Morgunblaðið - 25.03.2011, Blaðsíða 28

28 MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 25. MARS 2011
✝ ÞorsteinnPálmi Guð-
mundsson var
fæddur í Egils-
staðakoti, Vill-
ingaholtshrepp í
Árnessýlsu 22. des-
ember 1933. Hann
lést á Heilbrigð-
isstofnun Suður-
lands, Fossheimum,
18. mars 2011.
Faðir Þorsteins
var Guðmundur Hannesson frá
Hlemmiskeiði á Skeiðum, síðar
bóndi í Egilsstaðakoti í Vill-
ingaholtshreppi, f. 1891, d.
1982, móðir hans var Guðbjörg
Þorsteinsdóttir frá Hallgeirsey,
A-Landeyjum, f. 1894. d. 1980.
Þorsteinn var yngstur þriggja
systkina, þau voru Hermundur,
f. 1913, d. 1999, eftirlifandi maki
Laufey Guðmundsdóttir, f. 1920.
Sesselja, f. 1929, d. 2001, eftirlif-
andi maki Sighvatur Pétursson,
f. 1922.
Þorsteinn giftist eftirlifandi
staðakoti í Villingaholtshreppi
og gekk í barnaskólann þar.
Hann stundaði nám við handa-
vinnudeild Kennaraskóla Ís-
lands og útskrifaðis þaðan 1954.
Einnig sótti hann ýmis námskeið
í handmennt á starfsferli sínum.
Hann var kennari við Barna- og
miðskóla Selfoss 1960-1964 og
við Gagnfræðaskóla Selfoss
1964-1996. Hann var stunda-
kennari við Tónlistarskóla Ár-
nessýslu 1960-1967. Þosteinn
sýndi mikinn tónlistaráhuga frá
unga aldri og eignaðist sína
fyrstu harmonikku 13 ára og
upp frá því byrjaði hans ferill
sem tónlistarmaður og festist
nafnið Steini spil snemma við
hann. Danstónlistin átti hug
hans allan og var hann fljótt far-
inn að spila á dansleikjum, í 10
ár lék hann með hljómsveit Ósk-
ars Guðmundssonar sem var ein
vinsælasta hljómsveit Suður-
lands á þessum árum. Árið 1965
stofnaði hann Hljómsveit Þor-
steins Guðmundssonar sem
hann starfrækti í 24 ár með
litlum mannabreytingum. Síð-
ustu árin var hann meðlimur í
Harmonikufélagi Selfoss.
Útför Þorsteins fer fram frá
Selfosskirkju í dag, 25. mars
2011, og hefst athöfnin kl. 15.
konu sinni Unni
Guðríði Jón-
asdóttur, f. 24.
mars 1943, frá Þur-
íðarstöðum í Fljóts-
dal. Foreldrar
hennar voru Soffía
Ágústsdóttir, f.
1906, d. 1944. Jónas
Þorsteinsson, f.
1898, d. 1968. Börn
Þorsteins og Unnar
eru 1) Soffía Guð-
björg Þorsteinsdóttir, f. 1962,
maki Eiður Steingrímsson, f.
1954, börn þeirra eru Ívar, f.
1994, og Unnur Elísabet, f. 1997.
2) Guðmundur Þorsteinsson, f.
1966, maki Dröfn Sigurð-
ardóttir, f. 1965, synir þeirra
Aron Steinn, f. 1993, og Hinrik
Snær, f. 1996. 3) Silja Sigríður
Þorsteinsdóttir, f. 1972, maki
Lúðvíg Lúther Þorfinnsson, f.
1964, börn þeirra Margrét, f.
1995, Steinunn, f. 1997, og Þor-
finnur Lúther, f. 2003.
Þorsteinn ólst upp í Egils-
Það eru engin orð sem lýsa því
hversu mikið við söknum hans
pabba og sárt að hugsa til þess
að hann sér farinn. Síðustu árin
hafa verið honum og okkur erfið,
en við vitum að nú er hann kom-
inn á betri stað þar sem hann á
eftir að blómstra. Það er svo
margt skemmtilegt og fallegt að
segja en efst í okkar huga er
þakklæti fyrir uppeldið, samferð-
ina og allt það sem hann gaf okk-
ur. Það var gæfa að eiga hann
sem föður. Þegar við hugsum til
baka er allt fullt af ljúfum minn-
ingum úr uppvextinum. Þegar
við sátum við eldhúsborðið heima
á Mánaveginum og einhver
skemmtileg saga eða prakkara-
skapur kom upp í huga hans, þá
hló hann svo innilega að við átt-
uðum okkur á því að nú kæmi
eitthvað skemmtilegt.
