Ný saga - 01.01.1993, Blaðsíða 18

Ný saga - 01.01.1993, Blaðsíða 18
Guórun Nordal Hugleiðingar um nýja útgáfu Grágásar 1 Kringilyrði laga þjóðveldisins kunna að eiga lítið erindi við þá sem fást við íslenskar mið- aldabókmenntir. Lög heyrast við ákveðin tæki- færi, þau eru þulin á þingum og til þeirra vitn- að við dóma, en eru ekki á vörum þeirra ís- lensku búandmanna sem reyna afl sitt í ís- lenskum fornsögum. Lagaflækjur virðast því eiga lítt við hina rótgrónu og sífelldu togstreitu um virðingu og staðfestu sem einkennir marg- ar fornsögur. En sitthvað er kunnugleiki lögsögumanns af lagakrókum og tilfinning griðkonu í forn- sögu fyrir anda laganna; því vaknar spurning- in hvort þau eigi eitthvert erindi við Islend- ingasögur. Lagasafn þjóðveldisins, kallað einu nafni Grágás, er ótrúlega fjölbreytt heimild um hugmyndir manna um mörk réttmætrar eða þolanlegrar hegðunar á þjóðveldisöld, en þó speglar Joað ekki óyggjandi hvernig fólk skip- aði málum sínum. Hægur vandi er að finna dæmi um hve lýsingar af málatilbúningi í Sturlungu er oí't ólíkar því sem lögin boða. í lögunum eru flestar hliðar hins óþekkta saka- máls skoðaðar, svo að ekkert þurfi að koma á óvart þegar afbrot kemur til kasta dómara. í þessari einstæðu og óþreytandi nákvæmni ís- lensku þjóðveldislaganna býr bæði þróttur þeirra og seiðmagn. Ef lög þjóðveldisins eru borin saman við evrópsk lög frá sama tíma kemur í Ijós hve ó- venjulega rækileg þau eru í forsögnum sínum. Grágás er Jxinnig fágæt lagaheimild um að- stæður á miðöldum, jafnvel J^egar til stærra svæðis á jarðarkringlunni er litið. Hún lætur sér fátt óviðkomandi lwað mannleg samskipti varðar. har má lesa um barnaskírn, næturvíg, afréttardeilur, tilfærslur ómaga, lögréttuskipan, verslun við útlendinga, festarmál, svo að fátt eitt sé talið. Ef litið er til margbreytileika laganna er næsta ótrúlegt að þessi fróðleiksnáma skuli ekki hafa komið út í handhægri útgáfu á ís- landi fyrr en síðla ársins 1992. íslenskir lög- fræðingar, sagnfræðingar, bókmenntafræðing- ar og textafræðingar, hafa þannig sýnt þessari einstöku heimild um þjóðveldið óskiljanlegt fálæti. I ljósi þessa afskiptaleysis er hin nýja útgáfa Gunnars Karlssonar, Kristjáns Sveins- sonar og Marðar Árnarsonar með nútímastaf- setningu (Mál og menning; Reykjavík) Jwí vel- komnari gestur á bókamarkaöi og í mínum huga einn mesti bókmenntaviðburður síðasta árs. 2 Utgáfan er byggð á stafréttri útgáfu Vilhjálms Finsens sem út kom á árunum 1852-83, eftir tveimur lagahandritum frá þrettándu öld, Kon- ungslDÓk og Staðarhólsloók. Finsen prentaði ennfremur texta Skálholtsbókar í þriðja bind- inu auk fjölda mikilvægra brota úr öðrum handritum. Þar aftan við voru skýringar og at- riðisorðaskrá fyrir öll þrjú bindin. Útgáfa hans var fyrsta - og sú eina þar til nú - heildarútgáf- an á þjóðveldislögunum. Hún er gömul og fá- gæt, og var því ljósprentuð árið 1974, en eng- inn hefur aftur farið í saumana á handritunum. Finsen var stórhuga og atorkusamur líkt og aðrir útgefendur íslenskra fornrita er ruddu brautina í textaútgáfu. Þeir erfiðleikar, sem útgefendur í dag setja fyrir sig, verða hjóm eitt J^egar hugsað er til aðstæðna þessara brautryðjenda. í þessum hópi má nefna C. R. Unger sem gaf t.a.m. út Heilagramannasögur og Postulasögur, en eng- in heildarútgáfa á þeim sagnaflokkum hefur komið í þeirra stað. Guðbrandur Vigfússon 16 i
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88

x

Ný saga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ný saga
https://timarit.is/publication/806

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.