Líf og list - 01.04.1953, Blaðsíða 14

[ TÓNLIST ]
JULIAN HERfíAGE:
Er núrtma-tónlist torskilin?
Margir kvarta undan því, að
tónlist nútímans sé ek ki eins góð
og aðgengiJeg og hún var „í gamla
daga.“ Þessu fólki vildi ég ségja,
að hún var það ekkert fremur í
gamla daga. Meira .að segja er því
blákalt haldið fram að nútímalist-
in sé ekki jþess virði að komast til
botns í henni. En slíkar fullyxðing-
ar eru sannarlega ekki ný bóla og
ekki svaraverðar.
Þeim, sem hinsvegar vilja skilja
nútímatónlist, ætla ég að benda á
nokkur atriði. Fyrst verðum við að
gera okkur Ijóst, að það virðist
loðandi við flest fólk að rcyna að
spyrna gegn upprunalegum nýjum
hugmyndum. Heimspekingar og
vísindamenn hafa um aldaraðir
orðið fyrir ofsóknum fyrir nýjar
hugmyndir.
Tökum dæmi um tónlistina „í
gamla daga“. Þegar Monteverdi
gaf út „Mishljómaker£i“ sitt, fyrir
þrjú hundruð árum, risu gagnrýn-
endur sem einn maður gegri hon-
um. Ekki leið þó á löngu unz
kenningar hans urðu fastur liður í
tónæfingum og kennslubókum
jafnvel fhaldssömustu skóla. Tón-
list langflestra mikilla tónskálda
hefur mætt slikri tortryggni og
tuddaskap fyrst í stað, og skal þá
fyrst fræga telja. Beethoven, Wagn-
er og Debussy. En siðan þá leið,
hafa óteljandi tónskáld stælt og
tileirikað sér stíl og sérkenni þess-
ara skálda. Það kann þó sjaldan
góðri lukku að stýra. Slík endur-
tekning hlýtur oftast að verða eins
og undanrenna.
Þegar samtfðar-tónskáld okkar
halda inn á ókannaðar slóíSr tón-
tjáningar, verður sífellt hið sama
upp á teningnum — hin fhaldssama
andspyrna gegn öllu ókunnugu.
Sagan endurtekur sig í hinu sleitu-
lausa strfði hinna gömlu sjónar-
miða gegn nýjum hugmyndum.
Vitaskuld eru hugmyndir ekki góð-
ar fyrh' jþað citt, að þær eru nýjar.
Við eigum ekki færri slæm tónskáld
og loddara en kynslóðirnar á und-
an okkur, ef til vill fleiri. T. d. er
mikil tækni í tónsmíðum sára
sjaldgæf á okkar dögum. Meiri
ringulreið er uppi meðal lista-
manna nú en áður var, það er tog-
azt á um fleiri hugmyndir og stefn-
ur. En þetta mun tíminn jafna.
Komandi kynslóðir munu greina
kjarnann frá hisminu og samlagast
straum og streng þeirra tónlista-
verka nútímans, er menn nú
hundsa.
Annars ráðlegg ég þeim, er þyk-
ir nútíma-tónlistin torskilin að
sökkva sér niður f tónlist „gömlu
daganna." Þannig verður hugur
manna sveigjanlegri og skyggnari.
Þannig öðlast menn einnig lykilinn
að leyndardómum nútíma-tónlist-
ar.

SIGURÐUR V. FRIÐÞJÓFSSON.
TÓNASEIÐUR
í nótt, í nótt
gengur í dansinn drótt.
Tónarnir seiða, svella
sál mína í dróma fella,
laða, lokka og ginna,
leikandi sigur vinna,
láta mig gleyma, gleyma,
gott er að mega dreyma
drauminn dýra um þig,
stíg dans við mig.
Léttstíg við svífum saman,
sárljúft er tónagaman,
eldur í æðum brennur,
ólgandi blóðið rennur,
þín vil ég faðmlög finna,
fagnandi sigur vinna
yfir þér unga mær,
ástvina kær.
Tónarnir trylltir stíga
tælandi mjúkir hníga,
ekkert slíkt yndi léði
'afeng er dansins gleði,
barmur að barmi hnígur,
blóðið til höfuðs stígur,
eggjandi unga mær
þín ásýnd hlær.
Ilár þitt og hörund anga,
hlýr roði litar vanga
og undir brúnaboga
blikandi stjörnur loga,
mýkt votra vara þinna
vildi ég mega finna,
það mest ég þrái hnoss,
þinn ástarkoss.
Töfrar mig tær og heiður
tónanna mjúki seiður,
ljúft er að mega líða,
lögmálum þeirra hlýða,
bundinn í faðm þinn bjarta
bærast finn ég þitt hjarta,
ég vil það verði mitt
veit mér já þitt.
í nótt, í nótt
myrkrið er heitt og hljótt.
14
LÍF og LIST