Pabbi hafði gaman af að segja
frá og var ótrúlega orðheppinn
og fyndinn. Við minnumst hversu
flinkur hann var, það var alveg
sama hvort það var að smíða eitt-
hvað sem vantaði eða laga eitt-
hvað sem bilaði, allt lék í hönd-
unum á honum. Svo eru það öll
ferðalögin sem við fórum í með
pabba og mömmu um landið
þvert og endilangt og búnaður-
inn ekki af verri endanum. Í þá
daga tíðkaðist ekki að fólk drægi
á eftir sér 14 feta hjólhýsi á
stórum van-bíl en þennan bíl not-
aði pabbi einnig í sambandi við
hljómsveitina sína sem hann fór
með út um allt land að skemmta.
Pabbi var vinsæll harmon-
ikkuleikari og tónlistamaður og
er það ekki fyrr en nú á seinni
árum að við gerðum okkur grein
fyrir því hversu vinsæll og mik-
ilsmetinn hann var á þeim vett-
vangi. Ef hann var ekki að spila
og skemmta fóru pabbi og
mamma í útilegur með harmon-
ikkufélögum hans eða upp í sum-
arbústaðinn sinn, Steinahlíð, þar
sem þeim þótti einna best að
vera síðustu árin eftir að hann
hætti með hljómsveitina sína.
Það voru mörg smiðshöggin sem
hann átti í Steinahlíðinni, sem
pabbi og mamma byggðu saman
og hvert og eitt einasta handtak
þar er þeirra. Það var gaman að
sjá hvað þau voru samstiga í að
gera hlutina vel. Allt sem þar
þurfti hafði pabbi smíðað eða lag-
að þannig að hægt væri að nota
það á einhvern hátt, eins og vind-
mylluna sem var notuð til að lýsa
upp bústaðinn og járnbrautar-
teinana sem hann notaði við að
koma bátnum sínum á flot á
Þingvallavatni, allt gat hann
nýtt.
Við eigum öll eftir að sakna
hans mikið en allar góðar minn-
ingar hjálpa til við að fylla í það
skarð sem hann skilur eftir.
Hann barðist fyrir lífinu fram á
síðustu stundu, hann átti erfitt
með að sleppa takinu af okkur
öllum, en að lokum lét hann und-
an. Það verður af nógu að taka
hjá honum í nýjum heimkynnum,
fjölhæfni hans hlýtur að eiga eft-
ir að nýtast þar. Það verður ekki
amalegt að vera harmonikkuleik-
ari í englahljómsveit, nú eða að
smíða eitthvað fallegt. En allt
sem pabbi tók sér fyrir hendur
gerði hann vel og þannig verður
það án nokkurs vafa áfram.
Elsku mamma, þakka þér fyr-
ir alla væntumþykjuna og um-
hyggjuna sem þú sýndir pabba í
gegnum tíðina og sérstaklega í
veikindum hans, hún hefur verið
okkur ómetanleg.
Elsku pabbi, takk fyrir dýr-
mætar stundir.
Soffía, Guðmundur og Silja.
Fallinn er frá elskulegur afi
okkar Steini, eftir langvinn veik-
indi. Stutt er síðan föðurafi okk-
ar lést eða nú í febrúar og er
þetta því erfiðir tímar fyrir okk-
ur og ættingja okkar. En nú eru
afar okkar saman og það huggar
okkur á þessum erfiðu tímum.
