Morgunblaðið - 14.09.2010, Blaðsíða 9

FRÉTTASKÝRING
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Sameining sveitarfélaga er í deigl-
unni víða um land. Ekki er þó útlit
fyrir að tillaga að nýrri sveitarfé-
lagaskipan verði lögð fyrir landsþing
Sambands íslenskra sveitarfélaga í
haust, eins og að var stefnt, og ekki
ljóst hvort eða hvenær málinu verð-
ur fylgt eftir með lagasetningu.
Sveitarfélögum hefur fækkað
hægt síðustu árin og enn er lögbund-
inn lágmarksfjöldi íbúa í sveitarfé-
lagi 50 manns. Verið er að færa mikil
verkefni frá ríki til sveitarfélaga,
málefni fatlaðra og aldraðra og
áhugi er á því að færa til fleiri verk-
efni á næstu árum. Víða eru sveit-
arfélögin of smá til að taka við þeim,
hvert fyrir sig. Vegna þessa settu
Kristján L. Möller, þáverandi ráð-
herra sveitarstjórnarmála, og Sam-
band íslenskra sveitarfélaga á fót
samstarfsnefnd til að vinna að nýju
sameiningarátaki.
Samstarfsnefndin hefur verið að
kynna hugmyndir sínar fyrir heima-
mönnum undanfarna daga og vikur í
þeim tilgangi að koma umræðunni af
stað. Sums staðar hafa heimamenn
tekið frumkvæðið.
1-3 sveitarfélög
í kjördæmi
Samtök sveitarfélaga á Vest-
urlandi hafa látið vinna skýrslu um
kosti og galla þess að sameina öll
sveitarfélögin í eitt. Ekki virðist
áhugi á svo stóru skrefi og er nú
stefnt að því að skoða smærri sam-
einingar á grunni þessarar vinnu.
Meðal kosta er að sameina Vest-
urland í þrjú sveitarfélög með því að
Hvalfjarðarsveit renni saman við
Akranes eða sveitarfélögin í Borg-
arfirði og Dölum og að Snæfellsnes
verði eitt sveitarfélag.
Sú stefna hefur verið uppi á Vest-
fjörðum að vinna að sameiningu
kjálkans. Andstaða er við það. Á
sama tíma hafa verið uppi umræður
um sameiningu Bolungarvíkur, Ísa-
fjarðar og Súðavíkur í kjölfar Bol-
ungarvíkurganga. Til umræðu hefur
komið að skipta Vestfjörðum í 2-3
sveitarfélög, norðursvæði, suð-
ursvæði og ef til vill Strandir sér.
Samstarfsnefndin lagði tvær hug-
myndir fyrir sveitarstjórnarmenn á
Norðurlandi vestra. Annarsvegar að
sameina allt svæðið og hinsvegar að
skipta því í tvö þannig að Skaga-
fjörður yrði eitt sveitarfélag og
Húnavatnssýsla með Bæjarhreppi á
Ströndum annað.
Umræðan er lítið farin af stað á
Norðurlandi eystra. Þar eru sam-
göngubætur að komast í gagnið með
Héðinsfjarðargöngum og nýjum
vegi um Melrakkasléttu. Þar þykir
liggja beint við að sameina sveit-
arfélögin við Eyjafjörð og að Þing-
eyjarsýsla verði annað sveitarfélag.
Frumkvæði á Austurlandi
Heimamenn á Austfjörðum tóku
frumkvæðið í fyrra með skipan verk-
efnisstjórnar til að skoða kosti og
galla sameiningar allra sveitarfélag-
anna. Skýrsla starfshópsins verður
kynnt á næstunni. Fulltrúar allra
sveitarfélaganna hafa tekið þátt í
starfi nefndarinnar en fram hefur
komið að áhugi er mismikill, eins og
víðar. Þannig virðist Fjarðabyggð
sem varð til með sameiningu margra
sveitarfélaga vera búin að fá nóg í
bili. Hugsanlegt er að málið taki þá
stefnu eftir komandi aðalfund Sam-
taka sveitarfélaga á Austurlandi að
hugað verði að sameiningu í tvö
sveitarfélög, í kringum risana tvo,
Fljótsdalshérað og Fjarðabyggð.
Þá myndu Vopnafjörður, Seyð-
isfjörður, Borgarfjörður og Fljóts-
dalshreppur sameinast Fljótsdals-
héraði.
Umræðan er lítið komin af stað á
Suðurlandi. Fulltrúar ráðuneyt-
isins hafa þó lagt fram tvær hug-
myndir, annars vegar um tvö sveit-
arfélög og hins vegar fimm. Fyrri
hugmyndin gerir ráð fyrir að Ár-
nessýsla sameinist og Rang-
árvallasýsla, báðar Skaftafellssýslu
og Vestmannaeyjar renni saman.
Hin tillagan gengur út á það að Ár-
nessýsla skiptist í tvö sveitarfélög
þar sem Ölfus og Hveragerði sam-
einist og að uppsveitir Árnessýslu
og Flóahreppur sameinist Árborg.
