Morgunblaðið - 20.06.2009, Blaðsíða 32

32 Minningar
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 20. JÚNÍ 2009
✝ Magnús Sigurðs-son fæddist 27.9.
1924. Hann lést 6.6.
2009. Foreldrar hans
voru hjónin Sigurður
Snorrason, bóndi á
Gilsbakka, f. 23.10.
1894, d. 2.10. 1978,
og Guðrún Magn-
úsdóttir, f. 16.3.
1896, d. 9.9. 1943.
Systur Magnúsar eru
Sigríður, fv. starfs-
maður á skrifstofu
lögreglunnar í
Reykjavík, f. 2.6.
1926, og Guðrún, fv. einka ritari
forsætisráðherra, f. 4.8. 1928.
Magnús kvæntist hinn 27.12.
1955 Ragnheiði Kristófersdóttur,
f. 15.5. 1932. Foreldrar hennar
voru hjónin Kristófer Ólafsson,
bóndi í Kalmanstungu, f. 29.5.
1898, d. 5.10. 1984 og Lisbeth
Zimsen, f. 8.3. 1907, d. 6.9. 1996.
Börn Magnúsar og Ragnheiðar
eru: 1) Katrín, f. 17.4. 1957, maki
Þorleifur Geirsson, f. 1956; 2) Sig-
urður, f. 15.10. 1958, maki Vala
Friðriksdóttir, f. 1954; 3) Ólafur,
f. 25.8. 1961, maki Anna Gunn-
laug Jónsdóttir, f. 1963; 4) Þor-
steinn, f. 26.12. 1964; 5) Guð-
mundur, f. 15.8. 1968, maki Elín
Kristjánsdóttir, f. 1966. Barna-
börnin eru sextán og
barnabarnabörnin
tvö.
Magnús var fædd-
ur og uppalinn á
Gilsbakka í Hvít-
ársíðu og átti þar
heima alla tíð. Hann
lauk stúdentsprófi
frá Menntaskólanum
í Reykjavík 1946, en
vann æ síðan að bú-
störfum á Gilsbakka
og var bóndi þar frá
1956 til 1997.
Magnús gegndi
fjölmörgum trúnaðarstörfum fyr-
ir sveit sína og hérað og átti lengi
sæti í hreppsnefnd Hvítársíðu-
hrepps og stjórnum Kaupfélags
Borgfirðinga og Sparisjóðs Mýra-
sýslu, þar sem hann gegndi lengi
formennsku. Hann starfaði auk
þess mikið að félags- og hags-
munamálum bænda og sat m.a. á
Búnaðarþingi, í framleiðsluráði
landbúnaðarins og í stjórnum
Búnaðarsambands Borgarfjarðar,
Búnaðarfélags Íslands og Stétt-
arsambands bænda.
Útför Magnúsar fer fram frá
Reykholtskirkju í dag, 20. júní, og
hefst athöfnin kl. 11.
Jarðsett verður í Gilsbakka-
kirkjugarði.
Á Gilsbakka var sauðburður langt
kominn þegar Magnús Sigurðsson
tengdafaðir minn fór að heiman í
hinsta sinn. Það fór vel á því að síð-
asta verk hans hafði verið að færa ný
gögn inn í fjárbókina í tölvunni sinni.
Magnús var mikill gæfumaður
bæði í leik og starfi. Þegar ég tengd-
ist fólkinu á Gilsbakka fyrir rúmum
aldarfjórðungi var að hefjast nýtt
tímabil í lífi tengdaföður míns. Hann
hafði fram að því verið allt í senn eig-
inmaður, faðir, stórbóndi, sveitar-
höfðingi, félagsmála- og fundabóndi,
söngmaður, bókavörður og margt
fleira. Nú bættust við ný hlutverk
þegar hann varð margfaldur tengda-
faðir og afi á stuttum tíma og undir
það síðasta náði hann því meira að
segja að verða langafi. Þessum nýju
hlutverkum sinnti hann með sömu
reisn og prýði og einkenndu allt hans
líf.
