Ný saga - 01.01.1987, Blaðsíða 66

Ný saga - 01.01.1987, Blaðsíða 66
Frjálslyndi kemur ekki í eitt skipti fyrir öll Gunnar Karlsson Nýstárlegasta og rót- tækasta hugmynd Guðmundar er sú, sem hann setur þó fram með fyrirvara, að þjóðfrelsisbarátta íslend- inga hafi verið háð til að verjast frjálslyndri stefnu dönsku stjórnarinnar. Þeir Is- lendingar hafa vafalaust ver- ið til sem hafa ætlað að fá betra ráðrúrn fyrir íhaldsemi sína eftir því sem sjálfstjórn þjóðarinnar ykist. Ég þekki eitt dæmi þess. Árið 1865 voru Jón Pétursson yfirdóm- ari og síðar dómstjóri og Jón Sigurðsson bóndi á Gautlönd- um skipaðir í milliþinganefnd til að semja nýtt frumvarp að landbúnaðarlögum. Áður en nefndin lauk störfum skrifaði Jón Pétursson nafna sínum og taldi að það ætti að vera eitt af markmiðum nýju laganna að koma upp stórbændastétt í landinu. En hann sá agnúa á að koma slíkum lögum á: „Þetta er svo gagnstætt hugs- unarhætti Dana að menn eigi geta vænt að nokkur danskur ráðherra mæli með því, og ég held að menn því eigi ættu að fara að káka við búnaðarlög vor fyrri en landið fær álykt- unarvald í innlendum málum ef það verður nokkru sinni."1 En Jón Pétursson hafði ekki svo mikinn áhuga á íhalds- þróun á íslandi að hann gerð- ist nein þjóðfrelsishetja. Hann var konungkjörinn al- þingismaður hátt á þriðja ára- tug og tók því með ró þó að hægt miðaði í sálfstæðisátt. Þannig er fjarri öllu lagi, hygg ég, að líta á baráttu gegn dönsku frjálslyndi sem nokk- urt meginmarkmið í sjálf- Fjöldaganga til Kristjánsborgarhallar I Kaupmannahöfn 21. mars 1848. íbúar Kaupmannahafnar krefjast afnáms einveldisins. stæðisbaráttunni. Því veldur einkum að þar var ekki gegn miklu að berjast. Ekkert bendir til að nein dönsk stjórnvöld hafi haft teljandi áhuga á að bylta íslensku þjóðfélagi. Þau áttu að vísu til að spyrna við fótum ef íslend- ingar vildu gera eitthvað sem Danir skildu ekki og þeim virtist óhóflega forneskju- legt. Hugmyndir sumra ís- lendinga um bann við öreiga- giftingum, sem Guðmundur rekur, eru eitt dæmi þess, og Jón Pétursson átti sýnilega von á að meðvituð stofnun stórbændastéttar fengi sömu viðtökur. En dönsk stjórn- völd létu sér í léttu rúmi liggja þó að konungseinveldið héldist 25 árum lengur á íslandi en í Danmörku. Og þótt menn hlytu að sjá að almenn, samræmd barnafræðsla væri meginforsenda framfara tóku Danir því rólega að íslend- ingar væru svo til barnaskóla- lausir næstum öld lengur en þeir sjálfir. Hitt er vissulega rétt hjá Guðmundi að íslendingar höfðu meiri áhuga á þjóð- frelsi en persónufrelsi al- þýðu. En þar er hann ekki heldur í beinni andstöðu við eldri túlkanir á frelsisbarátt- unni. Flestir sagnfræðingar okkar hafa látið eins og frels- isbaráttan hafi nánast ein- göngu snúist um þjóðfrelsi. Þannig skrifar Páll Eggert Ólason í ævisögu Jóns Sig- urðssonar. Þannig skrifa Einar Arnórsson og Björn Þórðarson í Alþingi og frelsis- baráttan, og Alþingissögu- nefnd réð ekki höfunda til að skrila bækur sem hétu Al- þingi og lýðræðisþróunin, Alþingi og mannréttindin eða Alþingi og kvenfrelsisbarátt- an. Vissulega tóku íslenskir sveitamenn undir ákveðin stef í boðskap frjálslyndis- 64
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Ný saga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ný saga
https://timarit.is/publication/806

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.