Rangárvallasýsla og Vestur-
Skaftafellssýsla sameinist í eitt. Þá
yrðu Vestmannaeyjar og Horna-
fjörður sér sveitarfélög áfram. Á
fundinum kom fram þriðja hug-
myndin, það er að Árnes-, Rang-
árvalla- og Vestur-Skaftafellssýsla
sameinist í eitt sveitarfélag, með
eða án Hornafjarðar og Vest-
mannaeyja. Þess ber að gera að
Vestmannaeyjabær afþakkaði boð
um að skipa fulltrúa í sameining-
arhóp á Suðurlandi. Það vekur at-
hygli í ljósi umræðna um aukna
samvinnu í kjölfar bættra sam-
gangna milli lands og eyja.
Sveitarstjórnarmenn á lands-
byggðinni sem eru hvattir til að
sameinast í víðlend sveitarfélög
benda gjarnan á litla þróun til sam-
einingar á suðvesturhorninu. Þar
eru mörkin víða aðeins lína á landa-
korti og ekki yfir neina fjallvegi að
fara.
Suðurnesin eru eitt atvinnusvæði
og landfræðileg heild. Þar er lögð
fram hugmynd um sameiningu
allra sveitarfélaganna fimm. Einn-
ig er stungið upp á sameiningu
bæjanna utan Reykjanesbæjar,
það er Sandgerðis, Garðs, Voga og
Grindavíkur.
Engin sameining hefur orðið á
höfuðborgarsvæðinu frá því Kjal-
arnes rann inn í Reykjavík. Álfta-
nes þarf að finna skjól, af illri nauð-
syn, og á í viðræðum við Garðabæ.
Einhvern tímann hafa komist á
glæru hugmyndir um sameiningu
Seljarnarness og Kjósarhrepps við
Reykjavík. Samtök sveitarfélaga á
höfuðborgarsvæðinu taka samein-
ingarmálin inn í vinnu við grein-
ingu á möguleikum aukins sam-
starfs sveitarfélaganna.
Sameining í deiglunni
 Ýmsar hugmyndir um sameiningu sveitarfélaga til umræðu hjá samtökum
sveitarfélaga  Ekki ljóst hvort nýjasta átakið skilar raunverulegum árangri
Morgunblaðið/Ómar
Stefnuskipti? Ögmundur Jónasson boðar öðruvísi áherslur í sameining-
armálum en forveri hans í ráðuneytinu, Kristján L. Möller.
Fréttir 9INNLENT
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 14. SEPTEMBER 2010
Baldur Pálmason fv.
dagskrárstjóri Ríkis-
útvarpsins er látinn,
88 ára að aldri. Bald-
ur fæddist í Köldu-
kinn á Ásum 17. des-
ember árið 1919 en
ólst að mestu upp á
Blönduósi.
Var hann eina barn
foreldra sinna, þeirra
Pálma Jónassonar
bónda á Álfgeirs-
völlum í Skagafirði
og Margrétar Krist-
ófersdóttur frá
Köldukinn.
Baldur var kvæntur eiginkonu
sinni, Guðnýju Sesselju Ósk-
arsdóttur, í fjörutíu ár en hún lést
árið 1990. Seinni sambýliskona
hans var Guðrún A.
Jónsdóttir, en hún
lést í júní 2008. Bald-
ur var barnlaus.
Árið 1938 lauk
Baldur námi við
Verzlunarskóla Ís-
lands og starfaði við
bókfærslu hjá GH
Melsteð. Sinnti hann
þularstarfi í ígripum
hjá Ríkisútvarpinu ár-
ið 1946 en í kjölfar
þess tók hann við
starfi fulltrúa á skrif-
stofu útvarpsráðs árið
1947.
Annaðist Baldur lengi barna-
tíma, síðan kvöldvökur og tók
saman bókmenntaþætti. Baldur
vann hjá Ríkisútvarpinu í fjóra
áratugi en lét af störfum þar árið
1981. Skáldskapur var mikið
áhugamál Baldurs en auk þess að
taka saman ljóðaþætti gaf hann út
bækur með eigin ljóðum. Gaf hann
út ljóðabækurnar Hrafninn flýgur
um aftaninn árið 1977 og Björt
mey og hrein tveimur árum síðar.
Árið 2000 gaf hann út bókina Á
laufblaði einnar lilju til minningar
um föður sinn Pálma Jónasson. Þá
orti hann og þýddi söngtexta, þar
á meðal „Alparósina“ við lag úr
söngleiknum Söngvaseið.
Frá 2008 bjó Baldur á
hjúkrunarheimilinu Sóltúni í
Reykjavík, en þar lést hann 11.
september sl. Útför Baldurs verð-
ur gerð frá Hallgrímskirkju á
föstudag kl. 15.