Í dag þegar við kveðjum Magnús
eiga barnabörnin hans um sárt að
binda, en þau eru svo lánsöm að geta
yljað sér við margar góðar minningar
úr eldhúsinu hjá afa og ömmu. Þau
minnast Magga afa sem sat við eld-
húsborðið og sagði sögur, söng og fór
með ljóð. Afa sem lagði kapal, spilaði
við eldri barnabörnin og teygði sig í
eldhússkápinn eftir „afaskít“ til að
stinga upp í munninn á þeim yngri.
Tengdafaðir minn var alla tíð opinn
fyrir nýjungum og hann var fljótur að
sjá kostina sem fylgdu almennri
tölvuvæðingu. Við minnumst öll
Magnúsar hin síðari ár sitjandi við
tölvuna, óþreytandi við að færa inn
og halda til haga ýmsum þjóðlegum
fróðleik og minningabrotum frá fyrri
tíð. Við minnumst hans líka sem bók-
menntamannsins sem hélt utan um
bókakaup lestrarfélagsins og hafði
verið félagi í kiljuklúbbi í mörg ár. Á
Gilsbakka skapaðist oft líflegur út-
lánamarkaður í kringum kiljurnar,
sem mikil ásókn var í meðal barna og
tengdabarna að fá lánaðar og ræða
um við Magnús. Allar hafði hann les-
ið, sem og margt annað og myndað
sér skoðun á.
Fyrst og fremst minnumst við þó
Magnúsar sem fjármanns. Hann bjó
alla sína tíð á æskuslóðunum sem
hann unni og var svo lánsamur að
ævistarfið var einnig hans stærsta
áhugamál og ástríða. Í fjárhúsunum
átti hann sínar bestu stundir. Hann
var með afbrigðum fjárglöggur og
iðulega seig hakan á borgarbarninu
lengra og lengra niður á bringu þegar
hann hóf að þylja ættartölur kinda
sem voru að bera, gjarnan marga
ættliði aftur í tímann. Hann gat rakið
hvernig burður hafði gengið hjá
hverri fyrir sig undanfarin ár, hvaða
hrútar höfðu komið við sögu og hvað
hafði orðið um lömbin. Ómerkta und-
anvillinga gat hann rakið til móður á
útlitinu einu saman og hann sá gjarn-
an á svipnum hvaðan ókunnugt aðko-
mufé var upprunnið.
Nú þegar leiðir skiljast vil ég
þakka tengdaföður mínum kærlega
fyrir samfylgdina. Ég votta Ragn-
heiði tengdamóður minni, afkomend-
um Magnúsar og öðrum aðstandend-
um innilega samúð mína.
Deyr fé,
deyja frændur,
deyr sjálfur ið sama;
en orðstír
deyr aldregi,
hveim er sér góðan getur.
(Úr Hávamálum.)
Vala Friðriksdóttir.
Það er skrítið að hugsa það að núna
er enginn afi lengur á lífi. En þú varst
orðinn svo þreyttur að það var gott að
fá hvíld. Og nú ertu kominn til Guðs
og þar líður þér vel. En minningarnar
lifa og þær munu gera það alltaf. Það
var nú margt sem við gerðum saman
þegar ég var í sveitinni og það er
skrítið að hugsa til þess að næst þeg-
ar ég kem í sveitina þá verður enginn
afi þar sem segir „sæll litli drengur“.
En núna ertu búinn að hitta alla góðu
vinina þína og ættingja sem fóru á
undan þér.
Vertu, Guð faðir, faðir minn,
í frelsarans Jesú nafni,
hönd þín leiði mig út og inn,
svo allri synd ég hafni.
(Hallgrímur Pétursson.)
Takk, elsku afi minn, fyrir allar
góðu stundirnar.
Þinn afastrákur
Þorkell Þorleifsson.
Hann Maggi á Gilsbakka er látinn.
