Teningur - 01.01.1989, Blaðsíða 42

(Ijóðið, sem svo mikið er um hjá
Schumann, er, að ég held, tjáning
þessarar móðureiningar). Sem sagt,
Schumann skortir átökin (sem eru
nauðsyleg, að sagt er, góðu upplagi
„venjulegs" manns) í þeim mæli, svo
þverstæðukennt sem það nú er, sem
hann margfaldar „stemmningarnar"
(húmorana): (annað mikilvægt hugtak
ífagurfræði Schumanns: „húmoresk-
ur“, „Mit Hurnor"): í sama mæli
brýtur hann niður slag (leikum á orð-
unum: segjum líka slátt) þjáningar-
innar með því að lifa hana á hreinan
hátt, í sama mæli þreytir hann
ryþmam með almennri notkun sýn-
kópunnar. Fyrir honum er hinn ytri
heimur einn margbrotinn, en sam-
kvæmt yfirborðslegum tætingi kjöt-
kveðjuhátíðarinnar. Schumann „gerir
áhlaup" án afláts, en það verða alltaf
vindhögg.
Skyldi það vera ástæðan fyrir því að
á okkar tímum er honum vissulega
skipaður „virðingarsess" (vitaskuld,
hann er „mikið tónskáld") en alls ekki
sess sem nýtur aðdáunar (það er til
fullt af áhangendum Wagners,
Mahlers, en af áhangendum Schu-
manns þekki ég bara Gilles Deleuze,
Marcel Beaufils og mig)? Á okkar
tímum, einkum eftir að fjöldatónlistin
hélt, með hljómplötunni, innreið sína,
vilja menn fallegar myndir af miklum
átökum (Beethoven, Mahler, Tsjaí-
kovskí). Að vera hrifinn af Schumann,
eins og Marcel Beaufils og útgefandi
hans eru og vitna hér um, er á vissan
hátt að taka upp heimspeki saknaðar-
ins eða, svo notast sé við orðalag
Nietzsches, Inaktúalítetsins (þess
sem ekki er í sviðsljósinu) eða þá,
með því að hætta á eitthvert Schu-
mannlegasta oröalag sem til er: Næt-
urinnar. Hrifningin af Schumann, sem
í dag verður eiginlega á móti straumi
samtíðarinnar (ég hef drepið á ástæð-
urnar fyrir þessari einangrun) getur
ekki verið annað en ábyrg hrifning:
hún leiðir óhjákvæmlega þann mann
sem hún bærist með og sem lætur
hana í Ijósi, til þess að staðsetja sig í
samtímanum samkvæmt fyrirmælum
löngunar sinnar en ekki samkvæmt
félagslegum fyrirmælum. En það er
önnur saga og að segja hana yrði að
fara út fyrir mörk tónlistarinnar.
Formáli að Píanótónlist eftir Schumann eftir
Marcel Beaufils 1979.
© Editions du Seuil 1982
GH þýddi.
BÁRÐURJÓNSSON
FIMM LJÓÐ
nákvæmt, beinskeytt
púnktur í tímanum
á blaði
hnífsblaði, eggin
brothætt og skarpskyggni
til hindrunar í hvössu myrkri
mínu myrkri
40