Ný saga - 01.01.2000, Blaðsíða 31

Ný saga - 01.01.2000, Blaðsíða 31
Rósa Magnúsdóttir Menningarstríð í uppsiglingu Stofnun og upphafsár vináttufélaga Bandaríkjanna og Sovétríkjanna á Islandi HGAR FYRSTU ÁR MENNINGARSTARFS Bandaríkjanna og Sovétríkjanna á ís- landi eru skoðuð kemur í ljós að keppnisandi kalda stríðsins réð þar ríkjum frá upphafi og margir helstu framámenn íslands á sviði menningar og lista, ásamt viðskipta- jöfrum og stjórnmálamönnum, komu þar beint eða óbeint við sögu. Islensk menningar- og vináttufélög Bandaríkjanna og Sovétríkj- anna voru stofnuð hér á landi urn rniðbik ald- arinnar. Þessi félög, Íslensk-ameríska félagið (IAF) og Menningartengsl Islands og Ráð- stjórnarríkjanna (MÍR), halda enn velli þó að starfsemi þeirra og grundvöllur hal'i tekið nokkrum breytingum. Félögin, í tengslum við aörar stofnanir, höl’öu að markmiði að efla mennta-, menningar- og vináttutengsl Islend- inga við þjóðir stórveldanna. Stofnun beggja félaganna átti sér þó nokkurn aðdraganda og kemur þar skýrt í ljós að yfirvöld í Bandaríkj- unum og Sovétríkjunum töldu þennan þátt utanríkisstefnu sinnar mikilvægan og lögðu mikla áherslu á að koma upp góðum tengsl- um við menningarelítu íslendinga. Aðdrag- andi að stofnun menningarfélaganna og upp- haf starfseminnar gekk ekki snurðulaust i’yrir sig en fljótlega náðu forsvarsmenn félaganna tökunr á skipulaginu og hægt er að miða upp- haf menningarstríðs við árið 1952. Það er greinilegt að bæði Sovétmenn og Bandaríkja- menn lögðu mikla áherslu á menningarstarf og óbeinan áróður á íslandi. I umfjöllun að- standenda menningarstarfsins á Islandi kem- ur einnig fram að tekið var mið al' starfsemi andstæðingsins og þegar kalda stríðið var komið vel á skrið varð úr þessari samkeppni nokkurs konar menningarstríð sem náði há- ntarki sínu um miðjan sjötta áratuginn. Það er ekki auðvelt verk að skrifa sögu menningarstríðsins á Islandi og gæta um leið fyllsta jafnvægis í umfjöllun. Þó að nrikilvægt starl' hafi verið unnið í þágu íslenskrar kalda- stríðssögu á síðustu árum í skjalasöfnum í Rússlandi þá er mörgunr spurningum varð- andi menningartengsl Islands og Sovélríkj- anna enn ósvarað, en rannsóknir hafa helst tengst beinum flokkstengslum og hliðarfélög ýrniss konar hafa fengið litla athygli. íslenskir sagnfræðingar hafa farið vel yfir bandarísk skjöl er tengjast stjórnmálasögu íslands í kalda stríðinu og því hægt að meta hlið Bandaríkjamanna að nokkru leyti. Agætlega hefur gengið með rannsóknir á íslensku þar eð aðgengi l'ékkst að hluta heim- ilda MÍR og Íslensk-ameríska félagsins. Til þess aö hægt verði að meta og bera sarnan starfsemi menningarfélaganna á jafnan hátt verður einnig að skoða skjalasöfn Banda- ríkjamanna og Rússa en til að byrja með er hægt að skoða upphaf starfseminnar úl frá þeim heimildum sem aðgengilegar eru. Því ber þess að gæta, að á þessu stigi verður um- fjöllunin aldrei samhverf, eðli menningar- starfseminnar var ólíkt í upphafi og heimild- irnar eru ólíkar. Hér verður farið yfir aðdraganda að stofn- un MÍR og Íslensk-ameríska félagsins allt frá upphafi l'jórða áratugarins, en aðaláhersla er lögð á tímabilið 1948-52 þegar starfsemi fé- laganna þróaðist og skipulag þeirra komst í fastar skorður. Markmiðið er að nreta l'ramlag menningaráróðurs í utanríkisstefnu stórveld- anna og hversu mikilvægt það þótti að jákvæð menningarkynning færi fram í samvinnu við Islendinga. Bæði Sovétmenn og Bandaríkja- menn lögðu rnikla áherslu á að samstarfsfúsir Islendingar væru dyggir stuðningsmenn hug- myndakerfis þjóðarinnar er þeir fylgdu. Yfirvöld í Banda- ríkjunum og Sovétríkjunum töldu þennan þátt utanríkis- stefnu sinnar mikilvægan og lögðu mikla áherslu á að koma upp góð- um tengslum við menningar- elítu íslendinga 29
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108

x

Ný saga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ný saga
https://timarit.is/publication/806

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.