Morgunblaðið - 29.10.2011, Blaðsíða 37

✝
Elskulegur eiginmaður minn, faðir, tengda-
faðir, afi og langafi,
AÐALSTEINN KRISTJÁNSSON,
lést á hjúkrunarheimilinu Sunnuhlíð aðfara-
nótt föstudagsins 28. október.
Útförin fer fram frá Fossvogskirkju fimmtu-
daginn 3. nóvember kl. 15:00.
Anna Hjartardóttir,
Óskar Jónsson,
Hjörtur Aðalsteinsson, Auður Jacobsen,
Kristján Aðalsteinsson, Þóra Leósdóttir,
Ásta Laufey Aðalsteinsdóttir, Þorsteinn Hallgrímsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
MINNINGAR 37
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. OKTÓBER 2011
✝ Kristrún Matt-híasdóttir
fæddist í Skarði í
Gnúpverjahreppi
22. september
1923. Hún lést á
heimili sínu, Fossi í
Hrunamanna-
hreppi, 24. október
2011. Foreldrar
hennar voru Jó-
hanna Bjarnadótt-
ir, f. í Glóru 3.9.
1878, d. 28.8. 1955, og Matthías
Jónsson, f. í Skarði 7.11. 1975, d.
27.11. 1952. Systkini Kristrúnar
voru Jóhanna, f. 1905, d. 1906,
Bjarni, f. 1907, d. 1983, bóndi að
Fossi, Haraldur, f. 1908, d. 1999,
kennari og rithöfundur,
Laugarvatni, Guðlaug, f. 1910,
d. 1999, húsfreyja að Bjargi,
Hrunamannahreppi, Steinunn,
f. 1912, d. 1990, húsfreyja að
Guðrún, og börn Steinunnar og
Steinþórs Gestssonar, Jóhanna,
Gestur, Aðalsteinn, Margrét og
Sigurður.
Hefðbundin skólaganga
Kristrúnar var einn vetur í
Gagnfræðaskóla Reykjavíkur
og í Húsmæðraskóla Reykjavík-
ur 1947-48, en á heimili hennar
var fróðleikur og bækur höfð í
öndvegi. Kristrún skrifaði í
þáttinn Íslenskt mál um langt
árabil. Hún var einnig ríkur
þátttakandi í byggðakvikmynd-
inni „Í dagsins önn“ og oft var
leitað til hennar vegna þekk-
ingar hennar á þjóðlegum fróð-
leik. Þau Kristrún og Bjarni
seldu jörðina Foss Sigríði Jóns-
dóttur og Hjörleifi Ólafssyni
sem hafa búið á Fossi með börn-
um sínum síðan þau fluttu þang-
að árið 1982. Þau Sigríður,
Hjörleifur og börn þeirra voru
henni sem fjölskylda allan þenn-
an tíma og Kristrún dvaldi á
heimili þeirra síðustu 10 árin.
Útför Kristrúnar verður gerð
frá Hrunakirkju í dag, 29. októ-
ber 2011, og hefst athöfnin kl.
13. Jarðsett verður í Tungufelli.
Hæli í Gnúpverja-
hreppi. Uppeld-
isbræður, sem aldir
voru upp í Skarði
og á Fossi voru Að-
alsteinn Hall-
grímsson, f. 1908,
d. 1933 og Jóhann
Snjólfsson, f. 1927,
d. 1985. Syst-
urdætur Matthías-
ar, Svava, f. 1917
og Jóhanna, f. 1920,
d. 1996, Þórðardætur ólust þar
einnig að mestu upp. Fjöl-
skyldan flutti frá Skarði að
Fossi árið 1936. Kristrún og
Bjarni voru bæði ógift og tóku
við búinu að Fossi þegar for-
eldrar þeirra féllu frá.
Eftirlifandi systkinabörn
Kristrúnar eru börn Haralds og
Kristínar Ólafsdóttur, Jóhanna
Vilborg, Ólafur Örn og Þrúður
Kristrún, föðursystir okkar, á
Fossi er látin síðust systkinanna
sem ólust upp í Skarði, Gnúp-
verjahreppi. Þá er rofin sú teng-
ing sem við höfðum við þann
heim sem var og við systkinin
kynntumst í gegnum föður okk-
ar og önnur systkini þeirra.
Rúna var yngst ásamt uppeld-
isbróðurnum Jóa.
