Vísbending - 10.10.2008, Blaðsíða 4

4 V í s b e n d i n g • 3 8 . t b l . 2 0 0 8
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Benedikt Jóhannesson
Útgefandi: Heimur hf., Borgartúni 23,105 Rvík.
Sími: 512 7575. Myndsendir: 561 8646.
Net fang: visbending@heimur.is.
Prentun: Oddi. Upp lag: 700 eintök.
Öll réttindi áskil in. © Ritið má ekki afrita
án leyfis út gef anda.
Aðrir sálmar
Í ástandi eins og nú ríkir hafa menn séð að skyndisala á fyrirtækjum og
hlutabréfum er ekki til þess fallin að
skapa verðmæti. Því er það meginatriði
að gera sér mat úr þeirri starfsemi sem
er arðbær. Tökum Eimskipafélagið sem
dæmi. Þar er ekki ástæða til annars en
að ætla að innlenda starfsemin geti verið
arðbær til lengri tíma litið. Hana þarf
að setja í sérstakt félag sem ber eðlilegar
skuldir og eiginfjárhlutfall. Það félag er
hægt að selja innan lands eða utan. Hin
stóru félög Eimskipafélagsins erlendis
sem eru í óskyldri starfsemi ber að skilja
frá og selja eftir því sem tækifæri gefst.
Það tekur tíma og þar tapast peningar.
Samt sem áður er betra að halda þeirri
starfsemi gangandi sem skilar afgangi.
Hinni sem er með tapi þarf að hætta
strax og afskrifa þau verðmæti sem
menn hafa talið að þar væru. Líklega
er Landsbankinn stærsti lánardrottinn
Eimskipafélagsins. Með skipulegum
aðgerðum af þessu tagi væri hægt að
bjarga stórum hluta af skuldum við
bankann.
Annað dæmi. Segjum að eiginfé
í fyrirtækjum Baugs erlendis sé núll.
Sá sem kaupir fyrirtækin tekur á sig
skuldabyrði og er tilbúinn að taka á sig
jafnmiklar skuldir og reksturinn ber til
frambúðar. Þess vegna á að fela erlendum
sérfræðingum að selja þessar eignir, og
leita tilboða, hugsanlega með afskriftum
skulda. Þannig fæst örugglega meira verð
fyrir en ef teknar eru skyndiákvarðanir.
Segjum að tvö fyrirtæki séu í
samkeppnisrekstri og séu jafnstór. Annað
er sterkt og með 50% eiginfjárhlutfall.
Hitt er ekki með neitt eiginfé. Það væri
hörmulegt ef opinber nefnd ákvæði að
færa niður skuldir á því illa stadda en
ekki á hinu. Ekki má búa til bákn sem
hefur það hlutverk að ákveða hverjir
lifa og hverjir deyja, ef hægt er að nota
markaðslausnir til þess að skapa kerfi
sem er heilbrigðara í lokin en miðstýrt
ríkisveldi. Meginmáli skiptir að beitt sé
markaðslausnum og mönnum ekki refsað
fyrir það að vera með heilbrigðari rekstur
en þeir sem verst standa núna. Vandinn
núna er ekki vegna þess að markaðsöflin
geti ekki virkað heldur að skynsemin og
gætnin gleymdust. bj
Nýtum kosti markaðarins
Í fjárhagsáföllunum sem dunið hafa á að undanförnu hafa allir Íslendingar tapað miklum fjármunum. Jafnvel þeir
sem ekki áttu hlutabréf eða fé í sjóðum
bankanna hafa orðið fyrir tapi í gegnum
eign sína í lífeyrissjóðum. Á þessari stundu
er erfitt að meta hvert tapið verður í heild.
Sumir tapliðir liggja þegar fyrir en aðrir
verða óvissir enn um stund.
Mikil óvissa
Innlend hlutabréfaeign lífeyrissjóðanna
hefur lækkað um að minnsta kosti 80% nú
þegar við þrot bankanna. Kannski er tapið
enn meira. Miklu skiptir að í framhaldinu
takist þannig til að ekki verði frekara tap
þannig að starfsemi sem enn er í lagi verði
heilbrigð í framtíðinni.
Skuldabréf fyrirtækja má eflaust færa
niður um 60%. Hér er að miklu leyti um að
ræða skuldabréf fyrirtækja skráð á markaði.