Sú fregn kom þeim, sem til þekktu
ekki á óvart þar sem seinustu árin
hafa verið honum erfið heilsufarslega
en aldrei heyrðist hann kvarta heldur
var talað um veikindin af yfirvegun
og skynsemi og þeim léttleika sem
þeim hjónum var svo eðlilegur.
Magnús á Gilsbakka var eins og
aðrir nágrannar sjálfsagður hluti af
æskustöðvum mínum í uppsveitum
Borgarfjarðar. Þegar systir mín og
hann ákváðu að rugla saman reytum
sínum varð hann einnig sjálfsagður
hluti af stórfjölskyldunni.
Margt var Magga til lista lagt, svo
sem sönglist og ljóðlist sem hann iðk-
aði nokkuð. Hann var annálaður fyrir
skarpskyggni og rökfestu í þeim mál-
um sem hann tók að sér og þau voru
æði fjölbreytt trúnaðarstörfin sem
honum voru falin í þágu bænda og
ýmissa þjóðþrifafyrirtækja í hér-
aðinu. Ekki var það vegna þess að
hann sæktist eftir vegtyllum. Hann
var fyrst og fremst bóndi og það góð-
ur bóndi og ég hygg að hans mesta
gæfa hafi verið að fá að búa á og bæta
jörðina Gilsbakka þar sem hann var
borinn og barnfæddur og að sjá jörð-
ina í góðum höndum afkomenda
sinna.
Um leið og ég kveð mág minn með
virðingu og þökk votta ég systur
minni og allri fjölskyldunni samúð en
jafnframt gleðst ég þeirra vegna yfir
því að hafa átt svo frábæran ferða-
félaga á lífsleiðinni eins og Magnús
Sigurðsson á Gilsbakka var.
Ólöf Kristófersdóttir
og fjölskylda.
Þau eru orðin mörg árin frá því að
leiðir okkar Magnúsar lágu fyrst
saman. Ég var þá í sveit á Gilsbakka.
Þá voru þar líka þeir Guðmundur
bróðir minn og Guðmundur Ás-
mundsson, frændi okkar. Við vorum
því þarna fjórir systkinasynir og fór
vel á með okkur við leik og störf. Sér-
staklega eru mér minnisstæðar veiði-
ferðir okkar upp á Tvídægru. Við fór-
um þær ferðir ríðandi. Það var því
ekki einvörðungu veiðiskapurinn sem
vakti okkur spennu og gleði heldur
líka blessaðir hestarnir sem við sát-
um.
En ferðir okkar strákanna voru þó
ekki allar á heiðar upp heldur var líka
farið í hellana í Hallmundarhrauni.
Eitt sinn riðum við fram í Kalman-
stungu og þaðan í hlíðar Strútsins og
gengum síðan á fjallstoppinn. Veður
var bjart og blasti fagurt útsýni við
okkur þarna uppi. Arnarvatnsheiðin,
tígulegur Eiríksjökull og aðrar nátt-
úruperlur spegluðust þarna í tærum
ljóma og fegurð. Þótt Magnús væri
ungur þegar þetta var, þekkti hann
helstu örnefni, sem þarna komu við
sögu.
Ekki var lífið þó tómur leikur held-
ur tókum við virkan þátt í bústörf-
unum. Þar voru smalamennskur tíð-
ar og var alltaf farið ríðandi í þær.
Búið var stórt og jörðin landmikil.
Féð var rekið heim þar sem ær voru
rúnar og lömbin mörkuð. Magnús tók
vel eftir umhverfinu og því, sem í því
bærðist. Hann var reyndar afar
glöggskyggn – ekki aðeins á búfénað
– heldur á flest annað, sem hann sá,
heyrði eða las. Og skarpminnugur
var hann alla tíð. Magnús mótaði lífs-
feril sinn af festu við nám og störf.
Stúdentsprófi lauk hann 1946, en sat
þó aðeins einn vetur í menntaskóla.