Þau ólust öll upp við þá ramm-
íslensku menningu sem var, þeg-
ar kvöldvökur, kveðskapur og
skemmtilegar frásagnir voru
viðhafðar flest kvöld. Þau höfðu
óvenju gott minni og kunnu að
segja frá allskyns fróðleik og
fara með kvæði og rímur. Í
Skarði var bóka- og menningar-
heimili eins og víða var þar um
sveitir. Sérstaklega þótti Jó-
hanna í Skarði halda því merki á
lofti. Rúna ávaxtaði þennan arf
dyggilega og má segja að hún
hafi verið fræðimaður á sínu
sviði. Varð hún landsfræg af
framlagi sínu í útvarpsþáttunum
um íslenskt mál en að auki vann
hún að varðveislu þjóðhátta og
átti ríkan þátt í kvikmynd um
gömul vinnubrögð og var nefnd
„Í dagsins önn“.
Það voru mikil og erfið við-
brigði fyrir fjölskylduna að flytj-
ast að Fossi en bærinn hafði ver-
ið í eyði um skeið. Rúna tók við
æ stærri hlut húsmóður á bæn-
um og loks alfarið þegar hún var
um þrítugt.
Fjölskyldan á Fossi var sam-
ofin lífi okkar frá fyrstu tíð. Við
bjuggum hjá þeim á sumrin
fyrstu æviárin og síðan í sum-
arbústaðnum Brekkubæ
skammt frá. Eftir að afi og
amma létust tóku við þau Bjarni
og Rúna og deildu búi þar til
Bjarni lést.
Faðir okkar, Haraldur, gekk
með systkinunum að öllum bú-
störfum um sumur. Við systkinin
vorum síðar í sveit hjá Rúnu og
Bjarna. Það var mikil lífsreynsla
fyrir okkur að kynnast því að
vera við heyskap og aðra vinnu.
Við lærðum gildi þess að ganga
rösklega til verks. Jafnframt
reyndum við að hvíld, svo sem að
leggja sig eftir hádegismatinn,
var mikilvæg endurnæring. Við
áttum því að venjast að við vinn-
una féllu fróðleiksmolar frá
Rúnu og nutum við stálminnis
hennar þegar hún lagði fyrir
okkur gátur og þrautir. Þá voru
dýrmætar stundirnar, þegar hún
las fyrir okkur á kvöldin, Sher-
lock Holmes, og fleiri bækur.
Efra loftið á Fossi var oft þétt
skipað börnum og unglingum. Þó
sagði Rúna frænka að hún hefði
aldrei haft gaman af börnum.
Það leyndi sér ekki að hún naut
þess að fræða okkur og kenna og
þótti ekki verra ef bræðrabörnin
hennar mundu strax það sem
fyrir þeim var haft.
Oft var glatt á hjalla, þegar
við komum með foreldrum okkar
í heimsókn þangað. Í minning-
unni lifa myndir af systkinum
sem sátu í eldhúsinu á Fossi og
rifjuðu upp spaugilegar sögur
frá fyrri tíð, hláturinn ómaði um
bæinn og hæst hló Jói uppeld-
isbróðir þeirra. Þau rifjuðu oft
upp gömul vinnubrögð og ræddu
um blæbrigði íslenskrar tungu.
Faðir okkar sagði jafnan að mik-
il synd væri að Rúna hefði ekki
farið til frekara náms og látið
meira til sín taka á vettvangi ís-
lenskra fræða.
Við nutum þess að hitta Rúnu
í gegnum árin í gamla bænum og
síðan á heimili þeirra Sigríðar og
Hjörleifs á Fossi en Rúna bjó í
hlýju skjóli þeirra síðustu æviár-
in. Sú umhyggja var ómetanleg.
Jóhanna, Ólafur,
Sigrún og Þrúður.
Hún Rúna móðursystir mín er
farin í sína hinstu för. Hún
kvaddi eins og hún sjálf hafði
óskað sér. Heima með fossniðinn
í eyrunum, umvafin ástúð fjöl-
skyldunnar á Fossi. Hún Rúna
sagðist hafa verið eftirlætisbarn,
hálfgerð dekurskjóða. Hún
fæddist í Skarði í Gnúpverja-
hreppi langyngst 5 systkina.
Eins og nærri má geta var hún
foreldrum sínum og systkinum
sannur aufúsugestur, smávaxin,
fríð sýnum, kvik á fæti og óvenju
góðum gáfum gædd. Jóhanna
amma sem var geysifróð og
minnug ljúflingskona hlýtur að
hafa notið þess að fá þessa litlu
kátu stelpu í barnahópinn og
kenna henni sögur og ljóð.
Þótt Rúna teldi sig hafa verið
eftirlætisbarn þýddi það ekki að
hún hafi ekki verið látin vinna.
