Birtingur - 01.12.1955, Blaðsíða 20

R . H . WILENSKI:
Agrip af evrópskri
listasögu
Ætlunin er að birta í áföngum hér í ritinu stutta
listasögu eftir R. H. Wilenski, og er þetta
fyrsti kafli hennar. u J
i.
1.
Ef farið cr til Les Eyzies skammt frá Perigueux í Suður-
frakklandi, og klifin fjallshlið nokkur þar í grenncl, hitta
mcnn fyrir gamla konn við hellismunna í berginu. Gamla
konan fylgir komumönnnm niður í göng sent ertt á að
gizka 500 metra löng. Það cr Iia‘gt að teygja sig á milli
veggja og upp í loft. Göngin víkka og þrengjast til skiptis.
Á einum stað verða mcnn að skríða hálfbognir gegnum
rauf. Gamla konan lieldur á vasaljósi og sýnir mönnum
claufar útlfnur uxamynda sem höggnar hafa verið í vegg-
inn, einnig leifar af rauðgulum litarflötum.
Myndir þcssar og aðrar svipaðar af uxum og breindýr-
um, sem forfeður mannsins hafa höggvið og málað í
hella og jarðgöng í Dordognc í Suðurfrakklandi og á
Norðurspáni, eru elztu leifar myndlistar sem nú ertt
kunnar.
Uxamyndirnar frá Les Eyzies ftindust fyrir um það bil
65 árum. Á þeim tfmum þóttu þær undraverðar einkum
fyrir þá sök að þær voru gerðar við Ijós frá blysum í licll-
isgöngum og þeir forfeður mannsins, sem gerðu þessar
Mynd af hreindýrum úr hellinum i Les Eyzies.
„Nútíma listamaður dregur upp dýramyndir sinar við til-
tölulega örugg og [xvgileg skilyrði — Mxudin
er eftir Edvard Munch.
myndir ktinnu að öllum líkindum ekki að tala og voru að
sögn jarðfræðinga uppi fyrir 37.000 til 100.000 árum. En að
minnsta kosti í Englancli voru þær ekki talclar „vcl teiknað-
ar“, af því að þá var tfzka þar að teikna natúralistískt í lík-
ingu við dýramyndir Landseer. Nú á dögum eru clýra-
myndir áþekkar hellamyndunum frá Les Eyzies hins vcgar
í tízku, og þess vcgna cru þær nú sagðar „frábærlega vel
gcrðar".
En hinar fornu myndir og nútfma teikningar af dýrum
ertt með öllu ósambærilegar. Þær eru itnnar við gjörólfk
skilyrði og þess vegna mjög óskildar að eðli, jiótt á ytra
borði geti jxcr virzt líkar. Nútíma listamaður dregur upp
dýramyndir sínar við tiltölulega örugg og jiægileg skilyrði.
Venjulcga skoðar hann dýrin í dýragörðum, jiar scm liann
á ekkert á hættu. Skapendur hinna forsögulegu mynda
lifðtt hinsvegar í svo költlu loftslagi að jiað nálgaðisl
heimskautaloftslag, þvf hálf Evrópa var ísiþakin á Jicim
tímum. Þeir bjuggu sér hæli í hellurn, höfðu engin jxcg-
indi, lifðu í algjöru öryggisleysi, sífelldum ótta. List jieirra
er að einhverju leyti f ælt við galdttr, ein af lífsnauðsynj-
uni þeirra. Við vitum jió ekki með vissu hver tilgangur
jiessara mynda var. Ef til vill vortt þetta galdrarúnir,
ristar til að tryggja góða vciði og bægja hungurótlanum
frá, kannski var tilgangurinn allur annar. Við fáum ekki
að vita, hvað frummanninum bjó í liuga. En ég tel full-
vist, að hllgsanagangur hans hafi verið gjöróllkur luigs-
unarhætti nútímalistamanns sem áhyggjulítill rissar myndir
í dýragörðum.
18