Hann lærði fögin heima, fékk þó að-
eins tímakennslu í framburði er-
lendra tungumála. Að skapferli var
Magnús traustur og velviljaður. Hóf-
samur var hann, glaðsinna og manna
skemmtilegastur að vera með. Skop-
skyn hans gat verið glettið en aldrei
meiðandi fyrir aðra. Dagfarslega var
hann mildur í máli en gat þó orðið
býsna fastur fyrir, ef honum misbauð
tal manna eða gerðir.
Þessir eiginleikar hans og víðfeðmt
gáfnafar þroskuðust með menntun
hans og aukinni reynslu. Hann varð
strax sem ungur maður afar fróður
enda var hann hinn mesti lestrar-
hestur. Þá hefur sá menningararfur
sem afi hans á Gilsbakka skóp, borist
honum með foreldrunum og Katrínu
móðursystur hans, sem las með hon-
um í æsku. Við Magnús áttum oft
samstarf um ýmis málefni héraðsins
sem við töldum til umbóta. Var þetta
bæði um rekstur stofnana, sem sýsl-
an átti og menningarmál Borgar-
fjarðarhéraðs. Þannig lagði Magnús
okkur lið er undirbúin var stofnun
Tónlistarfélags Borgarfjarðar og
varð hann síðar einn af stjórnendum
félagsins og eindreginn stuðnings-
maður þess allar götur síðan. Sjálfur
lagði hann söngmennt í héraðinu gott
lið, enda var hann ágætur söngmaður
og söng með kórfélögum sínum fram
á efri ár. Magnús tók við búi á Gils-
bakka árið 1956 og var bóndi þar um
rúmlega fjögurra áratuga skeið.
Hann jók og bætti húsakost og rækt-
un býlisins. Og víst er um það að hirð-
ing alls búfjár, gæsla þess og fóðrun
var til fyrirmyndar.
Magnús gegndi mörgum trúnaðar-
störfum fyrir sveit sína og hérað.
Enn fremur starfaði hann mikið fyrir
bændastéttina. Hann naut ávallt
virðingar samverkamanna sinna fyr-
ir störf sín. Magnús fylgdist vissulega
vel með gangi þjóðmála. En hann lét
eiga sig að ganga til liðs við stjórn-
málaflokka. Ég veit fyrir víst að það
voru gerðar tilraunir til þess að fá
hann í framboð til Alþingis. Því hafn-
aði hann alfarið. Magnús hafði vissu-
lega sterkt sjálfstraust og metnað.
En þá eiginleika hefur hann heldur
viljað nýta sem búhöldur og liðsmað-
ur við umbætur heima í héraði. Þann-
ig var nú viðhorf hans. En hitt verð
ég þó að segja að rökvísi Magnúsar
og réttsýni hefði orðið Alþingi góð
búbót.
Magnús var sannarlega mikill
gæfumaður. Hann eignaðist góða og
mikilhæfa konu, Ragnheiði Krist-
ófersdóttur frá Kalmanstungu. Hún
studdi hann í öllu lífi þeirra og má þá
minnast þess að í glímu hans við
heilsubrest var hún óþreytandi hjálp-
arhella. Eitt er það sem lifir mann-
inn. Það er góður orðstír. Hann hafði
Magnús getið sér. Hans mun því
lengi minnst. Með það í huga kveð ég
þennan góða frænda og þakka honum
vináttu og stuðning. Fjölskyldu hans
sendi ég einlægar samúðarkveðjur.
Ásgeir Pétursson.
Meira: mbl.is/minningar
Við lát Magnúsar á Gilsbakka, vin-
ar míns til 55 ára, leita minningarnar
á hugann, allar ljúfar og yljandi. Við
kynntumst vorið 1954, hann var þá
ókvæntur í föðurhúsum, þrítugur þá
um sumarið, ég fjórtán ára svein-
stauli úr Reykjavík, sem að þeirra
tíma hætti hafði verið sendur í sveit.