Minningar okkur systkinanna
um hann afa eru margar og góð-
ar, hann var maður með stórt
hjarta, gott faðmlag og mikill
sögumaður. Afi var alltaf góður
félagi og hans verður sárt saknað
og tómlegt að vita til þess að
hann muni ekki grínast með
manni aftur eða segja okkur sög-
ur. Það var gaman að koma til
ykkar ömmu Unnar á Mánaveg-
inn, þá hlupum við inn í herbergi
þar sem hann hvíldi sig og lögð-
umst við upp í hjá honum til að
heyra einhverja söguna eins og
Búkollu eða Gilitrutt, einnig átti
hann það til að skálda sögur sem
hann sneri upp á okkur fjölskyld-
unna. Afi kenndi okkur þuluna
Smaladrengurinn og fórum við
nánast með hana í hvert skipti
sem við komum og hana geymum
við í hjörtum okkar, já við bröll-
uðum margt saman. Ekki voru
fáir göngutúrarnir sem við fórum
saman en þá átti hann það til að
láta mann kíkja eftir einhverju
og þegar maður sneri sér við var
hann stokkinn inn í runna til þess
að fela sig, já hann var ótrúlega
stríðinn og mikill brandarakall.
Margar skemmtilegar ferðir
fórum við með afa og ömmu í
sumarbústaðinn þeirra og oft
stoppuðum við á leiðinni og tók-
um sand til að setja í sandkass-
ann eða skít á trén því alltaf var
nú verið að gera eitthvað. Harm-
onikkan var aldrei langt undan
og greip hann oft í hana. Hann
hafði afskaplega gaman af að
spila á hljóðfæri og gat spilað á
þau nokkur enda kunni hann öll
lög og hafði gaman af því að vera
í kringum fólk og spila og syngja.
Þú varst einstakur og ljúfur alla
tíð.
„Þótt ég sé látinn, harmið mig ekki
með tárum, hugsið ekki um dauð-
ann með harmi eða ótta. Ég er svo
nærri, að hvert eitt tár ykkar
snertir mig og kvelur, þótt látinn
mig haldið. En þegar þið hlæið og
syngið með glöðum hug, lyftist sál
mín upp í mót til ljóssins. Verið
glöð og þakklát fyrir allt sem lífið
gefur og ég, þótt látinn sé, tek
þátt í gleði ykkar yfir lífinu. Er þið
grátið græt ég, er þið hlæið hlæ
ég, ég mun ætíð vera hjá ykkur,
styrkja ykkur og veita ykkur kær-
leika minn og nærveru.“
(Kahlil Gibran.)
Við kveðjum þig með þessum
orðum.
Margrét, Steinunn og
Þorfinnur Lúther.
Leiddu mína litlu hendi,
ljúfi Jesús, þér ég sendi
bæn frá mínu brjósti, sjáðu,
blíði Jesús, að mér gáðu.
Hafðu gát á hjarta mínu
halt mér fast í spori þínu,
að ég fari aldrei frá þér,
alltaf, Jesús, vertu hjá mér.
Um þig alltaf sál mín syngi
sérhvern dag, þó eitthvað þyngi.
Gef ég verði góða barnið,
geisli þinn á kalda hjarnið.
(Ásmundur Eiríksson.)
Með örfáum orðum langar
okkur að minnast hans afa.
Hann á svo stóran sess í hjört-
um okkar, þó að tíminn með hon-
um hafi verið alltof stuttur.
Afi var skemmtilegur og fynd-
inn og gat setið með okkur
krökkunum og búið til sögur um
ótrúlegustu hluti sem við hlógum
að og jafnvel gert töfrabragð þar
sem hann þóttist taka af sér
puttann. Við systkinin áttum
margar góðar stundir með afa og
ömmu í Steinahlíð en það er sum-
arbústaðurinn þeirra við Þing-
vallavatn.
Í bústaðnum var ýmislegt gert
sér til gamans. Við veiddum í
vatninu litla fiska sem við settum
í tjörnina hjá bústaðnum, fórum
út á spíttbátinn hans afa, og síð-
ast en ekki síst spilaði hann fyrir
okkur á harmonikkuna sína og
allir sungu með. Við fórum sam-
an í útilegur og þar eigum við
góðar minningar. Því miður gat
afi ekki komið og séð Unni spila
fótbolta en öll mörkin sem hún
hefur skorað og á eftir að skora
eru fyrir hann. Við eigum eftir að
sakna hans afa mikið en minn-
ingar sem við eigum ætlum við
að geyma vel.
Elsku amma, nú passar guð
afa og við lofum að passa þig.
