Birtingur - 01.09.1954, Blaðsíða 16

Gróandí i islenzkum listum
Maður finnur bezt þegar daginn fer að
lengja, að það er einhver ákaflega fagnaðar-
ríkur titringur í loftinu yfir íslandi um þessar
mundir. Alls staðar er eitthvað að gerast og
gróa: hjálpa vorinu að vinna á gráma tilver-
unnar. — í íslenzkri ljóðlist hefur orðið gagn-
ger bylting á fáum árum. Þjóðskáldafarganið
er góðu heilli úr sögunni og á vonandi aldrei
eftir að rísa upp framar: sjálft orðið þjóðskáld
minnir mann á þessa spaugilegu pípuhatta með
fjöður inni í — allir kannast við þá úr kvik-
myndum Chaplins: það er gripið til þeirra við
hátíðleg tækifæri, fingri stutt innan á kollinn,
og þá spretta þeir sundur; hattburðarmaðurinn
sýnist hálfri alin hærri en hann er, þegar hann
er búinn að setja upp höfuðfatið. í stað þjóð-
skálda höfum við eignazt álitlegan hóp ungra
póeta, sem yrkja eins og þeim gott þykir og
verða að krefja hann um borgun fyrir kost og
lóssí, ha, ha! Hinn ungi ógæfusami maður
starði æðislega á hann um stund, þrýsti síðan
hönd hans, greiddi mánaðar uppihald fyrir-
fram og fór að kjökra eins og barn.
Næstu daga var hann dapur í bragði og varla
viðmælandi. Hann sat stöðugt inni í stofu eins
og nærri má geta, og skortur á hreyfingu og
hreinu lofti byrjaði að vinna á heilsu hans.
Hann stytti sér stundir við að drekka te og
skoða fjölskyldumyndirnar. Hann starði marg-
ar klukkustundir á myndina af vini föðurbróð-
ur pabba í bengalska einkennisbúningnum —
talaði við hana og bölvaði henni hástöfum.
Hann var greinilega byrjaður að bila á geðs-
munum.
Að lokum dundi skelfingin yfir. Þau báru
hann upp á loft hitasjúkan og hálfóðan. Veikin
setja metnað sinn í að vera skilgetin afkvæmi
síns tíma: trúverðug heimild síðari tíma mönn-
um um einkenni vorrar aldar, en ekki ímítérað-
ar fornmenjar. — í tónlistarmálum er alltaf
eitthvað um að vera: A síðustu mánuðum hef-
ur komið hér fram hvert talentið af öðru og
spilað fyrir íbúa höfuðstaðarins: Ingvar Jón-
asson á fiðlu, Guðmundur Jónsson og Gísli
Magnússon á píanó — allir bráðefnilegir ung-
ir menn, er dvalið hafa árum saman úti í lönd-
um til að nema list sína, mannast á heimsins
hátt og geta fært okkur heim í fámennið and-
blæ þess bezta í menningu heimsins. Ungt lista-
fólk í öllum greinum er sem óðast að slíta af sér
fjötra stöðuhugmynda og storknaðs forms: í
síðasta hefti Birtings lýsti frú Jórunn Viðar
því yfir, að von mætti eiga á lögum við atóm-
Ijóð í framtíðinni. Þá fannst nú sumum sem
var hræðileg. Hann þekkti engan — ekki einu
sinni vin föðurbróður pabba, þennan í beng-
alska einkennisbúningnum. Oðru hverju spratt
hann upp og öskraði: — Jæja, nú held ég sé
réttast . . . hné síðan niður á koddann aftur og
hló tryllirigslega. Stundum þaut hann upp og
æpti: — Einn tebolla til og fleiri myndir. Fleiri
myndir. Ha! Ha!
Eftir eins mánaðar ógurlegar þjáningar dó
hann loksins á síðasta orlofsdegi sínum. Svo er
hermt, að þegar kallið kom hafi hann setzt upp
í rúmi sínu, brosað huggunarríku brosi til hús-
ráðenda og sagt: — Englarnir eru að kalla á
mig, svo að ég er hræddur um að nú verði ég
að fara. Verið þið sæl.
Og andi hans flýtti sér út úr fangelsinu eins
og þegar ofsóttur köttur stekkur yfir girðingu.
52
BIRTINGUR