Nýtt kvennablað - 01.02.1951, Blaðsíða 6

Guðrún
Jónsdóttir
frá Minna-Núpi.
Þar sem Nýtt kvennablað liefur minnzt nokkurra
merkra kvenna, vil ég biðja það að taka tvö smá kvæði
sem ort eru af Guðrúnu Jónsdóttur frá Minna-Núpi,
svo og fáein minningarorð, sem fylgja.
Guðrún var fædd á Minna-Núpi 16. júní 1848. For-
eldrar hennar voru, Jón Brynjólfsson og Margrét Jóns-
dóttir, hjón á Minna-Núpi. Hún ólst upp hjá foreldr-
um sínum ásamt 5 systkinum. Voru J>að Brynjólfur
Jónsson, fræðimaður, Jón, bóndi á Minna-Núpi, Guð-
mundur, bóndi á Baugstöðum, Sesselja. húsfrú á
Lambastöðum í Flóa og Þóra, er dvaldi með systur
sinni, l)úlaus. Þær fluttu síðar til Reykjavíkur.
Guðrún mun hafa farið að heiman sem bústýra til
Guðmundar Magnússonar frá Skarfanesi, er })á bjó í
Sölvholti.
Þessi grein, sem hann nefnir „Útilegumenn" er að
mínum dómi ólíkleg til þess að auka ábyrgðartilfinn-
ingu karlmannsins, })ar sem úrbót sú, er hann telur
æskilegasta, er, að ríkið komi upp stofnunum, þar
sem karlmönnunum sé kennt að fullnægja fýsnum
sínum án þess að auka kyn sitt.
í grein þessari er sjálfsagt margt, sem vert er að
athuga, en æskilegra fyndist mér, að við einhvern af
hinum nýju skólum vorum væri sérstök deild, skipuð
bæfustu mönnum, körlum og konum, sem reyndu að
leiðbeina drengjum og stúlkum á vissu aldursskeiði
og auka svo sem mögulegt er ábyrgðartilfinningu
þeirra, sem verðandi foreldra.
Til viðbótar vildi ég sVo segja þetta: Það þarf að
brúa bilið jnilli örbirgSar og óhófs, m. ö. o. Það
verður að skapa réttlátari heim, sem gerir bróður-
kærleikshugsjónina að veruleika. Máttugt og óum-
breytanlegt lögmál stendur að baki þeim sannleika:
Sælir eru þeir, sem heyra Guðs orð, til að breyta eftir
því. Þá kemur allt á eftir. Því viturri erum vér, sem
vér lifum belur í samræmi við hið æðra ljós.
Lilja Björnsdóttir.
Ekki varð úr því hjónaband, og fór hún heim aftur,
en giftist litlu síðar Vigfúsi Ásmundssyni Benedikts-
sonar í Haga. Reistu þau bú í Haga árið 1887, og
bjuggu þar til ársins 1892, að þau fluttu að Fjalli á
Skeiðum. Höfðu þeir, Gísli Einarsson, bóndi í Fjalli
og Vigfús jarðabýtti. Bjuggu J)au svo í Fjalli fram að
aldamótum, en brugðu þá búi, og skiptu milli sín fén-
aði og eignum. Ekki varð þeim barna auðið. Eftir það
stundaði Guðrún barnakennslu á velrum en vann fyr-
ir nokkrum skepnum sínum á sumrin.
Barnakennslan var farkennsla, áem þá var títt. En
svo breyttist kennsla hennar, síðari árin, í það að
kenna tornæmum börnum eða vanþroska. Var hún
bæði lagin og þolgóð að koma })eim lil þess þroska,
sem krafizt var til fermingar.
Guðrún var dugnaðar og tápkona mikil, prýðilega
greind og margfróð, mikill dýravinur og málsvari
])eirra, sem voru minni máttar, lagin að hjúkra sjúk-
um og bæði nærgætin, hjálpsöm og kjarkgóð við þau
tilfelli, sem oft reyndi á, þar sem erfitt var um læknis-
hjálp á þeim tíma. llún var atorkukona til allra verka
og kunni vel lil allra búverka utan og innan bæjar.
Hún hafði skýrt og gott næmi, og trútt minni, safn-
aðist því hjá henni nokkuð mikill fróðleikur, miðað
við aðslöðu þá, sem hún pg aðrar sveitastúlkur og
konur höfðu á hennar tíma. Til marks um það má
nefna að síðasta árið, sem hún lifði og var svo heilsu-
biluð að hún varð að hætla vinnu, tók luin að grípa í
að skrifa upp ferskeytlur, sem hún mundi og kunni.
Svo féll hún frá því, án þess að víst sé að allar væri
upptaldar. En þá hafði hún skrifað upp nær 2 þús-
und ferskeytlur, sem hún hafði numið á lífsleið sinni.
Þetta er nokkuð mikið af þessari einu tegund fróð-
leiks, }>ví svo komu kvæði og sálmar, sögur og sagn-
ir, kynni íslendingasagna og margt og margt, sem
hún vissi eða bar gott skyn á.
Við vísnasöfnun hennar er sá galli, að yfirleitt er
ekki getið lilefni vísnanna, og aðeins öðru hvoru get-
ið höfundar. Vísurnar munu líka margar hafa verið
gamlir húsgangar, bæði tilefni og höfundur gleymt.
Kvæði þau, sem fylgja lýsa betur en lengra mál
huga þeim, sem Guðrún bar lil málleysingjanna eða
smælingjanna, sem kallaðir eru, eins og líka þau sýna,
að hún gat fært hugsanir. sínar í laglegt rímað mál,
og að hún hafði þá öruggu trúarvissu, að lífinu sé ekki
lokið með líkamsdauðanum, ekki heldur lífi málleys-
ingjanna, sem við köllum.
Hún andaðist í Skaftholti hjá vinkonu sinni, Kat-
rínu Magnúsdóttur, 22. maí, 1922.
Dagur Brynjóljsson.
4
NÝTT KVENNABLAÐ