Líf og list - 01.10.1951, Blaðsíða 12

JÓHANNES SVEINSSON KJARVAL:
AUSTURVÖLLUR
Greinarkafli þessi er tekinn úr bók höfundarins, G R J Ó T,
sem kom út árið 1930.
AR GENGUR STÚLKAN, sem ég elska. Hún
stanzar við hugskeyti einhvers staðar að og
hallar sér upp að járngrindinni. Hún er svo fög-
ur og tiguleg, að ekki er hægt að segja frá því.
Hún þekkir mig af afspum og í sjón, en ef ég
nálgast hana og segi henni, að hún sé stúlkan
mín, þá býður hún mér heim, og afhendir mig
pabba sínum og mömmu. Pabba og mömmu lízt
ekki á þig, segir hún, en þau eiga bæinn og
Reykjavík og Austurvöll með hinu fólkinu. Það
eru stórkallarnir í Reykjavík, sem eiga húsin þar
í kring og hinar dýru lóðir, en þú ert öreigi og
flakkari og listamannssál, sem átt að borga skatt
fyrir að fá að vera í bænum. Ekki býst ég við, að
þú fáir mig.
Bærinn er að mörgu leyti yndislegur við ný-
tízku höfn, sem byggð er að verulegri fyrir-
hyggju, eins og bezt annars staðar. — Búin til úr
margs konar efnum frá mörgum löndum, saman-
safnað vit margra alda peynslu ágætis uppfinn-
ingamanna, sem tekið hefir á sig praktiska mynd
nýjustu þarfa í húsum og gatnagerð. — Spegil-
slétt asfalt undir vagni og umferð — undir nýja
skó sunnan úr heimi, handa nýjustu kynslóð til
að spreyta sig á, að verða fallegri, meiri og betri,
ef hún er fær um, en forfeðurnir uppaldir á
verptum smáskóm við smalamennsku norðlægrar
breiddar. „Gjörið svo vel,“ segir nýi tíminn —
„hér eru fínu göturnar handa ykkur eins og í
Róm“ — en þessu trúa nú margir ekki, eða öllu
heldur hugsa ekki út í það — nema þeir hafi
siglt og verið í öðrum löndum, þá sjá þeir, að
það er satt. — Jú, við eigum góða menn, sem
hafa staðið vel í stöðu sinni — þrátt fyrir dag-
legt grín í daglegri götuumferð, — menn, sem
allir þekkja, og mikla ábyrgð hafa á sig tekið
og stórmannlega, enda kemur ekki hið svokall-
aða grín frá þeim--------heldur fá þeir það gratis
frá öðrum — þeim, sem nota asfaltið í tíma og
ótíma. En tímarnir eru nú með grínblöð, eins og
allir vita, það er líka tízka, sem fylgir þéttskip-
uðum borgum, að hafa grínara í alls konar mál-
efni, og eru þeir þá misjafnlega fyi'irkallaðir, að
virða og meta dygga þjónustu annarra en sjálfra
sín. Og tímaspursmál að venja sig við það eins
og meinlaust skemmtispil þéttbýlisins. Og mesta
grínið, sem athafnaleysið skapar yfirleitt, kemst
ekki nærri allt í hin frægu grínblöð og gengur
því augnabliks sali milli fólksins í staðinn fyrir
leikknetti.
Ég borga ekki skatt öðrum en þér, það er hjarta
mitt, en ég er ríkasti maður á jöi’ðinni, þó ég sé
öreigi án þín. Ég vinn fyrir lögmál hinna ósann-
anlegu eiða, allir sannir borgarar viðurkenna það.
Þegar þú gjörir mig ríkari en ég er, þá fá hinir
sitt, hver og einn. Þangað til verða þeir að bíða.
Enda þótt sú bið þyki löng, því öreiga gull er
ekki alltaf í verði, og einn flakkari með lista-
mannssál getur átt nógu erfitt með að ávaxta sitt
pund. Því listamannssál heyrir engum einum til,
hún er samsafn og hugmyndir úr ótal hausum og
er á hringsóli út um alla geima, þar sem hið
gamla merkilega máltæki er lífsvísdómur þess,
sem fær er um að segja — komi þeir, sem koma
vilja, og fari þeir, sem fara vilja, því einn lista-
maður er musterið, sem talað er um í helgum
sögum, sem hugskeyti andanna hafa fyi'ir hótel
— aleiga hans er ekki til nema hjá öðrum, nema
þegar hann er útlagi, þegar hann hefir skilað af
sér öllum kenndum, Sem hann hefir að láni fi'á
sínum samborgurum, þá á hann bara þenna sama,
litla neista, eða hvað nú á að kalla það, þessa
sýnilegu .sannanlegu einstaklingsmynd, eins og
aðrir borgax'ar með séi'eðli.
12
LÍF og LIST