Hamar - 24.12.1949, Blaðsíða 1

III. ÁRGANGUR
HAFNARFIRÐI 24. DES. 1949
24. TÖLUBLAÐ
Jólin eru að koma, yndisleg-
asta liátíð ársins og sú hátíð,
sem vér eigum fegurstar og ó-
gleymanlegastar minningar um.
Hverju myndir pú svara, ef
þú værir spurður, af hverju það
er svo dásamlegt að halda ár-
lega heilög jól? Er það vegna
þess, að þá fáum við frí frá störf
um í nokkra daga? Er það
vegrui jólagjafanna eða kræs-
inganna, sem þá eru á borð
bornar, eða af því að á jólun-
um er vopnahlé á vígvelli stjórn
málanna? Nei. Allt þetta á vafa-
laust þátt í því, að við hlökk-
um til jólanna, ungir og gamlir.
En þetta er ekki kjarni máls-
ins. Fegurstu áhrif jólanna eru
það, að þá gætir hugarfars
barnsins — alls hins barnslega
í sál okkar — meira en á nokk-
urum öðrum tíma ársins. Það er
svo auðvelt að verða barn á
jólunum, og það gerir okkur að
betri mönnum, auðgar okkur
stórkostlega.
Þýzka skáldið Goethe segir á
einum stað, að „mönnunum
gremdist, livað sannleikurinn
væri einfaldur“. Allt miðast við
liina fullorðnu. Og það á ekki
hvað sízt við ijfirstandandi tíma,
að hið barnslega og einfalda hef
ur orðið að víkja. En það hefur
hvorki gert mennina betri né
farsælli. Það hefur þvert á móti
villt þeim sýn á gildi mannlífs-
ins, eðli þess og tilgangi. Við
vitum margt nútímamennirnir.
Þekkingunni lxefur fleygt fram
með risaskrefum frá því á 19.
öld, að upplýsingastefnan lwfst.
En öll þessi mikla þekking, sem
við ráðum yfir, snýst ekki um
kjarna lífsins. Hitt er sönnu
nær, að nútímamaðurinn hafi
gleymt — eða ýtt til hliðar —
ýmsum hinna sönnustu verð-
mæta lífsins og fornu sannind-
um, er aldrei mega í gleymsku
falla, ef maðurinn á að vera fær
um að lifa því lífi, sem honum
er ætlað að lifa.
Mennirnir vilja vera vitrir og
þeir leggjast djúpt. Það er nokk-
ur sannleikur í því fólginn, að
heimspekingur sé maður, sem
gerir auðskilin og einföld sann-
indi flókin og torskilin. Við vilj-
um vera of miklir lieimspekingar
en útiloka barnið í okkur. Þess
vegna gctur okkur gramizt livað
sannleikurinn er í raun og veru
einfaldur.
Á heilögum jólum eigum við
að minnast ummæla biblíunnar
um það, að við þurfum að verða
eins og börnin til þess að geta
skilið hin dýpstu sannindi, er
varða okkur mest. Og við eigum
að verða það, ekki aðeins vegna
barnanna og jólanna, heldur
vegn sjálfra okkar. Það bezta,
sem við getum óskað sjálfum
okkur til handa, er að eignaSt
hugarfar barnsins og varðveita
það, ekki aðeins á jólunum,
heldur lífið á enda.
Barnið er gætt þeim liæfileika
að geta séð hlutina í réttara
Ijósi, en við, sem fullorðin erum.
Danska skáldið H. C. Andersen
hefur lýst því á minnisstæðan
hátt í sögunni um „Nýju fötin
keisarans“. Fordómar og hræsni
náðu slíku valdi yfir hinum full-
orðnu, að þeir gátu ekki greint
muninn á ímtjndun og raunveru
leika, en barnið sá sannleikann
og sagði hann hispurslaust.
Og hugsum um hvílíkan þátt
barnið á í því að gera okkur að
betri mönnum, verja okkur falli
og reisa okkur við — hvílík áhrif
það liefur á okkur, foreldra og
vini þess. Það er fögur fyrir-
mynd ftyrir okkur, sem eldri er-
um. Barnið getur grátið út af
því, sem það hefur illt aðhafst,
en það kann líka að taka á móti
fyrirgefningu, þannig að hið illa
er ekki aðeins gleymt, heldur
horfið með öllu úr vitund þess.
Barnið leggur ekki árar í bát,
þó að á móti blási; það sér nýja
möguleika, er ávallt vongott og
fullt af trúnaðartrausti. Barnið
trúir því og treystir, að faðir
þess geti allt. — Hver getur
hjálpað okkur betur og kennt
okkur meira en barnið? Barnið
er fegursta fordæmið, sem vér
eigum. Þegar við erum sannast-
ir og trúastir því bezta í sjálf-
um okkur, þá er það barnið í
okkur, sem fær að njóta sín.
Jesús kenndi okkur, að Guð
væri faðir okkar. Hugsið ykkur
muninn á því, að Guð er faðir
okkar en ekki konungur. Hann
drottnar ekki yfir okkur, hann
elskar okkur og kærleikur hans
er föðurelska. En af þessu leiðir
að við erum og eigum að vera
börnin hans. Þetta er hinn mikli
og gleðilegi boðskapur jólanna.
