Morgunblaðið - 12.04.2011, Blaðsíða 22

22 MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 12. APRÍL 2011
Ég kynntist Finnboga Guð-
mundssyni ekki persónulega fyrr
en hann var kominn um fertugt.
Tilviljun réð því að við hófum þá
nærri samtímis störf á sama vett-
vangi. Finnbogi var skipaður
landsbókavörður haustið 1964, en
ég hóf um vorið störf í Háskóla-
bókasafni. Sú hugmynd hafði þá
verið uppi um árabil að sameina
þessi tvö höfuðsöfn þjóðarinnar á
vettvangi fræða og rannsókna og
reisa þeim sameinuðum nýja
byggingu í nágrenni við Háskóla
Íslands. Finnbogi studdi þessa
fyrirætlun af einurð frá fyrsta
degi, og þar með má segja að haf-
ist hafi náið samstarf okkar og
stofnana okkar, sem stóð fulla
þrjá áratugi, eða þar til hann lét af
embætti haustið 1994, en þá var
líka opnun hinnar nýju stofnunar
á næsta leiti.
Fyrir hálfri öld eða svo var það
miklu fátíðara en síðar varð að
stofnanir á vegum ríkisins væru
sameinaðar. Við sem gerst þekkt-
um til vorum þó ekki í vafa um að
heppilegast væri að sameina
kraftana. Hygg ég að fáir verði til
að andmæla því nú að rétt hafi
verið stefnt með ályktun Alþingis í
þessa veru 1957. Undirbúningur
framkvæmdar hófst þó ekki fyrr
en undir 1970, og loks var byrjað
að byggja í ársbyrjun 1978. Vegna
dræmrar fjármögnunar drógust
þó lyktir málsins úr hófi, og er hér
ekki rúm til að rekja þá sögu. En á
þessum árum urðu stórfelldar
framfarir í beitingu hvers konar
tækni við rekstur bókasafna, og
því var á framkvæmdatímanum
hægt að laga hina nýju byggingu
að þeim breyttu aðstæðum. Má
það vissulega teljast lán í óláni.
Allir þekkja þá glæsilegu bygg-
ingu sem reis á Melunum og hefur
skapað starfseminni forsendur til
að veita þá forystu á sínu sviði sem
til var ætlast.
Á öndverðum starfsferli okkar
Finnboga var að hefjast þátttaka
Íslands í norrænu samstarfi bóka-
safna. Í því samhengi er mér
minnisstæð ferð sem við fórum á
ráðstefnu í Þrándheimi árið 1974.
Gerðum við hana að dálítilli fjöl-
skylduferð í leiðinni. Þá kynnt-
umst við hjónin fyrst að marki
Kristjönu konu Finnboga, sem
hann því miður missti alltof fljótt.
Svo ólík sem þau hjón voru má
segja að þau hafi bætt hvort annað
upp, og glæsilegt var það heimili
sem þau komu sér upp í hrauninu
við Hafnarfjörð. Þar stundaði
Finnbogi
Guðmundsson
✝ Finnbogi Guð-mundsson,
fyrrverandi lands-
bókavörður, fædd-
ist í Reykjavík 8.
janúar 1924 og ólst
þar upp. Hann lést
á hjúkrunarheim-
ilinu Holtsbúð í
Garðabæ aðfara-
nótt 3. apríl 2011.
Útför hans fór
fram frá Dómkirkj-
unni 11. apríl 2011.
Finnbogi fræði sín
þegar tóm gafst.
Eftir hann liggja
frumsamin rit, þýð-
ingar, fjöldi greina
og útgáfur, einkum
fornrita. Hann rit-
stýrði Andvara um
árabil og Árbók
Landsbókasafns alla
sína embættistíð,
enda sá hann rétti-
lega að slík útgáfa
væri til þess fallin að styrkja hlut-
verk safnsins sem þjóðbókasafns.