Eitt af fyrstu verkunum sem Sigurð-
ur bóndi Snorrason fól mér var að
fara með Magnúsi syni sínum fram að
Hólmavatni að vitja silunganeta.
Farið var á hestum frameftir og
Magnús fræddi mig um öll örnefni á
leiðinni. Síðast er við hittumst, í mars
sl., rifjuðum við einmitt þessa ferð
upp.
Sumrin á Gilsbakka hafa reynst
mér hinn besti skóli sem ég hef sótt,
þar var og er heimilisandinn slíkur að
sjálfsagt þótti að blanda öllum á
heimilinu í umræður allar og hlusta á
og svara öllum spurningum sem í
ungum hugum kviknuðu. Við vorum
látin botna stökur og málfar okkar
leiðrétt ef einhverju var ábótavant.
Einnig var á heimilinu mikill bóka-
kostur og vandaður og höfðum við
ótakmarkaðan aðgang að honum.
Samband mitt og minnar fjölskyldu
við Gilsbakkafólkið hefur aldrei rofn-
að og dvaldi t.d. yngsti sonur minn
mörg sumur þar.
Magnús var mjög hæfileikaríkur
maður, enda hlóðust á hann mörg og
mikilsverð trúnaðarstörf í þágu
bændastéttarinnar og heimabyggð-
arinnar. Ferill hans var á þeim vett-
vangi afar farsæll, en ýmsum þeim
störfum tók hann við af föður sínum.
Á Gilsbakka hafa menn jafnan búið
stórt, mannmargt á heimilunum og
rausnin, myndarskapurinn og snyrti-
mennskan í fyrirrúmi. Þegar messað
var í Gilsbakkakirkju var öllum boðið
í kaffi á eftir og hófst þá hið merkasta
málþing yfir kaffinu og kræsingun-
um. Við unglingarnir fylgdumst með
orðræðum manna af athygli og mér
eru þær stundir enn í fersku minni.
Úr þessum jarðvegi var Magnús
sprottinn, víðsýnið, jöklarnir, skógur-
inn, hraunið, fegurðin öll mótaði
hann. Hann var maður skarpgreind-
ur, las nær allan menntaskólann ut-
anskóla, sat aðeins síðasta bekkinn
fyrir stúdentspróf í skóla. Hann kaus
að helga krafta sína búskapnum á
Gilsbakka, gerðist bóndi árið 1956 og
hafði þá kvænst Ragnheiði Krist-
ófersdóttur frá Kalmanstungu. Þau
eignuðust fimm mannvænleg börn og
Ólafur sonur þeirra situr nú jörðina.
Lokið er nú löngum og farsælum
lífsferli, en eftir lifa minningar um
merkan héraðshöfðingja, dreng góð-
an, sem alltaf hafði mannbætandi
áhrif á samferðamenn sína. Síðasti
fundur okkar var er þau hjónin komu
með kór eldri borgara í Borgarfirði í
heimsókn til söngfélaga sinna í Kópa-
vogi, en Magnús var söngmaður góð-
ur og hafði yndi af tónlist. Ég og mín
fjölskylda eigum Magnúsi og öllu
Gilsbakkafólki mikla þakkarskuld að
gjalda fyrir vináttu á liðnum árum.
Fyrir hönd okkar allra votta ég
Ragnheiði og allri fjölskyldunni inni-
lega samúð og mun ætíð minnast
Magnúsar á Gilsbakka er ég heyri
góðs manns getið. Blessuð sé minn-
ing hans.
Kjartan Sigurjónsson.
