Vera - 01.04.1997, Blaðsíða 10

ynslóðaskipti
í kv^nnabaráttunni
„Ég sé ekki
að búið sé að
taka ofan af
rúminu'
Mæögurnar BjarnfríOur
Leósdóttir á Akranesi,
Steinunn Jóhannesdóttir j
og dóttir hennar, Arna K.
Einarsdóttir.
ffiyíf/'/t/ASrJff/'
. (i'ósííóff//'
Störf þau sem
konur hafa sinnt
frá aldaöðli;
búsýsla, barnaupp-
eldi, ummönnun
sjúkra og
aldraöra. Þetta
eru störfin sem
oftast eru hljóðlát
og næstum
ósýnileg nema
þegar þau eru
ekki unnin.
Ertu ekki háttaður ennþá pabbi minn?“
„Ég sé nú ekki að það sé búið að taka
ofan af rúminu". Ég var dóttirin, gift
kona sem bjó í kjallaranum hjá foreldrum
mínum. Ég var vön að fara upp á loft til
þeirra á hverju kvöldi og bjóða þeim góða nótt.
Þetta kvöld hafði móðir mín farið á kvenfélagsfund
en láðst að taka ofan af hjónarúminu áður en hún
fór. Föður mínum datt ekki í hug að snerta rúmtepp-
ið sem snyrtilega var breitt yfir rúmið. Það var ekki
í hans verkahring og hann dapur yfir því að geta
ekki háttað fyrir árans rúmteppinu.
Þetta var fyrir 50 árum. Hefur mikið breyst síðan?
Er það kannski að nú er ekki búið um rúmin? Marg-
ar skýrslur sýna að meirihluti kvenna vinnur utan
heimilis en auk þess hvíli heimilishaldið á þeirra
herðum að stærstum hluta.
Ég er alin upp við mikla verkskiptingu kynjanna.
Móðir mín stjórnaði öllu heimilishaldi innan dyra.
Hún var að heitið gat alltaf heima. Fyrst á fætur á
morgnana, síðust í rúmið á kvöldin. Faðir minn
skaffaði heimilinu og hann var okkur systkinunum
góður faðir. Við gátum treyst foreldrum okkar.
Þegar ég síðan var orðin gift kona og móðir, brá
mér á margan hátt. Ég var ekki tilbúin til þess að
ganga inn í þetta ferli móður minnar og formæðra.
Ég var með verslunarskólapróf úr Samvinnuskólan-
um, þar sem Jónas Jónsson réði ríkjum og í félags-
fræði, sem hann kenndi okkur, sagði hann eitt sinn
að piltarnir ættu allir að verða samvinnumenn og
kaupfélagsstjórar. Þegar einhver úr hópi okkar, þess-
ara fáu stúlkna sem þarna voru, spurði hvað við ætt-
um að verða svaraði hann: „Eh, hum, þið verðið sko
kaupfélagsstjórafrúr." Þar með var það afgreitt. Þeg-
ar ég hafði lokið Samvinnuskólaprófi sótti ég um
Kennaraskólann, langaði þá til að verða kennari. Ég
ætlaði að ljúka því námi á einum vetri. Þá fóru allar
vinkonur mínar í húsmæðraskóla og það varð úr að
ég hætti við kennaranámið og fór í Húsmæðraskóla
Reykjavíkur. Reyndar ekki nema í það nám sem var
skipt í tvær annir, því heimavistin var fullskipuð. En
þar með fannst foreldrum mínum nóg komið með
mína menntun. Kennaraprófi lauk ég síðan þegar ég
var komin á sextugsaldur og hef verið kennari síðan.
Ég vann nokkur ár við verslunar- og skrifstofu-
störf, vann mér inn peninga sem ég réði sjálf yfir,
réði frítíma mínum við félagsstörf og skemmtanir.
Það samræmdist ekki á þeim tíma að konur ynnu
úti með heimilishaldi og barneignum. Mér þótti auð-
vitað vænt um manninn minn og börnin og taldi það
skyldu mina að leggja mig fram við heimilishald og
barnauppeldi.
Það var mér ekki nóg. Það vantaði meira frjáls-
ræði í tilveruna. Frjálsan fjárhag, frjálsan tíma.
Smátt og smátt braust ég út. Það var smávægilegt í
fyrstu. Það var um kvöldmatarleyti. Maðurinn
minn, sem var mikill briddsspilari, sagðist ætla út að
spila en þetta var einmitt kvöldið sem ég ætlaði í
saumaklúbb og hann vissi það, en hann spurði bara
hvort ég gæti ekki haft saumklúbbinn heima hjá mér.
Ég neitaði því og fór, eins og ég hafði ætlað mér. Við
höfðum haldið hópinn nokkrar vinkonur, allar ný-
giftar með lítil börn. Komum hver til annarrar einu
sinni í viku á ákveðnum degi. Þetta gerðu konur til
að halda sambandi við sínar vinkonur og fyrir marg-
ar var þetta eina upplyftingin. Steinunn, elsta barnið
mitt, var þá á fyrsta ári.
Það var dálítið spaugilegt að koma heim um mið-
nætti. Við bjuggum á þriðju hæð og það var oftast
vatnslaust allan daginn svona hátt uppi þegar unnið
var í frystihúsunum. Á kvöldin kom svo nægjanlegt
vatn. Spilapartýið hafði flust heim til okkar, einhver
hafði farið fram , líklega til að fá sér vatn að drekka,
en verið vatnslaust og ekki skrúfað fyrir kranann.
Síðan kom vatnið og allt hafði farið á flot, vatnið
farið fram á ganginn og niður stigana. Jóhannes, t
maðurinn minn, var að þurrka upp bleytuna, ein-
hver annar reyndi að hafa ofan af fyrir Steinunni
sem hafði vaknað og truflað spilamennskuna sem
lítið hafði orðið úr. Sumir voru dálítið þungir á
10 vera