Kannski er þetta mat of lágt. Erfitt er að
greina það fyrr en á næstu vikum.
Peningamarkaðssjóðir bankanna
hafa orðið fyrir miklum áföllum. Hér er
reiknað með því að þeir lækki um 50%.
Viðskiptaráðherra hefur sagt að komið
verði til móts við eigendur slíkra bréfa en
ekkert er enn vitað um hvað ríkisstjórnin
gerir eða getur gert.
Skuldabréf gefin út af innlánsstofnunum
eru ekki spennandi eign þessa dagana.
Miklar umræður hafa verið um það meðal
stjórnvalda og annarra hvernig fara eigi með
þessi bréf og jafnvel hvort gera ætti þau að
markaðsvöru sem skuldarar gætu nýtt til
skuldajöfnunar og lækka þannig skuldir
Áhætta lífeyrissjóða
sínar við bankakerfið. Engar ákvarðanir
liggja fyrir.
Erlend hlutabréfaeign er áhættusöm
vegna þess að erlend hlutabréf hafa
lækkað mikið í verði. Á móti kemur að
gengi krónunnar hefur fallið mikið og
sjóðirnir njóta þess í íslenskum krónum
talið. Niðurstaðan í þessum lið byggir
auðvitað á því hver þróunin verður á
alþjóðamörkuðum á næstu vikum. Ef
ringulreiðin víkur fyrir gagnkvæmu trausti
gæti þessi liður haldist í jafnvægi.
Miðað við það sem þegar er vitað er
ljóst að lífeyrissjóðakerfið hefur tapað um
18% af eignum. Kannski á sú tala eftir að
hækka á næstunni. Það fer fyrst og fremst
eftir því hvernig spilast úr bankakreppunni.
Hvað reynast eignir bankanna miklar þegar
á reynir og hve langan tíma tekur að koma
ró á efnahagslífið?
Enn stórir
Lífeyrissjóðakerfið íslenska er geysistórt á
alþjóðlegan mælikvarða jafnvel eftir þetta
áfall. Ef áföllin verða ekki stærri en sett er
fram í töflunni verður lífeyrissjóðakerfið
um það bil jafnstórt landsframleiðslunni.
Það er svipað hlutfall og í árslok 2004. Verði
áföllin enn meiri þannig að sjóðirnir töpuðu
um þriðjungi af eignum sínum yrði hlutfall
eigna lífeyrissjóða af landsframleiðslu um
85% og færi allt aftur til ársins 2002. Því
má þó ekki gleyma að ef efnahagslífið nær
sér hratt gæti ávöxtun sjóðanna orðið góð á
næstu árum. Þeir munu leika stórt hlutverk
í enduruppbyggingu hagkerfisins.
31.ágú 10.okt Breyting
2008 2008
Sjó!ur og bankainnstæ!ur 83.198 83.198
Útlán og ver!bréfaeign samtals 1.756.758 1.418.400 -19%
Ver!bréf me! föstum tekjum 941.090 825.196 -12%
Ríkissjó!ur Íslands 54.399 54.399
Bæjar- og sveitarfélög 39.911 39.911
Innlánsstofnanir 145.424 145.424 Áhætta
!mis lánafyrirtæki 320.458 320.458
".a. húsbréf 32.766 32.766
".a. húsnæ!isbréf 21.400 21.400
".a. íbú!abréf 235.882 235.882
Fyrirtæki 193.158 77.263 -60%
Einstaklingar (sjó!félagalán) 155.230 155.230
Erlend skuldabréf 32.511 32.511
Ver!bréf me! breytilegum tekjum 815.668 593.204 -27%
Ver"bréfasjó"ir, alls (skbr.- og
blanda"ir) 268.565 183.103 -32%
Innlendir 170.925 85.463 -50%
Erlendir 97.640 97.640
Hlutabréfasjó"ir, alls 294.261 294.261
Innlendir 10.715 10.715
Erlendir 283.546 283.546 Áhætta
Hlutabréf, alls 252.841 115.841 -54%
Innlend 171.251 34.250 -80%
Erlend 81.591 81.591 Áhætta
A!rar eignir, nettó -2.576 -2.576
Hrein eign til grei!slu lífeyris 1.837.380 1.499.022 -18%