Með Magnúsi á Gilsbakka er í mín-
um huga genginn einhver fjölhæfasti
og öflugasti fulltrúi bændastéttarinn-
ar og bændamenningar. Í fáum orð-
um vil ég þakka. Kynni okkar voru
öðru fremur í tengslum við margvís-
leg félagsmálastörf hans fyrir ís-
lenska bændur en einnig eitt hjart-
fólgnasta áhugamál okkar beggja,
íslenskan sauðfjárbúskap. Magnús
sóttist ekki eftir forystustörfum í
málum bænda. Ég kynntist honum á
búnaðarþingi og sem stjórnarmanni
hjá BÍ. Í nefndarstarfi var ákaflega
lærdómsríkt að kynnast því hve fljót-
ur hann var að greina aðal- og auka-
atriði hvers máls og koma skýrri af-
stöðu til mála fram í meitluðu og
vönduðu máli á svipstundu. Stjórn-
armanna BÍ minnist ég sem öndveg-
ismanna, en engum þeirra kynntist
ég samt sem jafn áhugasömum um
verkefni starfsmanna og Magnúsi.
Heima í fjárhúsunum á Gilsbakka
var Magnús samt mestur konungur í
ríki sínu. Öllum þeim, sem kynntust
honum á þeim vettvangi, verður
ógleymanlegt að ganga þar um garða
og krær. Þar geislaði starfsánægjan,
frásagnarsnilldin og ótakmörkuð
þekking á bústofninum betur en á
nokkrum öðrum vettvangi. Fyrstu
kynni mín af Magnúsi voru þar.
Haustið 1971 starfaði ég hjá Halldóri
Pálssyni á Hesti. Dag einn ákvað
hann að við skyldum fara að Gils-
bakka til að fylgjast þar með fjárragi.
Þarna voru þessir snillingar í ríki
sínu. Minnisstætt er þegar þeir voru
að handfjatla fullorðnu forystusauð-
ina. Vinátta og samstarf Magnúsar
og Halldórs var gamalgróið. Vert er
að minnast á þessari stundu að það
mun hafa hafist með rannsóknar-
störfum Halldórs á mæðiveikinni á
upphafsárum þessa vágests. Þar naut
hann næmrar athyglisgáfu Magnús-
ar sem unglings við öflum upplýs-
inga. Þarna var verið að vinna fyrstu
erfðarannsóknir í tengslum við bú-
fjársjúkdóma í heiminum. Full
ástæða er að halda til haga frum-
kvöðlastarfi í því verki og þar er hlut-
ur Magnúsar ómældur. Ferðir mínar
í ríki Magnúsar á Gilsbakka urðu
margar. Fræðsla hans um bú og bú-
stofn á hverri stundu ómetanleg. Þá
var ekki síður unun að njóta frásagna
hans og fræðslu um fjárbúskap og
fjárskiptin á síðust öld. Þar hef ég
ekki meira af öðrum lært. Í fjárbú-
skapnum á Gilsbakka kynntist maður
öllum bestu þáttum ræktunarmenn-
ingar. Magnús þekkti deili á hverjum
einstaklingi, sem hafði hver sitt nafn.
Nafngiftir þess voru þaulhugsaðar.
Magnúsi var ákaflega umhugað um
að miðla þessari þekkingu til unga
fólksins.
Síðasta ferðin var á liðnu hausti.
Magnús í hringiðunni, glaður og reif-
ur og greindi frá hverjum einstak-
lingi. Um leið var mér einnig miðluð
fræðsla og skilningur um ýmsa þætti
úr nýjasta bókmenntaverkinu úr Síð-
unni, með leiftrandi frásagnargáfu
hans. Fyrir þessi ómetanlegu og
ógleymanlegu kynni er nú þakkað að
leiðarlokum. Íslenska moldin mun
taka á móti Magnúsi Sigurðssyni
hlýjum faðmi. Þar endurheimtir hún
einn af þeim mönnum sem best munu
hafa skilið hana og lifað í góðu sam-
býli við hana. Aðstandendum heima á
Magnús Sigurðsson
Leiðaþjónustan
Sími 772 3301. Netfang umhirda@gmail.com
Heimasíða http://umhirda.com
Láttu okkur sjá um leiði ástvina þinna.
Allar lagfæringar og umhirða.
Örugg og vönduð þjónusta er okkar stolt.