Eftir að Finnbogi lét af störfum
gaf hann sinni gömlu stofnun
hluta af bókasafni sínu, og síðan
allt safn sitt og skjalleg gögn þeg-
ar hann fluttist í Sunnuhlíð. En
þar kom að hann vistaðist í Holts-
búð. Hann var eins og þá var kom-
ið mjög úr heimi hallur, en fagnaði
innilega gömlum samstarfsmanni
þá sjaldan hann leit inn. Ég er
þakklátur Finnboga fyrir góð
kynni og færi Helgu Laufeyju og
öðrum aðstandendum hans sam-
úðarkveðjur.
Einar Sigurðsson.
Finnbogi Guðmundsson gegndi
embætti landsbókavarðar í þrjátíu
ár, 1964-1994, og það er óvenju-
legt að sami einstaklingur gegni
slíku starfi svo lengi. Þau verkefni
sem marka öðru fremur starfs-
tíma Finnboga voru húsnæðismál
Landsbókasafnsins og sameining
Landsbókasafns og Háskólabóka-
safns í Þjóðarbókhlöðunni árið
1994. Frá því um miðja 20. öldina
voru uppi hugmyndir um að sam-
eina söfnin í eitt öflugt rannsókna-
bókasafn en forsenda þess var að
tryggja þeim hæfilegt húsnæði.
Þegar skipuð var byggingarnefnd
Þjóðarbókhlöðunnar árið 1970 var
Finnbogi skipaður formaður.
Fyrsta skóflustungan var tekin
1978 og hornsteinn lagður 1981.
En það teygðist á framkvæmda-
tímanum þar sem illa gekk að fjár-
magna verkefnið og húsið stóð
lengi tómt. Upp úr 1990 voru
tryggðar auknar fjárveitingar til
byggingarinnar og var hún opnuð
við hátíðlega athöfn 1. desember
1994. Um leið voru söfnin samein-
uð undir heitinu Landsbókasafn
Íslands – Háskólabókasafn. Meðal
annarra verkefna sem unnið var
að í Landsbókasafni í tíð Finnboga
voru skrár um efni safnsins. Ís-
lenskur ritauki var jafnan birtur í
Árbók Landsbókasafns, en var frá
og með útgáfu ársins 1974 gefinn
út sem sérstakt rit undir heitinu
Íslensk bókaskrá. Fljótlega var
hafist handa við að vinna skrána í
tölvum og eftir að fyrsta gerðin af
Gegni var opnuð 1991 voru þær
færslur fluttar í kerfið þar sem
þær eru enn í einhverri mynd. Þá
má einnig nefna að ný lög um
skylduskil til safna voru samþykkt
á Alþingi 1977 en Finnbogi átti
sæti í nefnd sem vann að gerð
frumvarpsins. Finnbogi hélt
tengslum við nýja safnið og starfs-
fólk þess og kom jafnan í afmæl-
iskaffi 1. desember. Fljótlega eftir
að undirrituð tók við embættinu
hafði Finnbogi samband og erindið
var að ánafna safninu bókasafn sitt
og föður síns Guðmundar Finn-
bogasonar, eða eins og segir í
gjafabréfinu „bókasafn tveggja
fyrrverandi landsbókavarða“. Þá
hefur Finnbogi einnig afhent hand-
ritasafninu ýmis gögn úr fórum
föður síns. Finnbogi var embætt-
ismaður af gamla skólanum og rak
Landsbókasafnið með sparsemi og
ráðdeild. Hann lauk doktorsprófi í
bókmenntafræði frá Háskóla Ís-
lands 1961 og doktorsritgerð hans
fjallar um Hómersþýðingar Svein-
bjarnar Egilssonar. Meðfram
landsbókavarðarstarfinu sinnti
hann jafnan fræðistörfum, þýðing-
um, ritstjórn og útgáfu. Hann átti
einnig sæti í samstarfsnefnd um
upplýsingamál og í stjórnum fé-
lagasamtaka sem tengdust bóka-
söfnum eða fræðasviði hans. Fyrir
hönd starfsfólks Landsbókasafns
Íslands – Háskólabókasafns vil ég
þakka Finnboga Guðmundssyni
fyrir hans framlag til safnsins og
þeirrar glæsilegu umgjarðar sem
það býr við í dag, í Þjóðarbókhlöð-
unni. Við sendum ættingjum hans
innilegar samúðarkveðjur.
