Vísbending - 02.05.2008, Blaðsíða 4

Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Benedikt Jóhannesson
Útgefandi: Heimur hf., Borgartúni 23,105 Rvík.
Sími: 512 7575. Myndsendir: 561 8646.
Net fang: visbending@heimur.is.
Mál fars ráð gjöf: Mál vísindastofnun Há skólans.
Prentun: Guten berg. Upp lag: 700 eintök.
Öll réttindi áskil in. © Ritið má ekki afrita
án leyfis út gef anda.
Aðrir sálmar
Meðan Sósíalistaflokkurinn var og hét héldu liðsmenn hans því oft
fram að sjálfstæðishetjan Jón Sigurðsson
myndi hafa stutt þeirra málstað gegn er-
lendum her og inngöngunni í NATO.
Þetta var harla broslegt á sinni tíð og nú
er Jón hættur að krefjast þess að Ísland
gangi úr NATO. Ragnar Arnalds segir
nú í grein í Morgunblaðinu þann 30.4. að
Bjarni Benediktsson hafi verið eindreginn
andstæðingur þess að Ísland sækti um
aðild að Efnahagsbandalagi Evrópu. Jafn-
framt vitnar Ragnar í Benedikt Sveinsson,
föður Bjarna og afa undirritaðs, málstað
sínu til stuðnings. Auðvitað er útilokað að
segja til um hvaða skoðanir löngu liðnir
menn hefðu haft á málefnum líðandi
stundar. Bjarni var forgöngumaður um
að Ísland gengi í EFTA gegn harðri and-
stöðu Ragnars. Bjarni sagði árið 1970 um
ástæður inngöngu: „Efnahagsörðugleikar
undanfarinna ára áttu þar ríkan hlut að til
hvatningar ... “ Árið 1961 sagði hann um
Efnahagsbandalagið: „Fylgjumst með því
sem gerist og gætum þess, eftir því sem
föng eru á, að eftir hagsmunum okkar
og þörfum sé munað. Íslendingar mega
ekki fremur í þessu en öðru verða aftur
úr alþjóðlegri þróun. Við verðum að vera
reiðubúin til þess að leggja af mörkum
það, sem með sanngirni verður af okkur
krafizt. En þar verður sanngirnin að vera
á alla vegu.“ (Mbl. 2.12. 1961). Bjarni
hafði hins vegar öðrum betra lag á því að
festa sig ekki í kreddur. Á unga aldri hafði
hann litla trú að samstarfi Íslendinga við
aðrar Norðurlandaþjóðir. Þegar hann
hafði kynnst því taldi hann þjóðinni
það ómissandi. Á hátíðafundi í tilefni af
því að 100 ár voru frá fæðingu Bjarna
fjallaði Þór Whitehead um hernáms-
andstæðinginn Bjarna Ben. Bjarni var
nefnilega andsnúinn hernámi Breta á
Íslandi árið 1940 en hann varð borgarstjóri
það ár. Hann gerði hernámsliðinu enga
greiða og var andsnúinn flugvelli þeirra í
Reykjavík. Þá hefðu þeir Bjarni og Ragnar
Arnalds getað staðið saman um kröfuna:
Herinn burt! Bjarni taldi hins vegar enga
minnkun að því að skipta um skoðun
er aðstæður breyttust. Það geta hyggnir
stjórnmálamenn. bj
4 V í s b e n d i n g • 1 6 . t b l . 2 0 0 8
Bjarni Ben. og EBÁ hnjánum?
Sturla Böðvarsson skrifar grein í Morg-unblaðið 2. maí 2008 um Ísland og
Evrópusambandið. Sturla hefur efasemd-
ir um að umsókn og innganga í ES sé
heppileg á þessum tíma. Hann fjallar um
málin af meiri hófsemi en margir efasemd-
armenn. Þess vegna er gagnlegt að rekja og
ræða röksemdir í greininni.
1. Sérstaða. Sturla byrjar á sérstöðu Ís-
lendinga. „Þegar umræður um aðild okkar
að Evrópusambandinu hafa nú gerst stríð-
ari en áður er mikilvægt að meta aðstæður
okkar rétt. Staða Íslands er á margan hátt
einstök.“ Þetta er auðvitað rétt en ætli
flestar aðildarþjóðanna séu ekki einstakar,
hver með sínum hætti. Okkar er hins veg-
ar að huga að sérstöðu Íslands því ekki
verða aðrir til þess.
2. Virðing Alþingis. Næst víkur Sturla
að Jóni Sigurðssyni og arfleifð hans. Jón
Sigurðsson var mikill talsmaður frjálsra
viðskipta og þess að þjóðir ættu samskipti
á jafnréttisgrunni.