Sofðu rótt, elsku afi, og guð
geymi þig.
Þín afabörn,
Ívar og Unnur Elísabet.
Ég kvíði ei lengur
komandi tíma.
Ég hættur er að starfa,
og tekinn að bíða.
Ég horfi á ljósið,
sem lýsir fram veginn.
Held göngunni áfram,
verð hvíldinni feginn.
(Höf ók.)
Ég veit að marga rak í roga-
stans þegar brúneygð og barna-
leg táningsstúlka dröslaðist um
götur Selfoss með harmoniku í
eftirdragi. Harmoniku sem á hún
fermingardaginn sinn gat aðeins
dregið út en vart þrýst saman
sökum stærðar hljóðfærisins og
smæðar spilarans. Margir hafa
eflaust velt fyrir sér ástæðunni
en svarið í huga stúlkunnar var
einfalt. Steini frændi spilar á
harmoniku, langamma Guðbjörg
spilaði á harmoniku og ég skal
læra að spila á harmoniku. Trú-
lega hefði ég hugsað dæmið að-
eins betur í dag enda flókið og
krefjandi að læra á slíkt hljóð-
færi, ekki síst þegar hugurinn
leitar víða hjá óhörðnuðum ung-
lingi og síðar stúdínu.
En með stuðningi og áhuga
mikilla höfðingja og kennara
tókst mér að ávinna færni sem
gerði mér kleift að fá að vera
með í forvitnilegum og afar
skemmtilegum félagsskap, Fé-
lagi harmonikuunnenda á Sel-
fossi og nágrenni. Það var sko
mikill heiður fyrir mig og ekki
hvað síst að fá loksins tækifæri
til að spila með frænda mínum
Steina spil.
Veturinn og vorið sem æft var
fyrir landsmótið á Siglufirði 1999
er í mínum huga ógleymanleg
lífsreynsla og mér hlýnar um
hjartarætur þegar ég hugsa til
allra félaga minna fyrir austan
fjall beggja vegna Þjórsár. Steini
var ekki að trana sér fram í þess-
um hópi en það voru alveg sér-
stök tengsl á milli okkar. Hann
sagði eitt sinn að ég minnti hann
á Guðbjörgu langömmu en stað-
reyndin er sú að arfur hennar
myndaði augnalit okkar beggja.
Ég er afar stolt af honum frænda
mínum og mun halda áfram að
taka í nikkuna. Mér til ánægju og
nú honum til heiðurs.
Elsku Unnur, Soffía, Guð-
mundur, Silja og fjölskyldur
megi minning hans lifa og verða
ykkur styrkur í söknuði og sorg.
Guðbjörg Hulda
Einarsdóttir.
Síminn hringir. Unnur er í
símanum. Hann Steini er dáinn.
Fregnin kemur ekki alveg á
óvart. Vissi að hann hafði verið
mikið veikur undanfarið.
Það er sem hefjist kvikmynda-
sýning þegar minningarnar
streyma fram. Við ungir menn að
kenna í Gagnfræðaskólanum á
Selfossi. Steini handavinnu. Ég
íþróttir. Báðir að byggja yfir fjöl-
skyldur okkar hús og verðum ná-
grannar. Peningar liggja ekki á
lausu, en vinir og vinnufélagar
liggja ekki á liði sínu og allir
hjálpast að.
Börnin fæðast og synir okkar
fara í handavinnu hjá Steina og
koma meðal annarra gripa heim
með fagra lampa úr kýrhornum
sem enn er haldið mikið upp á.
Kynnin verða nánari. Steini
spyr hvort ég vilji koma með
honum í netaveiðina í Ölfusá, en
þá veiði hafði hann stundað með
öðrum í nokkur ár.
Þar með hófst ógleymanlegur
tími. Ég hafði aldrei komið ná-
lægt netum eða slíkri veiði áður.
Steini kunni allt er laut að veiði
og var náttúruunnandi og veiði-
maður af guðs náð. Hann kenndi
mér að fella net, smíða kláfa og
byggja bryggjur út í straum-
harða Ölfusána við Sandvík. Ná
þurfti grjóti upp úr árbotninum
til að setja í kláfana og vorum við
oft blautir upp að höku við þetta
verk.
