Líf og list - 01.05.1951, Blaðsíða 2

Góður gestur kveður.
MARTIN LARSEN, danskur lekt-
or við háskólann, hefur nýlega flutt
nokkur útvarspserindi, sem vakið
hafa athygli vora öðru útvarpsefni
fremur. Það er alltaf viðburður að
heyra útlenda menn flytja mál sitt
á íslenzku, en stórviðburður, að það
sé gert af jafnmikili snilld og í þetta
skipti. Sagt er, að Martin Larsen sé
að fara héðan alfarinn. Málsins
vegna þarf hann ekki að vera hér
lengur, hann talar nú íslenzku eins
vel og þorri íslenzkra menntamanna
og betur en margir þeirra. En skaði
er um svo mikilhæfan mann, að vér
skulum nú sjá honum á bak fyrir
fullt og allt. Það mun vera almanna-
rómur, að hann sé meðal hinna svip-
mestu þeirra erlendra menningar-
fulltrúa, sem með oss hafa dvalizt
hin síðustu ár. En hann mun nú
hverfa heim til þess starfs, er hann
hefur kjörið sér, og biðjum vér hann
heilan fara og heilan aftur koma, ef
hann fýsir hingað öðru sinni.
íslenzkt mál og útlendir menn.
ERINDI MARTINS LARSENS
vekja margar hugsanir, þótt hér
verði á fátt eitt drepið. Tunga vor,
er til skamms tíma vakti áhuga út-
lendinga sem skrýtinn hlutur eða
forngripur, á nú nýju gengi að
fagna. Þeir verða nú æ fleiri útlend-
ingarnir, er með oss dveljast og
virða hana og nema sem lifandi mál
— og nema hana vel. Fjandinn
þakki þeim, kynni einhver að segja,
sama verðum við að gera, þegar við
búum með öðrum þjóðum. Satt að
vísu, en oss ber að muna, þótt vér
elskum mál vort og virðum rétt þess,
að meira er á sig lagt af erlendum
mönnum að nema til hlítar þetta
erfiða mál, sem aðeins gerir þeim
fært að skilja og ræða við smáþjóð
í úthöfum, en oss að nema auðveld-
ari mál, er ljúka upp fyrir oss dyr-
um stórþjóða. Það þarf mikla hug-
sjónasemi til að nema ofan í kjölinn
óhagnýtt smáþjóðarmál, eins og ís-
lenzku, og það gerir enginn eins
fullkomlega og Martin Larsen nema
hann sé vandur að virðingu tung-
unnar um leið og hann er vandur
að virðingu sjálfs sín, Oss er því
fagnaðarefni, að slíkum mönnum
fjölgi, í því felst viðurkenning, sem
er oss meira virði en víkingaþrugl
og sögueyjarstagl.
Bók, sem vantar.
LARSEN gat þess, að taka þyrfti
saman íslenzka sýnishomabók handa
útlendingum, tína sama úrvalskafla
úr íslenzkum bókmenntum frá ýms-
um tímum. Eitt af því, sem hann
biður um í slíka bók, er þessi klausa
úr Sturlungu:
„Nú er það sagt um haustið, að
Þorgrímur prestur brotamaður kom
norðan úr héraði og við honum Álof,
kona hans. Hún var kvenna vænst,
en hann var gamall. Þau kómu á
Staðarhól. Hallur Þjóðólfsson var
heimamaður Einars. Hann kvað það
aldrei skyldu lengur, að gamall mað-
ur flekkaði svo væna konu, og tók
hana af honum og svo hest hans, er
Máni hét, allra hesta beztur“.
Já, já, þvi ekki það, þetta er á-
gætt. En er það nokkuð 'betra en
hundrað annarra staða úr fornbók-
menntum vorum? Það er enginn
högull á frábærum stíl, sem mundi
skipa sinn sess eins vel og þessi sex
lína langi tuttugu arka róman, sem
Larsen velur sem dæmi. En nú er
að vita, hver til þess verður að taka
saman bókina, eða munum vér láta
holl ráð vina vorra sem vind um
eyru þjóta?
Dautt orð
EINU SINNI var til í máli voru
orðið Danahatur, algengt á seinni
hluta 19. aldar og hjaraði allt fram
yfir 1918. Skelfing finnst manni nú á
dögum þetta orð torskilið, og ótrú-
legt, að það skuli nokkurn tíma hafa
verið til og það jafnvel svo mjög,
að Bjarni frá Hofteigi telur Dana-
hatur hafa verið eina fasta punkt-
inn í öllum hverfulleik Benedikts
Gröndals. Að vísu mun hafa komiö
fyrir á dögum Benedikts, að íslend-
ingar, sem hötuðu sjálfa sig, héldu.
að þeir hötuðu Dani. En raunveru-
legt Danahatur var engu að síðui
til. -Er það ekki kátbroslegt, að vér
skulum nokkru sinni hafa hatað
þessa elskulegu bræður vora við
Eyrarsund? Ef vér þyrftum að hata
einhvern, mætti vissulega segja-
Skjót þú geiri þínum þangað, sem
þörfin meiri fyrir er. . . En vonandi
verðum vér ekki þeir ólánsmenn að
þurfa að hata nokkra þjóð framaL
og það er gott að þetta orð er dautt
Fáein orð uni bænadaginn
UM HIÐ MIKLA TRÉ askinn
Yggdrasils, segir svo í Völuspá:
Askur Yggdrasils
drýgir erfiði
meira en menn viti:
hjörtur bítur ofan,
en á hliðu fúnar,
skerðir Níðhöggur neðan
Hörmulegt ástand virðist hafa vei'-
ið hjá tré þesu. En að sumu leyti
finnst oss ekki ólíkt komið fyrir
kirkju vorri á síðustu áratugum-
Þetta virðast kirkjunnar menn sja
og gera sér nú töluvert far um að
hressa upp á hinn niðurnídda meið
En ef oss skjátlast ekki, hefur þeim
orðið meira ágengt við að klastra
i hliðarnar og laga spellvirki hjart-
arins en að reka Níðhögg frá rót-
inni. Hann situr sem fastast, og a
meðan mun laufkrónan varla na
miklum þroska. Hvað stoðar ytra
FramUald á bls. 6.
2
LÍF og LIST