Ný saga - 01.01.1987, Blaðsíða 89

Ný saga - 01.01.1987, Blaðsíða 89
AÐ VITA SANN ÁSÖGUNUM Hvaða vitneskju geta íslendingasögurn- ar veitt um íslenskt þjóðfélag fyrir 1200? Helgi Þorláksson Eru útlendingar að taka forystuna í rannsóknum á íslenskri mið- aldasögu?" Þannig spurði rit- nefnd Nýrrar Sögu og bað mig svara. Væntanlega er kveikja þessarar spurningar bækur þeirra Bruce Gelsingers, Ice- landic Enterprise (1981),Jesse Byocks, Feud in the Icelandic Saga (1982) og Kirsten Hast- rups, Culture and History in Medieval Iceland (1985). Spurningunni svara ég þann- ig: Mér sýnist útlendingar vera að taka forystuna í rann- sóknum á sögu íslenska þjóð- veldisins fyrir 1200. Mestar nýjungar koma frá erlendum fræðimönnum sem nota Is- lendingasögurnar með nýjum hætti og beita á þær aðferð- um mannfræðinnar. Ekki verður sagt að til sé orðin skýr og fastmótuð stefna eða „skóli" í þessum rannsóknum enda koma hinir erlendu fræðimenn hver úr sinni átt- inni. En óhætt er að tala um rnikla gerjun eða hræringar sem mér finnst að íslenskir sagnfræðingar og mannfræð- ingar ættu að fagna og veita óskipta athygli. Sagnfræðingar í vanda Jón Jóhannesson endurskoð- aði sögu þjóðveldisins út frá nýjum hugmyndum um ís- lendingasögurnar og birtust niðurstöður í bókinni íslend- „Eru útlendingar aö taka forystuna (rannsóknum á (s- lenskri miðalda- sögu?“ inga saga. I. Þjóðveldisöld ár- ið 1956. Jón sneiðir hér alveg hjá að rekja stjórnmála- og atburðasögu eftir Islendinga- sögurn. Jónas Kristjánsson segist hafa spurt Jón eftir út- komu bókarinnar hvort hann teldi að sögurnar væru algjör skáldskapur. „Nei, alls ekki", sagði Jón, „en ég veit bara ekki hvað ég á að gera við þær."1 Þrjátíu árum síðar er staðan nánast óbreytt og þó má segja að menn gangi lengra en Jón, hafni sögunum með enn eindregnari hætti. Aðferð íslenskra sagnfræð- inga er sú, þegar þeir lýsa þjóðfélagi þjóðveldisaldarinn- ar, að nota samtímaheimildir (Sturlungu, biskupasögur) og Grágás um tímann eftir 1100 og álykta síðan út frá þeim um eldri tímann með aðstoð íslendingabókar Ara fróða. íslendingasögurnar eru not- aðar til fyllingar ef ekkert virðist rnæla gegn því að vitn- isburður þeirra geti verið réttur. Þetta er þó jafnan gert með þeim fyrirvara að verið geti að vitnisburðurinn sé einungis ályktun eða ímynd- un höfundar eða samtíma- manna hans. Sagnfesta og bókfesta Lítil kjölfesta? í eina tíð var almenn sú skoð- un sem nefnd er sagnfesta og nú þykir úrelt að Islendinga- sögur séu munnmæli, sannar frásagnir sem gengið hafi frá manni til manns og varðveist þannig lítið breyttar allt frá söguöld (930-1030) þar til þær voru skráðar. Ágætur þjóð- sagnasafnari á Austurlandi á að hafa sagt um kunna skáld- GRETTIR ÁSMUNDSSON OG TARSAN. Margarhelstu persón- ur íslendingasagna munu vera skáldaðar að mestu leyti, t.d. Grettir sterki, en lesendur sagnanna hafa löngum trúað að lýsingar persónanna væru raunsannar. Til samanburðar má taka frægar skáldsagna- persónur eins og Tarsan og Sherlock Holmes - ýmsir hafa trúað að þeir hafi átt stundlega vist. 87
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Ný saga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ný saga
https://timarit.is/publication/806

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.