Ný saga - 01.01.1989, Blaðsíða 64

Ný saga - 01.01.1989, Blaðsíða 64
Helgi Skúli Kjartansson KLONDIKE ÍSLANDS ATHUGASEMD UM FÓLKSFJÖLGUN OG GIFTINGARALDUR Á NORÐAUSTURLANDI Á SEINNI HLUTA19. ALDAR Hjúskapartíðni valinna aldursflokka næmasti mælikvarðinn á atvinnuástand sveita- samfélagsins. INýrrri sögu í fyrra drepur Halldór Bjarnason meðal annars á hina öru fólks- fjölgun á Austurlandi á seinni hluta síðustu aldar, talar jafnvel um „Klondike íslands." Ekki skal ég draga úr rétt- mæti þeirrar athugunar, heldur er erindi mitt hér það eitt að benda á eina hlið þessa „Klon- dikefyrirbæris,“ nefnilega þá að fólk gifti sigyngm á uppgangs- svæðinu fyrir austan en annars staðar á landinu. Hér er rétt að rifja það upp að hin austlenska blómgvun byggðar og mannfjölda á öld- inni sem leið var raunar tvö ólík fyrirbæri, aðskilin í tíma og rúmi. Undir aldamótin var það sjávarútvegurinn á Austfjörðum sem dró til sín fólk. Áratugirnir 1860-1880 voru á engan hátt neitt blómaskeið á Austurlandi, enda fór fólki fækkandi. Fyrir 1860 hafði hins vegar verið mikill uppgangstími á Austur- og Norðausturlandi og þá eink- um í sveitum með nægt land- rými og góða sauðabeit. Frá 1801 til 1860 hafði íslendingum fjölgað úr 47 000 í 67 000, en á sama tíma fjölgaði Norður-Þing- eyingum og Norðmýlingum til samans úr 2 400 í 5 900. Til samanburðar má taka Suður- land, þ.e. Árnessýslu, Rangár- vallasýslu og Skaftafellssýslur, þar sem fjöígaði úr 12 100 í 14 000. Nú er það meðal annars at- hyglisvert um fólksfjölgunar- svæðið á Norðausturlandi að þar var hjúskaparaldur talsvert Íægri en annars staðar á land- inu. Athugum aftur manntalið 1860. Af karlmönnum í aldurs- flokknum 30-34 ára eru 60% kvæntir (að meðtöldum ekkl- um og fráskildum), en 40% eru enn ókvæntir, flestir þeirra að líkindum innlyksa f vinnu- mannsstöðu sökum fátæktar og hörguls á jarðnæði. Á Suður- landi, þar sem hæg fólksfjölgun ber vott um að sveitir voru löngu fullsetnar, voru þó ekki aðeins 40% karla á þessum aldri ókvæntir heldur fast að helmingi, 47%. Á Norðaustur- landi - hér að Suður-Þingeyjar- sýslu meðtalinni því að mann- talsskýrslan telur Þingeyjarsýsl- ur báðar saman - voru hins veg- ar ekki nema 35% karla á þess- um aldri sem aldrei höfðu kvænst. Enn skýrari verður Voru Þingeyingar og Norðmýlingar nýjungagjarnari en Sunnlendingar og létu sér síður lynda að búa þröngt og við rýran kost? 62
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Ný saga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ný saga
https://timarit.is/publication/806

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.