En mig grunar að þótt afi á
Fossi hafi e.t.v. verið nokkuð
vinnuharður hafi hann ekki gert
veður út af því þótt telpukornið
dveldist löngum stundum inni
við lestur og annað grúsk. Þegar
Rúna var u.þ.b. 15 ára flutti fjöl-
skyldan frá góðbýli í þjóðbraut á
heiðarbýlið Foss sem þá líktist
helst ónumdu landi jafnvel á
þess tíma mælikvarða.
Ég minnist ferða okkar fjöl-
skyldunnar á Hæli að Fossi.
Þangað var tveggja til þriggja
tíma ferð á hestum. Þá var gott
að ríða í hlað á Fossi þar sem
amma og Rúna tóku okkur opn-
um örmum. Þar var hlúð jafnt að
sál og líkama, rassinn var aumur
eftir að sitja á hnakkkúlunni hjá
pabba og spölurinn úr síðasta
áningarstað, Gildurhaganum,
reyndist langur. Þá var ekki að
sjá frumbýlingsbrag á bænum.
Þótt gömul gildi væru þar ávallt
í heiðri höfð tóku þau systkinin
Bjarni og Rúna nútíðina einnig
inn til sín. Þar var fullkomin
blanda gamalla og nýrra tíma.
Ásamt því að vera afar bók-
hneigð var Rúna mikil heimilis-
iðnaðarkona. Ég var ásamt
Steina bróður mínum vikutíma á
Fossi þar sem ég átti að spinna
fyrir mömmu á rafmagnsrokk
sem þar var til. Hrædd er ég um
að vinnan hafi að mestu lent á
Rúnu því mín var auðvelt að
freista með „lygasögunum“ sem
Rúna bar í mig eins og Rauðu
akurliljuna, Kapitólu og jafnvel
útklipptar neðanmálssögur úr
blöðum t.d. Festarmey forstjór-
ans. Rúna hafði nefnilega oftast
tvær bækur í takinu, eitthvað
bitastætt og svo eina góða „lyga-
sögu“.
Eftir að Bjarni dó og Rúna
hætti búskap urðu þær systurn-
ar Rúna og Lauga hvor annarri
dýmætur félagsskapur. Stund-
irnar með þeim saman voru með
ólíkindum skemmtilegar. Þær
rifjuðu upp lífið í Skarði í gamla
daga, sögur og skemmtilegar
vísur oftast broslegar. Það kom
að því að Rúna flutti úr litla
bænum sínum. Þó ekki langt, að-
eins yfir hlaðið til fjölskyldunnar
góðu sem tók við búi á Fossi.
Þau gerðu það ekki heldur enda-
sleppt við Rúnu. Þau önnuðust
hana þegar hún þurfti þess mest
við. Fyrir það var hún og við
frændsystkinin þakklátari en
orð fá lýst. Þótt góða minninu
hennar Rúnu hrakaði dálítið síð-
ustu árin þá hélt hún sínum góðu
eiginleikum til hins síðasta,
skýrri hugsun, glaðværð og ljúf-
mennsku.
Og nú er bara að kveðja og
þakka Rúnu fyrir samveruna.
Hún og hennar kynslóð sýndi
okkur í verki muninn á hisminu
og kjarnanum.
Fossinn syngur henni vöggu-
ljóð.
Jóhanna Steinþórsdóttir.
Kristrún Matthíasdóttir á
Fossi í Hrunamannahreppi
kvaddi samferðafólkið á heimili
sínu að morgni 24. þessa mán-
aðar.
Við urðum vinkonur í Hús-
mæðraskóla Reykjavíkur fyrir
64 árum. Eins ólíkar og við vor-
um hefur sú vinátta enst meðan
báðar lifðu.
Vorið 1948 er skóla lauk bauð
hún mér með sér heim að Fossi.
Við fórum auðvitað með mjólk-
urbílnum upp Biskupstungur –
og að Brúarhlöðum kom Matt-
hías Jónsson faðir hennar með
klyfjahest því hann var að koma
að sækja okkur og tómu mjólk-
urbrúsana sem voru fluttir á
klakk upp yfir „skerslin“ heim
að Fossi. Þá gisti ég í tvær næt-
ur um miðjan júní og sá Árnes-
sýsluna í vorskrúða og þá finnst
mér hún fegurst.
Á þessum árum skrifuðumst
við á löng og góð bréf – það var
ekki hægt að ræða um lífið og til-
veruna í sveitasímann, segja
hvor annarri drauma sína og
ráða þá í þann síma.
