Ný saga - 01.01.2001, Blaðsíða 6

Ný saga - 01.01.2001, Blaðsíða 6
Svanur Kristjánsson Forsetinn og utanríkisstefnan Bandaríkjaför Sveins Björnssonar árið 1944 Mynd 1. Utanþingsstjórnin 1942-44. Frá vinstri Björn Ólafsson fjár- mátaráðherra, Björn Þórðarson forsætis- ráðherra, Sveinn Björnsson ríkisstjóri, Vilhjálmur Þór utanríkisráðherra og Einar Arnórsson dómsmálaráðherra. ann 17. JÚNÍ 1944 var lýst yfir stofnun I JD lýðveldis á íslandi.* Áður hafði Al- ™ þingi einróma samþykkt sambandsslit við Danmörku og lýðveldisstofnun og þjóðin staðfest ákvarðanir Alþingis í þjóðaratkvæða- greiðslu. Kjörsókn í þeirri kosningu var meira en 98% og stuðningur við sambandsslit og stjórn- arskrá hins nýja lýðveldis mjög eindreginn. Þrátt fyrir úrhellisrigningu var fögnuður í brjóstum þeirra 25.000 gesta sem sóttu hátíð- ina á Þingvöllum. Aðrir landsmenn sátu heima við útvarpstækin. Hundrað ára sjálfstæðisbar- áttu Islendinga var að ljúka með fullum sigri. Fyrsta verk Alþingisfundarins á Þingvöll- um eftir lýðveldisstofnun var að kjósa forseta lýðveldisins. Að ári skyldi þjóðin sjálf velja sér forseta í beinni kosningu. Fimmtíu þing- menn greiddu atkvæði og sumir atkvæðaseðl- anna hljóta að hafa blotnað í rigningunni. Þjóðin beið úrslitanna en flestir reiknuðu með einróma kosningu ríkisstjórans, Sveins Björnssonar. Kliður fór um mannfjöldann þegar forseti Alþingis greindi frá niðurstöð- um. Sveinn Björnsson hlaut 30 atkvæði, Jón Sigurðsson frá Kaldaðarnesi fékk 5 atkvæði. Fimmtán þingmenn skiluðu auðu. Hvað var að gerast á þessum mikla degi þjóðarsam- stöðu og framtíðarvona, spurði fólkið? Þingmönnum var hins vegar ekki brugðið. Þeir vissu fullvel að engin eining var í þeirra röðum um Svein Björnsson sem forseta. Þing- mennirnir reiknuðu í huganum. Allir viðstadd- ir þingmenn Framsóknarflokks (13) höfðu kos- ið Svein, nema Jónas frá Hriflu. Sjö manna þingflokkur Alþýðuflokks var einhuga í stuðningi við Svein. Tíu Sósíalistaflokksþing- menn voru andstæðingar. Þingmenn lögðu saman atkvæðatölur og fengu út rétta niður- stöðu: Þingflokkur Sjálfstæðisflokks hafði skipst í tvo hluta; ellefu þingmenn kusu Svein en níu þingmenn skiluðu auðu eða kusu Jón Sigurðsson, skrifstofustjóra Alþingis.1 Ólafur Thors formaður Sjálfstæðisflokks- ins, og hans menn voru andstæðingar Sveins. I daglegu tali voru þeir nefndir „Morgun- blaðsmenn'1 en keppinautarnir, innan flokks og utan, voru ekki jafn penir í orðavali og kenndu hópinn við fjölskyldufyrirtæki Thorsaranna og kölluðu „Kveldúlfsklíkuna." Sá armur Sjálfstæðisflokksins sem ákafasl studdi Svein var sömuleiðis kenndur við dag- blað, „Vísisliðið.“ Björn Ólafsson, heildsali, var stjórnarformaður útgáfufyrirtækis Vísis. Björn og Sveinn voru vinir. Enn kærara var með Sveini Björnssyni og Vilhjálmi Þór. Þeir voru perluvinir og hittust gjarnan á hverjum degi. Björn Ólafsson og Vilhjámur Þór voru báðir á Þingvöllum þennan dag og sátu á önd- vegispalli. Þeir voru ráðherrar en ekki þing- menn. Vilhjálmur fór með utanríkismál, en Björn með fjármál og viðskipli. Sveinn valdi þá persónulega sem ráðherra og annar vinur hans, dr. Björn Þórðarson, var forsætisráðherra.2 Almenningur vissi ekki heldur að Sveinn Björnsson kveið þessum degi. i / 4
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108

x

Ný saga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ný saga
https://timarit.is/publication/806

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.