímælalaust atvinnugrein sem á eftir að skila í þjóðarbúið ómældum milljörðum.“ Össur er spurður út í fjármál Fram kvæmdasjóðs þar sem hann sat í stjórn. Hann segir: „Sjóðurinn er með ríkis ábyrgð og getur ekki farið á hausinn.“ Undir lok viðtalsins segir Össur: „Það er bjargföst sannfæring mín að ennþá sé hægt að snúa þessu þunga dæmi upp í mikla auðlind fyrir Ísland. ... Fiskeldi á Íslandi er komið til að vera, en við fisk eldismenn á Íslandi verðum að gera okk ur grein fyrir því að það gilda engin önn ur lögmál í fiskeldi en öðrum greinum atvinnulífsins. Það dugir ekki að hafa bara bjartsýni von og trú ...“bj Getum enn grætt milljarða Síðustu árin í viðskiptaheiminum hafa að mörgu leyti einkennst af einfaldri hugmyndafræði sem felst í orðunum „að vaxa eða deyja“. Enska útgáf an „Grow Or Die“ er þó öllu dramatískari en sú íslenska af því að skammstöfunin er G.O.D. eða „guð“ á hinu ilhýra. Að ein hverju leyti komst þessi hugmyndafræði í tísku með samnefndri bók eftir George T. Lock Land, sem er ágætlega skrifuð bók út frá kerfis og vaxtarhugmyndafræði. Fras inn og hugmyndafræðin á sér þó miklu lengri sögu og hefur oft verið notaður sem rökstuðningur fyrir framrás og yfirráðum. Þetta hefur einnig verið hugmyndafræði í pólitík. Að vaxa og deyja Hugmyndin um að vaxa eða deyja hefur oft verið tengd stefnumótun sem einkenn ir frumkvöðla og framtíðarsýn þeirra. Þessi einföldun er oft áhrifarík þegar þörf er á að skapa stemmingu fyrir vexti og framrás í fyrirtækjum, sem er sérstak lega mikilvæg hjá fyrirtækjum sem eru að taka sín fyrstu skref. Hugsjónin um að vaxa í viðskiptum frekar en að deyja er mikilvæg þar sem hún snýst að miklu leyti um nýsköpun og að bregðast við aðstæðum og jafnvel skapa þær, hún snýst um tekjuhliðina frekar en kostnaðar hliðina. Með öðrum orðum, aukinn hagn aður er skapaður með auknum tekjum frekar en með því að skera niður kostn að. Hugmyndafræðin hefur hins vegar einnig verið tengd loftkastalakenningum þar sem eina markmið fyrirtækja er að verða sem stærst og máttugust á sem styst um tíma. Enron er þegar orðið klassískt dæmi um þetta. Á meðan fyrirtæki vaxa eru allir glaðir og fáir spyrja spurninga. Það sem virtist vera fyrirmyndarnýsköpun og framrás var að miklu leyti vanhugs Að vaxa eða deyja uð tækifærismennska, dæmd til þess að leiða fyrirtækið til vaxtar og dauða þegar til lengri tíma er litið. Of hraður vöxtur fyrirtækja, eins undarlega og það hljómar, hefur einnig oft leitt frumkvöðlafyrirtæki til dauða, oft vegna sjóðsstreymisvan damála. Að vaxa eða deyja hljómar vel á hvatningarsamkomum en getur verið varhugaverð stefnumótun ef tími og aðstæður eru ekki teknar með í reikn inginn. Að vaxa og deyja, eða bara deyja í glórulausu flugi að sólinni á vaxbornum vængjum er ekki góð stefnumótun. Pólitískir draumar Í bókinni Confessions of an Economic Hit man lýsir John Perkins starfi sínu sem erind reki bandarískra stjórnmála og viðskipta hagsmuna um heim allan. Hlutverk hans var að skapa tiltrú á hugmyndafræðinni um að vaxa eða deyja, þar sem vöxturinn fól í sér auðævi og endalausan hagvöxt en að öðrum kosti beið heilu hagkerfanna einungis dauði. Til þess að þriðja heims ríki gætu notið vaxtarins urðu þau hins vegar að fá aðstoð Bandaríkjanna, fyrir tækja og Alþjóðabankans. Þar með var tilganginum náð, að koma sem flestum ríkjum undir hæl Bandaríkjanna. Þessu heldur Perkins fram. Undirliggjandi þema virðist vera það sem einkennir svo oft uppbyggingu stórvelda, að þau verða að vaxa eða deyja, eða, í sinni ýktustu mynd, ná alheimsráðum eða deyja ella. Þetta er að vissu leyti klassísk saga stórvelda sem vekur jafnan andúð annarra og drepur að lokum stórveldið innan frá. Í niðurlagi bókarinnar bendir Perkins á að yfirburðir Bandaríkjanna hafi að miklu leyti verið byggðir á „trúnni“ á yfirburði þeirra, sér staklega mikilvægi dollarans. Hann segir enn fremur að stórveldið standi ekki eins styrkum fótum og áður ef evran verður trúanlegur staðgengill dollarans og/eða ef lánardrottnar Bandaríkjanna fara að endur heimta fjármagn sitt. Lítill vafi leikur á að Bandaríkin hafa beðið talsverða hnekki sem stórveldi í tíð Bush yngri þrátt fyrir að enginn hafi trúað meira en hann á „að vaxa eða deyja“. Að flýta sér hægt „Að vaxa eða deyja“ hefur allt of oft verið notað til þess að skapa þörf fyrir að flýta sér eins og kostur er, þegar betra væri að flýta sér hægt. Hugsanlega er klúðrið með mál Orkuveitunnar þegar orðið klassískt dæmi um þetta.

Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4

Vísbending

Vísbending

Beinir tenglar