Lesbók Morgunblaðsins - 28.02.2009, Blaðsíða 1
LAUGARDAGUR 28. FEBRÚAR 2009
STOFNUÐ 1925
9. TBL. 85. ÁRGANGUR
LESBÓK
Foldarskart Pottaplöntur
tollvarðarins Rousseau 6
Ljósmynd/Friðrik Örn Hjaltested
„Ég verð að vasast í fleiru en bara dansinum. Ég er farinn að gera mér æ betur grein fyrir þessari þörf.“
Gunnlaugur Egilsson 9
Opinn faðmur:
Sátt og samruni
tónlistartegundanna3
5Ójarðnesk rödd:Philippe Jaroussky;arftaki geldinganna
8Salinger níræður:Súperstjarna í bókmenntaheiminum
T
áknmál tímans blasir við okkur hvert
sem við lítum. Í bókstaflegum skiln-
ingi. Hálfbyggð hús í mannlausum út-
hverfum, myrkvaðir skrifstofuturnar
við Höfðatorg, þúsundir óseldra bíla á stæð-
um. Tímanna tákn í auglýsingum nú eru önnur
en í fyrra – í stað áherslu á velmegun og íburð
er höfðað til neysluvitundar og nægjusemi.
Ólíklegustu hlutir – sem stundum verða til í
hita augnabliksins – geta hitt svo rækilega í
mark að skyndilega eru þeir á allra vörum,
verða táknmyndir sem allir skilja. Sá sem lýsti
reiði og örvilnun íslensks almennings með orð-
unum „Helvítis fokking fokk“ á mótmæla-
spjaldi á Austurvelli skapaði sennilega ólík-
indalegasta sameiningartákn sem þjóðin hefur
átt. Síðan þá hefur frasinn verið stældur á öðr-
um spjöldum, prentaður á boli og hrotið af
vörum manna í tíma og ótíma.
Sterkasta vísbendingin um vægi hans í sam-
félaginu kom þó fram á öskudaginn, þegar
börn klæddu sig upp í öskudagsbúninga sem
mótmælendur og gengu um með skilti sem var
skemmtilega bjagað afbrigði af því uppruna-
lega (helvítis focking fock). Þessi börn vissu
upp á hár, hvar eymslanna kenndi í þjóðarsál-
inni og að þeirra búningur sagði beinskeyttari
sögu en Spiderman-, Pocahontas- eða sjóræn-
ingjabúningar. Á öskudegi, sem á uppruna
sinn í ævafornum karnivalískum hefðum, urðu
þessi börn að tákngervingum ástandsins –
þess sem allir eru að hugsa í sínu hvunndags-
streði.
Mikhail Bakhtin leiddi fræðimönnum á sviði
bókmennta fyrir sjónir vægi þess karnivalíska
í samfélagsmyndinni. Þess þegar almúginn
fær veiðileyfi á valdhafana og skrumskælir
„raunveruleikann“ til að draga fram það sem
ólgar undir yfirborðinu. Það var einstaklega
hressandi að sjá hina beittu karnivalísku hefð
ná yfirhöndinni í svo tærri mynd á Íslandi og
mala markaðsvél Disney.
Karnivalið malar markaðsvél Disney
ORÐANNA HLJÓÐAN
FRÍÐA BJÖRK INGVARSDÓTTIR
Helvítis fokking fokk –
ólíkindalegasta sameining-
artákn sem þjóðin hefur átt.