Í ára vís skrifaði Kristrún
mikið í útvarpsþáttinn íslenskt
mál og við bárum saman málfar
og orðanotkun í okkar ólíku
sveitum í norðri og suðri og hafði
hún ýmislegt eftir Ljósvetningi,
því ég vildi ekki koma fram und-
ir nafni. Aldrei gat ég lært fal-
lega framburðinn á hv og æfði ég
mig þó að segja hvítt og hveiti og
svo hlógum við bara og eins að
því hve ég „sönglaði“ í hennar
eyru orð eins og mjólk og
hringla o.fl.
Hún Kristrún var svo bráðvel
gefin til munns og handa að hún
hefði held ég notið sín sem fræði-
maður við háskólakennslu og
hvað sem var. Hún var svo fjöl-
hæf, fróð og víðlesin og vel minn-
ug.
Hin síðari ár urðu bréfin færri
en símtölin fleiri. Núna í sept-
ember ræddum við tvisvar sam-
an í þennan góða einkasíma og
hún var vel heima um allt frá
liðnum árum, en sagðist vera
orðin löt en það var hún nú ekki.
Mikið óf hún Kristrún í vef-
stólnum sínum uppi á lofti á
gamla Fossi. Á því heimili var
líka unnið úr ullinni, kembt í
kömbum í höndunum og blandað
sauðarlitum til að fá „settering-
ar“ eða litbrigði. Ljósmórautt
kallaði Kristrún músgrátt (fín-
legur litur). Við vorum báðar
aldar upp við mikla ullarvinnu og
flest var heimaofið, bæði úr ull-
arbandi og bómullartvisti sem
fékkst í hespum. Einnig fékkst
hör. Það voru ofin gluggatjöld,
borðdúkar og efni í föt. Ég á
kjörgripi frá Kristrúnu t.d. sa-
lonsofið dívanteppi úr silfurgráu
Gefjunar kambgarni en hvítt,
sauðsvart og mórautt band í því
teppi spann hún sjálf og sömu-
leiðis í gimbuðu sjali sem hún gaf
mér til að nota við íslenska bún-
inginn. Nú stígur enginn rokk-
inn og vefstólinn eða skýtur
skyttunni skil.
Hvílík gæfa fyrir Kristrúnu
mína að Sigríður og Hjörleifur
keyptu Foss af þeim systkinum
rétt um ári áður en Bjarni féll
frá og eins það að hún eignaðist
alla þeirra fjölskyldu. Þessi val-
inkunnu sæmdarhjón veittu
henni kærleik og umhyggju
þannig að hún fann sig eiga
heima jafnt eftir að hún flutti al-
veg til þeirra eins og í sínu gamla
húsi. Enda mat hún þau mikils
og mun vera þakklát að hafa far-
ið beint fá Fossi til æðri heima.
Ég veit ei hve langt er til þín,
en við náum saman.
Sæl að sinni, þín vinkona
Áslaug Kristjánsdóttir.
Okkar kæra Kristrún er fallin
frá.
Þegar við fluttumst að Fossi
varð Kristrún hluti af okkar fjöl-
skyldu og hefur alla tíð síðan
verið okkur mjög kær.
Það er erfitt að ímynda sér
Foss án hennar.
Þær eru margar minningarn-
ar sem við eigum um hana Krist-
rúnu okkar, svo margar að þegar
við settumst niður til að skrifa
þær hefðum við getað fyllt heila
bók. Tedrykkja úr bollum með
undirskál í eldhúsinu hennar,
púkk á jólunum, svartipétur, kis-
urnar hennar allar, húslestur í
baðstofunni, kattartungur, köld
lifrarpylsa og fjólurnar við bæj-
ardyrnar eru hluti af þessum
minningum.
Kristrún var okkur alltaf svo
þolinmóð og góð og það var svo
notalegt að fara yfir til hennar í
austurbæinn.
Við munum sakna hennar sárt
og geyma hlýjar minningar í
hjörtum okkar.
Elsku Kristrún:
Ég þakka þau ár sem ég átti
þá auðnu að hafa þig hér,
og það er svo margs að minnast
svo margt sem um hug minn fer,
þó þú sért horfinn úr heimi
ég hitti þig ekki um hríð,
þín minning er ljós sem lifir
og lýsir um ókomna tíð.
(Þórunn Sigurðardóttir)
Halldóra, Þórunn Björg,
Brynja, Bjarni og
Einar Ágúst.
Í dag er borin til grafar Krist-
rún Matthíasdóttir sem fluttist
ásamt fjölskyldu sinni að Fossi í
Hrunamannahreppi árið 1936.