Ingibjörg Steinunn Sverris-
dóttir landsbókavörður.
Mér er ljúft og skylt að minnast
Finnboga Guðmundssonar fyrr-
verandi landsbókavarðar, sem ég
kynntist fyrst í námsvinnu í bóka-
safnsfræði á Landsbókasafni. Síð-
ar fékk ég fasta stöðu við safnið
1972.
Finnbogi var mikill áhugamaður
um nýtt og öflugra þjóðbókasafn
og formaður byggingarnefndar
Bókhlöðunnar frá 1970. Má full-
yrða að án hans stuðnings hefði
orðið þyngri róðurinn fyrir áhuga-
menn um sameiningu Háskóla-
bókasafns og Landsbókasafns.
Hann trúði því og treysti að það
yrði mikil lyftistöng fyrir þjóð-
bókasafnið, sem lengi hafði verið
fjársvelt og það á miklum verð-
bólgutímum, að komast í náið sam-
starf við okkar eina háskóla þá, Há-
skóla Íslands og þá fræðastarfsemi
sem þar var og er stunduð.
Finnboga entist þó ekki starfs-
ævin til að ljúka lokaáfanga sam-
einingarferlisins og kom því í minn
hlut að vera sett forstöðumaður og
koma að flutningunum síðustu 3
mánuðina áður en safnið var lagt
niður og fólk úr Háskólabókasafni
tók til við að tæma geymslur og
skúmaskot Safnahúss af arfi fortíð-
ar.
Finnbogi Guðmundsson var af-
kastamikill í skrifum alla tíð meðan
heilsan entist. Frá honum kom
fjöldi ritverka, bæði frumsamið
efni og útgáfur bóka, m.a., fornrita
og rita Guðmundar Finnbogason-
ar, og einnig var hann ritstjóri
tímarita, þar af lengst Árbókar
Landsbókasafns Íslands. Hann tók
mikinn þátt í félagsstarfsemi, bæði
hér á landi og í Vesturheimi og hélt
alltaf sambandi vestur síðan.
Finnbogi þótti sérstaklega
skemmtilegur ræðumaður og
fræðari og minnast margir hans
sem kynntust þeirri hlið. Starfs-
mönnum sínum í 30 ár á Lands-
bókasafni var hann velviljaður yf-
irmaður af gamla skólanum, sem
vildi fara vel með það sem honum
var trúað fyrir.
Að leiðarlokum vil ég segja að
það var lærdómsríkt að kynnast
honum og starfa með honum.
Aðstandendum hans og vinum
sendi ég samúðarkveðjur. Hafi
hann þökk.
Nanna Bjarnadóttir,
bókasafns- og upplýs-
ingafræðingur.
Kveðja frá Þjóðrækn-
isfélagi Íslendinga
Eftir síðari heimsstyrjöldina
hófust nýir tímar í samskiptum
Íslendinga við afkomendur ís-
lenskra landnema í Vesturheimi.
Ný tækni hafði þróast í sam-
göngum, fjarskiptum og mynda-
tækni. Á þeim tímum mikilla
umbrota fluttist dr. Finnbogi
Guðmundsson til Winnipeg og
starfaði þar sem prófessor í ís-
lensku við Manitobaháskóla árin
1951-56. Á starfstíma sínum
vestra vann Finnbogi ómetan-
legt starf við að safna upplýsing-
um um fólk af íslenskum ættum í
Kanada og Bandaríkjunum og
skráði þær. Hann heimsótti
landnemabyggðir Íslendinga
víða um álfuna og árið 1955 fór
hann í mikinn leiðangur ásamt
Kjartani Ó. Bjarnasyni mynda-
tökumanni. Kjartan tók mikið af
ljósmyndum og einnig gerði
hann kvikmyndir af Íslending-
um fyrir vestan. Finnbogi færði
Þjóðminjasafni Íslands þetta
myndasafn þegar hann flutti aft-
ur heim að vestan árið 1956.