Sturla: „Mun hið háa Alþingi, sem var
stofnað á Þingvöllum árið 930 og hefur
verið stolt okkar Íslendinga, njóta sæmd-
ar og hafa þau áhrif sem því ber innan
Evrópusambandsins?“ „Það virðist vera þann-
ig að áköfustu áhugamenn um inngöngu í
Evrópusambandið láta lönd og leið for-
sendur fyrir fullveldi og sögulega stöðu
okkar sem sjálfstæð þjóð með elsta þjóð-
þing veraldar. Þeir varpa öllum gildum
fyrir róða nema stundarhagsmunum okkar
og mæla öll gæði í krónum eða evrum.“
Allar þjóðirnar halda sínum þjóðþing-
um sem eru valdamikil. Evrópulöggjöfin
hefur hins vegar áhrif á löggjöf landanna
á þeim sviðum sem sambandið nær til. Nú
þegar eru um 20% laga sem Alþingi setur
með uppruna í EES-samningnum.
3. Töfralausn. „Það eru á lofti kraft-
miklar kenningar um vaxandi velsæld til
sjós og lands í skjóli Evrópusambands-
ins. Þær kenningar eru settar fram af
fólki sem við hlustum á og metum.“
Mikilvægt er að tala ekki eins og aðild að ES
sé töfrasproti sem breyti öllu í einu vetfangi,
hvorki til hins betra eða verra. Sturla segir:
„Ýmsir virðast nú vilja leita eftir skjóli innan
Evrópusambandsins þegar við höfum hreppt
mótvind um stund og telja þá leið eina
færa.“ Þetta á eflaust við um einhverja en
þeir sem hafa kynnt sér málin vita að Íslend-
ingar verða ekki teknir inn í ES daginn eftir
að þeir sækja um aðild jafnvel þó að menn
falli frá öllum fyrirvörum. Jafnvel hörðustu
Evrópusinnar hljóta að gera sér grein fyrir
því að ferillinn að aðild tekur nokkur ár og
þá árar vonandi ekki eins og nú.
4. Kosningar. „Utanríkisráðherra, Ingi-
björg Sólrún Gísladóttir, hefur varpað því
fram að í næstu kosningum, sem verða
ekki seinna en árið 2011, verði í raun og
veru kosið um aðild okkar Íslendinga að
Evrópusambandinu.“ Flestir stjórnmála-
menn gera sér skýra grein fyrir því að af-
staða til ES-aðildar er þvert á flokkalínur.
Þess vegna er eðlilegt að efnt sé til þjóð-
aratkvæðagreiðslu um málið. Líklega væri
betra að hafa þær tvær en eina; fyrst um
hvort hefja skuli viðræður og svo um inn-
göngu undir þeim skilyrðum sem þá verða
þekkt. Rétt væri að efna til fyrri atkvæða-
greiðslunnar fyrir næstu alþingiskosningar.
5. Yfirstjórn auðlinda. „Aðild að
Evrópusambandinu myndi kalla á breyt-
ingar á auðlindanýtingu okkar.“ Þetta er
alls ekki víst, en ákvörðun um heildarveiði
hvers árs lægi hjá ráðherraráðinu en ekki
sjávarútvegsráðherra eins og nú. Ráðið
fengi hins vegar ráðleggingar frá Hafrann-
sóknarstofnun og Vísindaráði ES. Líklegt
verður að telja að ráð þessara vísindamanna
vegi áfram mjög þungt. Eins og nú má
búast við kvörtunum hagsmunaaðila þegar
gripið verður til verndaraðgerða.
6. Væntingar. „Það ber umfram allt að
varast að byggja upp óraunhæfar væntingar
um stöðu okkar innan Evrópusambands-
ins.“ Þetta er hárrétt hjá Sturlu en auðvitað
gildir líka að andstæðingar aðildar eiga að
fara með staðreyndir og haldbær rök. Að-
eins þannig verður umræðan vitræn.
7. Rétti tíminn. „Við getum ekki og
eigum ekki að koma á hnjánum til for-
ystumanna Evrópusambandsins og óska
inngöngu vegna efnahagslegra vandræða.“
Hér hittir Sturla naglann á höfuðið. Það
væri beinlínis kjánalegt að koma til ES á
hnjánum enda engin ástæða til. „Þeir sem
halda að upptaka evru sé lausn alls vanda
verða að huga að því að Evrópusambands-
aðild fylgir ekki sjálfkrafa upptaka hins
sameiginlega gjaldmiðils.“ Þetta er líka
rétt en það er mjög æskilegt fyrir Íslend-
inga að uppfylla skilyrðin, jafnvel þó að við
hygðum ekki á aðild að myntsambandinu.
Sturla segir ennfremur: „Lausn vanda okk-
ar í efnahagsmálum er því áfram í okkar
höndum um sinn.“ Þetta er laukétt. Aðild
að ES getur ekki bjargað Íslendingum úr
þeirri kreppu sem þeir eru í núna en hún
gæti dregið úr áhrifum þeirrar næstu.
8. Fordómalaus umræða. Sturla segir
loks: „Ég tel mikilvægt að stjórnmálamenn
ræði fordómalaust þá stöðu sem uppi er.“
Gott væri ef stjórnmálamenn almennt
hefðu sömu skoðun og Sturla. Mestu skipt-
ir að allir kynni sér raunverulegar reglur og
löggjöf ES og móti sér skynsamlega skoðun
um hvaða áhrif aðild hafi í raun. V