Vísbending - 14.08.2009, Blaðsíða 3

V í s b e n d i n g • 3 2 . t b l . 2 0 0 9 3
framhald á bls. 4
Hvar á að fjárfesta núna?
Eftir að fjármálakerfi landsins hrundi standa fjármálalegar rústir eftir. Samt eru til peningar og fólk
sem á þá, en æ fleiri gera sér grein fyrir
því að það er ekki eftirsóknarvert að eiga
íslenskar krónur um þessar mundir. Fæstir
vita hvað þeir eiga að gera við þær krónur
sem þeir eiga, þó að það séu reyndar ekki
mjög margir sem eru í þeirri stöðu. Þetta
má kalla „lúxusvandamál“ þegar margir
standa frammi fyrir því að skulda miklu
mun meira en þeir eiga. En það er engu
að síður vandamál þegar fólk sér þann
kost vænstan að geyma peningana undir
koddanum frekar en að reyna að ávaxta
krónurnar og verja þær gegn verðbólgu.
Hins vegar væri miklu betra - og
hugsanlega er það besta fjárfestingin núna
- að fjárfesta í framtíð Íslands. Framtíð
Íslands eru ný og spennandi fyrirtæki sem
munu verða stórfyrirtæki framtíðarinnar.
Flóttinn úr IKR-liðinu
Ein ástæða þess að Alþjóða gjaldeyris-
sjóðurinn vill halda vöxtum háum á
Íslandi er til þess að það sé eftirsóknarvert
að geyma peninga í krónum. Reyndar er
staðan þannig að margir efast um öryggi
innistæðna í bönkum, ekki síst þegar
fjármálaráðherra hefur lýst því yfir að
ríkið ábyrgist ekki innistæður í bönkum
umfram innistæðutryggingar. Ef ekki væri
fyrir gjaldeyrishömlur þá væru æði margir
tilbúnir til þess að skipta krónunum jafnvel
þrátt fyrir lágt gengi íslensku krónunnar
gagnvart erlendum gjaldmiðlum.
Það skýtur reyndar skökku við að
menn reyni að tala upp gengi krónunnar
á heimamarkaði og halda því fram að
gengið geti fljótlega farið í hæstu hæðir
eins og áður. Afar ólíklegt er að svo
verði og flestir gera sér grein fyrir því
að slökun á gjaldeyrishöftum þýðir að
gengi íslensku krónunnar á eftir að lækka
enn meira. Hugsanlega er það einungis
tímabundið ástand, en allar hugmyndir
um að skjótvirka hækkun gengis íslensku
krónunnar eru lítið annað en getgátur. Svo
virðist sem Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn sé
hræddur um að það verði ekki einungis
erlendir eigendur íslensku krónunnar sem
munu skipta henni í annan gjaldmiðil
við fyrsta tækifæri heldur einnig íslenskir
krónueigendur. Gjaldeyrishamstur í kring-
um utanlandsferðir er dæmi um að
fólk trúi frekar á erlenda gjaldmiðla en
þann íslenska. Það eina sem vantar er að
leigubílsstjórar fari að „hösla“ gjaldeyri af
útlendingum eins og oft gerðist í Austur-
Evrópulöndum og þriðjaheimslöndum.
Góðir og vondir
fjárfestingarkostir
Eðlilegt er að fólk velti fyrir sér hvað
það geti gert við þær krónur sem það
á, svo að þær tapist ekki líka í öðrum
byltum hagkerfisins. Tvær hugmyndir
eru vinsælar. Annars vegar að fjárfesta
í ríkisskuldabréfum sem þykja jafnan
áhættulaus fjárfesting. Það er hins vegar
ástæða til að efast um að það sé góður
kostur þegar lánshæfismat ríkissins virðist
á hraðri leið niður í ruslflokkinn. Hin
hugmyndin sem virðist njóta vinsælda
er að nýta peningana til þess að fjárfesta
í steypu, þ.e. í húsnæði. Hvernig sem
litið er á þann kost er það varhugaverð
hugmynd. Þrátt fyrir að fasteignaverð hafi
hugsanlega lækkað um 30% að raunvirði á
það enn langa leið niður á þann botn sem
það þarf að fara til þess að taka bóluáhrifin
út úr kerfinu. Það er eins og fólk hafi
gleymt því að það hafa verið glórulausar
hækkanir á húsnæði undanfarin ár og
framboðið er einfaldlega langt umfram
eftirspurn. Þessum markaði er haldið
á floti með handafli þar sem enginn vill
afskrifa eignirnar í bókhaldinu. Stíflan er
hins vegar dæmd til þess að bresta þegar
verktakafyrirtæki og bankar geta ekki
stoppað í götin lengur.
Í Kauphöllinni er heldur ekki um
auðugan garð að gresja. Flest fyrirtæki
virðast óhóflega skuldsett eftir mikla
bjartsýni síðustu ára sem gerir það að
verkum að það er varla fýsilegt fyrir
fjárfesta að leggja krónurnar sínar þangað
inn til þess eins að hjálpa við að borga
niður vexti af skuldabagganum. Góð
fyrirtæki sem eru ekki klifjuð af skuldum
eru hins vegar gulls ígildi þar sem verð
á þeim hefur oft lækkað til jafns við
markaðinn. Reyndar eru sögur af því að
bankarnir séu viljugir að afskrifa skuldir
þessara fyrirtækja að einhverju leyti, ef
nýtt hlutafé kemur inn í þau. Verð á
fyrirtækjum í dag er brot af því sem var
fyrir einungis tveimur árum síðan.
Ný fyrirtæki og ný framtíð
Ný, framsækin fyrirtæki verða að vera
hér á landi, fyrirtæki sem skapa störf
og verðmæti til útflutnings. Auðlindir
og gömul fyrirtæki geta áfram verið
mikilvægar stoðir en það er einfaldlega
ekki nægilegt – nema miklar, nýjar
Eyþór Ívar Jónsson
viðskiptafræðingur