Þessar myndir og frásagnir
Finnboga af kynnum sínum af
Íslendingum vestra eru ómetan-
legar heimildir um líf þeirra,
starf og viðhorf til síns nýja
lands og gamla landsins Íslands.
Sem dæmi má nefna að þeir fé-
lagar, Finnbogi og Kjartan,
heimsóttu Íslendingana í
Spánskum Forki í Utah á hátíð
þeirra til að minnast þess að 100
ár voru þá liðin frá því að fyrstu
íslensku mormónarnir námu þar
land. Kvikmynd af þessum at-
burði er hrein gersemi.
Finnbogi var í stjórn
Þjóðræknisfélags Íslendinga í
Vesturheimi 1952-56 og þegar
hann sneri aftur heim var hann
kjörinn í stjórn Þjóðræknis-
félags Íslendinga á Íslandi og
átti þar sæti í nokkur ár. Finn-
bogi var kjörinn heiðursfélagi í
Þjóðræknisfélagi Íslendinga á
aðalfundi 2007 og með því var
honum vottuð virðing og færð
þökk fyrir stórmerkilegt fram-
lag til varðveislu á íslenskum
menningararfi í Vesturheimi.
Blessuð sé minning Finnboga
Guðmundssonar.
Almar Grímsson.
Finnbogi Guðmundsson er
látinn.
Leiðir okkar lágu saman
gegnum málefni Vestur-Íslend-
inga og bókmenntir þeirra.
Fyrst er að segja frá því 1982,
er sameiginlegur vinur okkar,
Kristjana Gunnars, nú stórskáld
í Kanada, var hér í boði hans við
að þýða kvæði eftir Klettafjalla-
skáldið Stephan G. Stephans-
son, af íslensku á ensku. Hitti ég
þau þá á Landsbókasafninu.
Árið 2001 þáði hann síðan boð
mitt um að flytja erindi um
Stephan G. Stephansson,
Klettafjallaskáld, hjá Vináttu-
félagi Íslands og Kanada, en
hann var þá sjálfur með eigið
Kanadafélag af bókmenntatag-
inu í gangi.
Er þá fátt nefnt af kynnum
okkar.
Hugblær Vestur-Íslendinga,
eins og ég kynntist þeim á fram-
haldsnámsárum mínum í mann-
fræði, í Winnipeg í Kanada, á ár-
unum 1978-1980, kemur fram í
ljóði mínu Heimsreisuprósaljóði,
í áttundu ljóðabók minni, Evr-
ópuljóðum og sögum (2004). Vil
ég vitna í brot af því hér, um leið
og ég þakka kynnin við þennan
heiðursmann.
Og dampskipið
hvíta, flatbytnan sem skríður, upp
eftir
vonarfljótum; það er ég sjálfur, á
leið upp
Miklalæk, í kjölfar Vestmanna, til
Nýja Íslands:
Heitar pylsur mín kol, og lungun
mín tvö, mása
sem Þorgeirsboli, meðan þjóðtrú
leyfir.
Tryggvi V. Líndal.
HJARTAVERND
Minningarkort
535 1825
www.hjarta.is 5351800
✝
Ástkær faðir okkar, fósturfaðir, tengdafaðir
og afi,
EINAR KRISTJÁN ENOKSSON,
Hjúkrunar- og dvalarheimilinu
Kirkjuhvoli,
Hvolsvelli,
lést þriðjudaginn 29. mars.
Útförin hefur farið fram í kyrrþey að ósk hins látna.
Sérstakar þakkir til starfsfólks Kirkjuhvols fyrir einstaka umönnun
og hlýju.
Pálín Ósk Einarsdóttir, Steingrímur R. Friðriksson,
Snæbjört Ýrr Einarsdóttir, Einar Magnússon,
Örn Hrólfsson, Aðalheiður Þórarinsdóttir,
Börkur Hrólfsson
og afabörn.