Föðurgæzka guðs vakir yfir okk-
ur, börnunum hans.
Föðurkærleikur guðs kallar á
og vekur liugarfar barnsins með
okkur.
Veritm svo „börn“ á jólunum.
Verum börn allt árið — allt lífið.
Ef við gerum það, þá fyrst finn-
um við, hvað lífið er dásamlega
auðugt og fagurt.
Gleðileg jól!
Kristinn Stefánsson.
Hvenær varð jóla-
sveinninn til?
Það herrans ár 1644, þegar
Cromwell var að hefja veldis-
sprota sinn á loft, bönnuðu púri
tanar alla jólasiði í Englandi,
hvort heldur þeir voru af trúar-
legum eða veraldlegum toga
spunnir.
Rithöfundur nokkur á þeim
tíma, sem syrgði horfnar jóla-
venjur, bernskuáranna, spurðist
því frétta af „blessuðum grá-
skeggjaða öldungnum, sem kall-
aður var jólasveinn og alls stað-
ar var aufúsugestur. Oldungn-
um, sem heimsótti allra stétta
menn, jafnt ríka sem fátæka“.
„Hver sem sagt getur“, skrif-
aði hann, „hvað orðið hefur af
honum eða hvar hann er að
finna, látið þann hinn sama
koma með hann aftur til Eng-
lands.“
Þannig var jólasveinninn út-
rekinn úr Englandi, á meðan
veldi Cromwells var í blóma.
En hann kom aftur, sigri hrós-
andi, fram á sjónarsviðið með
endurreisnartímabilinu. Hann
gat beðið síns tíma, því að fárra
ára þögn um þann, sem telur
aldur sinn í öldum, gerir hvorki
til né frá.
Hversu gamall hann er verður
eigi sagt með neinni vissu. Einu
sinni var hann Óðinn, goð nor-
rænna manna, sem launaði fylg-
ismönnum sínum með gjöfum
og reið um hvolf hinnar heiðnu
Evrópu á áttfætta hestinum
sínum, Sleipni. Eftir því sem
Evrópubúar tóku Kriststrú og
urðu fráhverfari heiðnu goðun-
um, varð Óðinn og þá jafnframt
hátíð hans, að taka á sig annað
gervi.
Hann varð að heilögum Niku
lás, sem var biskup af Myrna
á 4. öld og heilagur verndari
barnanna. Myndbreytingin var
auðveld, þar sem biskupinn
hafði alla sína ævi yndi af að
gefa óvæntar gjafir, sem enn
þann dag í dag er höfuðkostur
jólasveinsins.
Sem dæmi um mildi hans má
nefna, er hann bjargaði þremur
ungum systrum frá því að lenda
á villugötum, vegna fátæktar,
með því að kasta með leynd
þremur gullstöngum inn um op-
inn glugga á stofukytru þeirra.
í fyllingu tímans lézt hann
og var gerður að dýrðlingi og
var hátíð hans haldinn 6. des.
ár hvert. Þar sem hátíð hans var
haldin svo nálægt jólum og
vegna örlætis hins gæfa biskups
var hann óhjákvæmilega tengd-
ur hinu örláta goði, Óðni, sem
orðið hafði að þoka fyrir Guði
kristinna manna.
Upp frá því var það krist-
barnið, sem bænheyrði börnin,
en st. Nikulás, sem í raun réttri
uppfyllti óskir þeirra. Smátt og
smátt breyttu svo siðirnir hon-
um úr „hinum helga biskup“ í
hinn hvítskeggjaði rauðklædda
jólasvein, sem kallaður er „Fath-
er Christmas“ á enska tungu.
Þar sem ættfaðir jólasveinsins er
þannig norrænn andi, þá kem-
ur hann, í hugum barnanna frá
ríkjum íss og snjóa og ferðast á
sleða, sem dreginn er af hrein-
dvrum.
Við getum gert ráð fyrir, að
hann hafi einhverju sinni kom-
ið til bæja rétt eins og mann-
legar verur, þótt hanli kiæmi
með leynd, eða ef til vill hefur
hann hent gjöfunum sínum inn
um opinn glugga eins og hann
hafði gert fyrir ungu systurnar
þrjár í Myrna. En þegar reyk-
háfar eru fyrst byggðir á hús
á 15. og 16. öld, þá velur hann
þá leiðina,
Holdgun st. Nikulásarer er meir
í hávegum höfð á meginlandi
Evrópu heldur en í Englandi.
í Tékkó-Slóvakíu gengur maður
klæddur sem biskup frá einu
húsi til annars á jólunum. í
fylgd með honum er svartklædd
vera, sem er nauðalík kö'lska
sjálfum. í Sviss gengur St. Niku-
lás í hópi barna, sem klædd eru
í hvíta náttserki. Andlit þeirra
er þakið fáheyrilega ljótu, hvítu
gervi og höfuð þeirra skreytt
skrítnum hlutum, sem minna
mjög á tehjálma.
En „sinn er siður í landi
hverju“.
A Englandi heyrist fyrst
minnst á jólasveininn snemma á
15. öld, því að til er jólahug-
vekja, sem byrjar: „Heill þér,
Jólasveinn! heill sé þér.“
Það var á 19. öldinni sem
hann kom í rauninni alkominn
til Englands aftur og koin þá
Framli. á bls. 2