Birtingur - 01.04.1955, Blaðsíða 8

Þeir sem telja málverk, er hefur litbyggingu
eina að inntaki, óraunhæft og tómt hafa ekki
athugað mál sitt vel.
Við getum lifað' lífinu án fjalla — en tæp-
]ega án lita. Fjöll þykja þó fullboðlegt við-
fangsefni fyrir málara. Hér á Islandi að
minnsta kosti.
Nonfígúratívt málverk er eins og áður var
sagt eingöngu bygging Jita og forma. Milli
verksins og listamannsins er enginn þriðji að-
ili, ekkert mótív handan við myndina. Það
leiðir af sjálfu sér að formheimur slíkra mál-
verka er allur annar en natúralistískrar mynd-
ar. Þar er hraði t. d. túlkaður með' því að
sýna hest á hlaupum, bárur sem brotna við
strönd o. s. frv. — í nonfígúratívu málverki
felst hreyfingin í hlutföllum þess, í hrynjandi
myndarinnar. Þar er ekki skírskotað til hreyf-
inga sem við þekkjum úr hinni ytri veröld.
Það byggist á rýtma sem býr í manneskjunni
sjálfri. Málarinn snýr sér beint til áhorfand-
ans og tjáir formkennd sína milliliðalaust. I
allflestum tilfellum er það aðeins natúralist-
ískt uppeldi hins síðamefnda sem kemur í veg
fyrir að hann og listamaðurinn mætist.
Oft heyrist talað um að þessi málverk séu
flöt og tóm, þau skorti rúm og dýpt. Hér er
auðsæiiega átt við fjarvídd natúralistískrar
myndar. Nonfígúratívt málverk er vitanlega
allt annars eðlis hvað snertir dýpt og rúm.
Þar er ekki reynt að eyða áhrifum fiatarins;
þessari fögm undirstöðu verksins er haldið
eins óspilltri og frekast er unnt. En samt er
hér vídd, ekki síður en í natúralistísku mynd-
inni. Form eiga sitt sérstaka rúm, þau em
misjafnlega opin eða lokuð. Það má þjappa
þeim saman, láta þau víkka og leysast sund-
ur á fletinum, þau geta verið ýmist dökk eða
björt. Litir hafa einnig þá náttúru að þeir
standa misjafnlega framarlega, séu þeir settir
hlið við hlið, Rautt kemur á móti okkur, blátt
Þorvaldur Skúlason Komposition
víkur undan o. s. frv. í þessu felast rúm og
dýpt hinnar nonfígúratívu myndar, sprottin
úr formkennd og hugsun málarans.
Ymsir tala um að þessi verk séu geómetrísk y
og köld. Þessu fólki langar mig til að benda
á, að hita eða kulda listaverks er fyrst og
fremst að finna í heild þess og reisn allri en
ekki einstökum fomium. Hitt er svo annað
mál, að tilgangslaust er að leita þeirrar hóf-
lausu tilfinningasemi og væmni í góðri non-
fígúratívri mynd, sem í margra. augum er tákn
ástríðna og hita.
Allar listir em í nánu sambandi við hugsun
og tilfinningu samtíðar sinnar og svo er einnig
um nonfígúratíva málaralist. Hún ber í sér
hraða nútímans og breytileik, en einnig ná-
kvæmni í vinnubrögð'um. Þannig túlkar hún
anda tímabilsins kannski frekar en ytra útlit,
þess.
6