✝
Minn elskaði sonur, eiginmaður, faðir, tengda-
faðir, afi og bróðir,
RAGNAR J. RAGNARSSON,
lést laugardaginn 9. apríl.
Útförin fer fram frá Dómkirkjunni miðviku-
daginn 20. apríl kl. 13.00.
Stasía Jóhannesson,
Steinunn Magnúsdóttir,
Ragnhildur Ragnarsdóttir,
Birgir Ragnarsson, Hlíf Þorgeirsdóttir,
Eyþór Ragnarsson, Torfhildur Sigurðardóttir,
Dennis D. Jóhannesson, Hjördís Sigurgísladóttir,
Linda Ragnarsd. Jóhannesson,
Jónbjörn, Ragnar, Þórey, Irja, Rakel,
Daníel Snær og Dagur Steinn.
✝
Heittelskaður eiginmaður minn, faðir okkar,
tengdafaðir, afi og langafi,
FREYR B. SIGURÐSSON,
Fossvegi 19,
Siglufirði,
lést á heimili sínu föstudaginn 8. apríl.
Útför hans fer fram frá Siglufjarðarkirkju
laugardaginn 16. apríl kl. 14.00.
Steinunn Jónsdóttir,
Helga Freysdóttir, Gunnlaugur Oddsson,
Sigurður Freysson, Jórunn Valdimarsdóttir,
Katrín Freysdóttir, Heimir Birgisson,
afabörn og langafabörn.
✝
Elskulegur eiginmaður minn, faðir, tengda-
faðir og afi,
REYNIR ÓLAFSSON,
Burknabergi 2,
Hafnarfirði,
lést laugardaginn 9. apríl.
Útförin fer fram frá Háteigskirkju föstudaginn
15. apríl kl. 15.00.
Blóm vinsamlegast afþökkuð, en þeim sem vilja minnast hans
er bent á Krabbameinsfélagið.
Sérstakar þakkir til læknanna Jakobs Jóhannssonar og Elfars
Úlfarssonar, starfsfólks deildar 11-E á Landspítalanum og
starfsfólks líknardeildar Landspítalans.
Sigríður Stefánsdóttir,
Stefán Reynisson, Oxana Skakoun,
Gylfi Reynisson,
María Sigríður Stefánsdóttir.
✝
Ástkær eiginmaður minn, faðir, fósturfaðir,
tengdafaðir, afi og langafi,
JÓNAS GUÐBERG RAGNARSSON
hafnsögumaður,
Aratúni 16,
Garðabæ,
andaðist á líknardeild Landspítalans í
Kópavogi að morgni laugardagsins 9. apríl.
Útförin verður tilkynnt síðar.
Marsibil Katrín Guðmundsdóttir,
Ragnar Jónasson, Sólveig Einarsdóttir,
Ólafur Jónasson,
Guðmundur Einisson, Valgerður Gísladóttir,
Óðinn Einisson, Laufey E. Gunnarsdóttir,
Björk Einisdóttir, Valtýr E. Valtýsson,
barna- og barnabarnabörn.
✝
Elskuleg móðir okkar, tengdamóðir, amma
og langamma,
HALLDÓRA INGIMARSDÓTTIR,
andaðist á dvalarheimilinu Hlíð á Akureyri
föstudaginn 8. apríl.
Útför hennar verður gerð frá Akureyrarkirkju
mánudaginn 18. apríl kl. 10.30.
Margrét Jóhannsdóttir,
Ásgeir Sverrisson, Helga Sigurðardóttir,
barnabörn og langömmustelpurnar.
✝
Faðir okkar og vinur,
JÓN ÁSBJÖRNSSON,
fæddur 11. mars 1958,
lést í Berlín fimmtudaginn 7. apríl.
Útförin fer fram í kyrrþey að ósk hins látna.
Sigmar Örn, Hanna, Iðunn og Haraldur Jónsbörn,
Sigurður Rúnar Jónsson.