Við byrjuðum oft daginn með
kaffi hjá Unni en síðan var farið
og vitjað um netin. Mikill spenn-
ingur að vita hvernig veiðin yrði
þann daginn. Stundum voru fest-
ur og netin rifnuðu og þá þurfti
að gera við. En alltaf var gaman
og stutt í grínið hjá báðum.
Eitt sinn datt ég út af kláfnum
og í ána, en náði taki og komst
aftur upp. Stóralvarlegt mál, en
Steini lét sér ekki bregða og
sagði: „Já þú hefur auðvitað vilj-
að kanna dýpið?“
Allt lék í höndunum á Steina.
Oft dáðist ég að bátnum sem
hann smíðaði ungur maður og
notaði við veiðar í Þjórsá. Einnig
smíðaði hann vindrafstöð við
sumarbústaðinn, sem hann lét
slá út og hægja á sér ef vind-
styrkur fór yfir ákveðin mörk.
Áfram birtast myndirnar.
Steini með harmoníkuna og
saxófóninn í hljómsveit Óskars
Guðmundssonar.
Hljómsveit Þorsteins Guð-
mundssonar á balli í Þjórsárveri
að leika lagið um Grásleppu-
Gvend. Lag og ljóð eftir Steina.
Það var ekki að ástæðulausu að
maðurinn var kallaður Steini
spil.
Ég minnist síðustu heimsókn-
ar til Steina á Sjúkrahús Suður-
lands. Hann var þá orðinn mjög
veikur og var ég ekki viss um
hvort hann þekkti mig. En þegar
ég spurði hvort hann myndi eftir
Löngubryggju og Sandvíkur-
veiðinni birtist brosið og glettnin
í augunum sem ég kannaðist svo
vel við, eftir meira en fimmtíu
ára vináttu og samstarf.
Við Kristín sendum Unni,
börnum og öllum aðstandendum
okkar innilegustu samúðarkveðj-
ur.
Stefán A. Magnússon.
Margs er að minnast nú þegar
Þorsteinn Guðmundsson tónlist-
armaður og kennari á Selfossi er
látinn. Þorsteinn var listfengur á
fleiru en einu sviði og strax á
barnsaldri komu í ljós góðir tón-
listarhæfileikar. Hljómsveit Þor-
steins Guðmundssonar, eða
hljómsveit Steina spil eins og
hún var oft nefnd, bar hróður
listamannsins víða og var hljóm-
sveitin ein vinsælasta danshljóm-
sveit landsins á árunum fyrir og
eftir 1970.
Eins og títt var á unglings-
árum Þorsteins var harmonikan
það hljóðfæri sem hendi var
næst og náði hann fljótt góðum
tökum á því hljóðfæri. Þegar raf-
magnsharmonikan kom til sög-
unnar var Þorsteinn ekki lengi
að sjá hvaða möguleika það
hljóðfæri gaf og nýtti þá vel. Áð-
ur en Þorsteinn stofnaði sína eig-
in hljómsveit spilaði hann með
öðrum hljómsveitum á Suður-
landi. Á þeim tíma kom rokkið og
lærði Þorsteinn þá á saxófón sem
hann spilaði á samhliða harmon-
ikunni.
Leiðir okkar Þorsteins lágu
saman árin 1967-1974 þegar ég
átti því láni að fagna að spila í
hljómsveit hans ásamt Kristni
Alexanderssyni. Það var mikill
og góður skóli og hef ég búið að
þeirri góðu reynslu síðan. Í
hljómsveitarstarfinu lagði Þor-
steinn fyrst og fremst áherslu á
að hljómsveitin væri danshljóm-
sveit sem spilaði vinsæl lög sem
dansgestir þekktu þannig að
þeim liði vel og að þeir skemmtu
sér. Bar húsvörðum og lögreglu-
mönnum saman um að á böllum
hjá Steina spil væru öfurölvun og
róstur sjaldgæfar enda væri fólk
svo upptekið við dansinn.