Andlát
Baldur Pálmason
SAMEININGARÁTAK
Ekki talsmaður lögþvingunar
vegar hefur skapast óvissa vegna
breytinga í ráðherraliðinu. Ög-
mundur Jónasson sagði á aðal-
fundi SSV í Ólafsvík, eðlilegt að
kanna hvernig hægt væri að
stækka þessar mikilvægu einingar
og styrkja. Hann ítrekaði þó að
hann væri ekki talsmaður þess að
fara leið þvingunar, íbúarnir yrðu
að ákveða það í sínum byggð-
arlögum.
Halldór Halldórsson gagnrýnir
ekki stefnu nýja ráðherrans en seg-
ir ótrúverðugt þegar ríkisstjórn
sömu flokkanna bjóði upp á tvenns
konar stefnu í þessum málum.
„Sveitarfélögin hafa unnið
vel með Kristjáni Möller að
undirbúningi tillagna um
sameiningu sveitarfélaga.
Ég heyri það á mörgum
sveitarstjórnarmönnum
að þeim þykir það
óþægilegt þegar ein-
hver allt önnur stefna
kemur ofan í þá vinnu
með nýjum ráðherra
sömu stjórnar,“ segir
Halldór.
Ef áhugi er á að fækka verulega
sveitarfélögum þarf að koma til
lagasetningar. Það er mat sveit-
arstjórnarmanna sem rætt er við.
Íbúar fámennra sveitarfélaga sem
búa við sérstakar aðstæður fella
oftast tillögur um sameiningu. Nýr
ráðherra sveitarstjórnarmála seg-
ist ekki talsmaður þvingunarleiðar.
Í yfirlýsingu Kristjáns L. Möller,
fyrrverandi samgönguráðherra, og
Halldórs Halldórssonar, formanns
Sambands íslenskra sveitarfélaga,
er rætt um nýjar leiðir um samein-
ingu og boðað að lögð verði fyrir
Alþingi áætlun um sameiningar
fram til ársins 2014. Þótt það sé
ekki sagt berum orðum og Sam-
bandið haldi því til haga að það
hefur lögþvingun ekki á stefnu-
skrá sinni, er ljóst að í þessu fel-
ast áform um að beita lögum til
að knýja á um sameiningar.
Unnið hefur verið að
málinu á þessum grund-
velli í meira en ár. Það
verður rætt á lands-
þingi Sambandsins í
lok mánaðarins. Hins
Halldór
Halldórsson
STUTT
Heimili og skóli – landssamtök for-
eldra, Liðsmenn Jerico, Olweus-
aráætlunin og Ungmennaráð SAFT
ætla að hefja eineltisátak á lands-
vísu á 11 stöðum á landinu dagana
14. september til 2. nóvember nk.
Umfjöllunarefni fundanna er ein-
elti og ungt fólk, netið og ábyrgð
samfélagsins. Leikhópar unglinga á
þessum stöðum munu undir hand-
leiðslu leiklistarkennara eða leið-
beinenda setja upp leiksýninguna
„Þú ert það sem þú gerir á net-
inu,“eftir Elítuna og Rannveigu
Þorkelsdóttur. Allir eru velkomnir.
Eineltisátak
Stjarnvísindafélag Íslands,
Stjörnuskoðunarfélag Seltjarn-
arness og landsnefnd um ár
stjörnufræðinnar 2009, hafa með
aðstoð góðra aðila ákveðið að
færa öllum grunn- og framhalds-
skólum á Íslandi stjörnusjónauka
að gjöf. Tilgangurinn er að efla
áhuga íslenskra nemenda á raun-
vísindum og gera þeim kleift að
sjá undur alheimsins með eigin
augum. Með sjónaukanum fylgir
heimildarmynd með íslenskum
texta um 400 ára sögu stjörnusjón-
aukans. Þá hefur nýr stjörnu-
fræðivefur verið tekinn í notkun,
www.stjornuskodun.is.
Skólar fá stjörnu-
sjónauka að gjöf
Stjörnuskoðun Allir grunnskólar lands-
ins fá stjörnusjónauka að gjöf.
Í dag stendur Femínistafélag Íslands
fyrir opnum fundi þar sem fjallað
verður um hvort nú sé þörf fyrir
nýtt kvennaframboð eða kvennalista
í anda þeirra sem voru á seinustu
öld. Frummælendur verða Katrín
Anna Guðmundsdóttir, fyrrum tals-
kona Femínistafélagsins, Þórhildur
Þorleifsdóttir, formaður jafnrétt-
isráðs, og Elísabet Jökulsdóttir rit-
höfundur. Fundurinn verður hald-
inn í Friðarhúsinu og hefst kl. 20.
Tími fyrir nýtt
kvennaframboð?
Bæjarlind 6, sími 554 7030
Eddufelli 2, sími 557 1730
www.rita.is
Gallapils
á 5.900 kr. - 3 litir
Kíkið á heimasíðuna okkar
rita.is
www.feminin.is • feminin@feminin.is
Bæjarlind 4, Kópavogi • sími 544 2222
Opið mán.-fös. kl. 11-18 - lau. 10-16
KJÓLAR, KJÓLAR
Stærðir 38-56