Þar bjó hún síðan, lengst af með
Bjarna bróður sínum. Síðustu
árin var hún til heimilis hjá Sig-
ríði og Hjörleifi, sem tekið höfðu
við búi af þeim systkinum árið
1982. Þar undi hún hag sínum vel
umvafin stórri fjölskyldu þeirra.
Við sem þetta skrifum vorum
allar með henni í saumaklúbb,
sumar búnar að vera með í rúm
50 ár, aðrar skemur. Kristrún
stofnaði einmitt þennan klúbb
árið 1958 ásamt fimm öðrum
konum í uppsveitinni. Þær hitt-
ust öðru hvoru, til skiptis á bæj-
unum, á miðjum degi og áttu
skemmtilegar stundir yfir hann-
yrðum og veitingum þar sem
Kristrún var hrókur alls fagn-
aðar. Seinna fjölgaði í klúbbnum,
farið var að halda hann á kvöldin
og áherslan á hannyrðir minnk-
aði á seinni árum, allavega hjá
sumum okkar.
Kristrún var víðlesin, hafsjór
af fróðleik, hafði sterka nærveru
og sagði skemmtilega frá. Hún
tók virkan þátt í umræðum um
búskap og bókmenntir, en leidd-
ist ef ungu mæðurnar þurftu að
dásama afkvæmin of mikið.
Minnisstæð eru saumaklúbbs-
kvöldin á Fossi, sérstaklega eitt
skipti, þar sem við sátum allar í
stofunni hjá Kristrúnu. Það var
þröng á þingi, húsakynnin ekki
stór og hópurinn taldi 12 konur.
Heimiliskötturinn, stór og loð-
inn, trítlaði inn og var svo óhepp-
inn að sveifla skottinu í kerta-
loga. Kettinum varð svo um að
hann stökk með logandi skottið
undir sófa og þær sem sátu þar
fyrir spruttu upp með tilheyr-
andi hljóðum. Sem betur fór
slokknaði fljótt í kisa og ekki
hlaust alvarlegur skaði af nema
sviðalykt sem lagði um stofuna á
eftir. Mikið var hlegið að óförum
kisa og þessi stund oft rifjuð upp
þegar við hittumst.
Hin seinni ár fækkaði komum
Kristrúnar í saumaklúbba hjá
okkur en alltaf hittum við hana á
Fossi hjá Sigríði og var þá ým-
islegt spjallað.
Við þökkum góðri konu sam-
veruna gegnum árin og kveðjum
með söknuði, ríkari af kynnum
við hana.
Fyrir hönd saumaklúbbsins,
Marta.
Kristrún
Matthíasdóttir
✝
Ástkær eiginkona, móðir, tengdamóðir og
amma,
HREFNA ÞORVARÐARDÓTTIR,
andaðist á St. Fransiskusspítalanum í
Stykkishólmi fimmtudaginn 27. október.
Jarðarförin auglýst síðar.
Hannes K. Gunnarsson,
Sigurborg Kristín Hannesdóttir, Ingi Hans Jónsson,
Gunnar Hannesson, Guðrún Hjartardóttir,
Lárus Ástmar Hannesson, María Alma Valdimarsdóttir,
Freyja, Hrefna Rós, Arna Ösp, Halldóra Kristín,
Anna Soffía og Valdimar Hannes.
✝
Ástkær eiginmaður minn, faðir okkar,
tengdafaðir og afi,
SIGÞÓR SIGURJÓNSSON
veitingamaður,
Brúnalandi 21,
Reykjavík,
lést á krabbameinslækningadeild 11E á Landspítalanum
að morgni 26. október.
Kristín Auður Sophusdóttir,
Sophus Auðun Sigþórsson, Hjördís S. Björgvinsdóttir,
Kristín María Sigþórsdóttir, Ben Moody
og barnabörn.
✝
Ástkær móðir okkar, tengdamóðir, amma og
langamma,
MARGRÉT ERLENDSDÓTTIR,
lést á Hjúkrunarheimilinu Skjóli
miðvikudaginn 26. október.
Sigurlína Magnúsdóttir, Grétar Hrafn Harðarson,
Magnús Haukur Magnússon, Valborg Kjartansdóttir,
Styrmir Grétarsson, Berglind Elíasdóttir,
Björk Grétarsdóttir,
Magnús Hrafn Magnússon, Vaka Rögnvaldsdóttir,
Margrét Sjöfn Magnúsdóttir,
Hekla Magnúsdóttir, Tinna Þórðardóttir.