Á þeim árum sem hljómsveitin
var hvað vinsælust var margt að
gerast í tónlistinni, hippamenn-
ingin var að halda innreið sína og
margar hljómsveitir lögðu mik-
inn metnað í þróun tónlistar
sinnar. Hljómsveit sem skipuð
var rafmagnsharmoniku, gítar
og trommum var því ekki sérlega
hátt skrifuð tónlistarlega. En við
þessar aðstæður nutu næmi og
smekkvísi Þorsteins sín vel.
Hann las salinn vel og skynjaði
andrúmsloftið, var naskur að
finna út hvaða lög fólki líkaði og
hvaða lög hljómsveit með þessa
hljóðfæraskipan réði vel við
þannig að hún sniði sér stakk eft-
ir vexti.
Til viðbótar þessu var Þor-
steinn sanngjarn í samningum,
áreiðanlegur, stundvís og
traustsins verður í öllu sam-
starfi, bæði við viðskiptavini
hljómsveitarinnar og okkur sem
með honum spiluðum.
Í fáum störfum kynnast menn
betur en að spila lengi saman í
hljómsveit sem fer víða við marg-
breytilegar aðstæður og hver
dansleikur er ný ögrun. Og nú
þegar seinasti tónninn hefur ver-
ið sleginn í lífi Þorsteins vil ég
þakka góð kynni og votta Unni
og afkomendum þeirra Þorsteins
samúð á þessum tímamótum.
Haukur Ingibergsson.
Drúpir dimmviður
dökku höfði,
dagur er dauða nær.
Hrynja laufatár
litarvana
köldum af kvistsaugum.
(Jóh. S.)
Þorsteinn Pálmi Guðmunds-
son er látinn eftir fremur langa
sjúkdómsbaráttu. Mig langar að
minnast hans fáeinum orðum í
þakklætisskyni fyrir prýðisgott
áratuga samstarf.
Þorsteinn var fæddur og upp-
alinn í Villingaholtshreppnum, í
Egilsstaðakoti, hóf ungur störf
við trésmíði hjá Trésmiðju KÁ
hér á Selfossi og lauk síðan námi
í handavinnudeild Kennaraskól-
ans í Reykjavík 1954, verklegum
hluta og 1962 bóklegum hluta.
Hann hóf handmenntakennslu
við Barnaskóla Selfoss 1960 og
síðan við Gagnfræðaskólann á
Selfossi (síðar Sólvallaskóla) við
stofnun hans. Þar starfaði hann
síðan óslitið til starfsloka 1996.
En þó að þessi kennslustörf
væru þannig meginviðfangsefnið
á starfsævi Þorsteins P. Guð-
mundssonar var hann þó eflaust
mun kunnari fyrir annan starfs-
vettvang þar sem hann lét heldur
betur til sín taka, en það var fyrir
hljóðfæraleik og hljómsveitar-
rekstur um áratugaskeið. Þor-
steinn hafði ungur byrjað að
leika fyrir dansi á harmóníku
heima í sveit sinni en fljótlega
eftir að hann flutti hingað á Sel-
foss hóf hann að leika með hljóm-
sveitum, meðal annars Hljóm-
sveit Óskars Guðmundssonar.
En síðan stofnaði hann sína eigin
hljómsveit sem hann starfrækti
um langt árbil. Athygli vakti hve
hljómsveitir Þorsteins nutu lengi
mikilla vinsælda um áratuga
skeið. Hann var þannig ásamt fé-
lögum sínum gleðigjafi um lang-
an aldur víða um land.
En þó að viðfangsefni Þor-
steins væru þannig að verulegu
leyti tvískipt og krefjandi þá var
hann afar kröfuharður við sjálfan
Þorsteinn Pálmi
Guðmundsson
HINSTA KVEÐJA
Ég sendi þér kæra kveðju
nú komin er lífsins nótt,
þig umvefji blessun og bænir
ég bið að þú sofir rótt.
Þó svíði sorg mitt hjarta
þá sælt er að vita af því,
þú laus ert úr veikinda viðjum
þín veröld er björt á ný.
Ég þakka þau ár sem ég átti
þá auðnu að hafa þig hér,
og það er svo margs að
minnast
svo margt sem um
hug minn fer,
þó þú sért horfinn úr heimi
ég hitti þig ekki um hríð,
þín minning er ljós sem lifir
og lýsir um ókomna tíð.
(Þórunn Sigurðardóttir.)
Þín
Unnur.