Ljósmæðrablaðið - 01.12.1997, Blaðsíða 3

Að laera af re^nslunni:
Oo'LX
Dðzmisögnr nemenda í Ijósmóðui'frðzöi
Inngangur
Akveðið hefur verið að hafa fastan
þátt á vegum náms í ljósmóðurfræði
í Ljósmæðrablaðinu. Ætlunin er að í
hverju blaði verði birtar dæmisögur
úr dagbókum nemenda í ljósmóður-
fræði, jafnvel undir einhverju á-
kveðnu þema. Mögurleikar eru á því
að fjalla um viðkomandi efni frá mis-
munandi sjónarhorni og eru athuga-
semdir og innlegg ljósmæðra í um-
ræðuna vel þegnar. Hér á eftir verður
stuttlega sagt frá hvernig námsskrá í
ljósmóðurfræði leggur áherslu á að
nemendur læri af reynslunni, íhugi á
gagnrýnan hátt og noti dæmisögur úr
ljósmóðurstarfinu til að læra af.
Gagnrjnin tluigun í sfarfi
Námsskrá í ljósmóðurfræði er starf-
smiðuð og áhersla lögð á að þjálfa
fræðileg og klínisk vinnubrögð á
starfsvettvangi þar sem námið fer að
stærstum hluta fram. Nemendum er
gert kleift að læra af reynslunni und-
ir handleiðslu starfandi ljósmæðra.
Reynsla í starfi stuðlar að fræðilegri
og klíniskri færni. Eitt atvik í starfi
getur verið svo áhrifamikið að það
standi upp úr sem dæmisaga til að
læra af ( Benner, 1984)
Síðustu áratugina hefur þó nokk-
uð verið rætt og ritað um hvernig
fagmenn íhuga í starfi (reflection in
action), læra af reynslunni, staldra
v>ð, endurmeta og íhuga gerðir sínar
dags daglega. Talið er að þeir íhugi,
ryni í starfið og þrói með sér innsæi
°g færni í starfi og hafi það viðhorf
sem kallar á gagnrýni hugsun
(Schön, 1983). Margir hafa einnig
hugleitt gildi þess að íhuga í
khniskri kennslu og hvaða áhrifþað
hefur á þróun þekkingaar bæði í
hjúkrunarfræði og ljósmóðurfræði
(Palmer, 1994, Bryar 1995).
Dcemisögxir til að lcera af
I gegnum tíðina hafa ljósmæður og
ljósmæðranemar lært af hver annarri
með því að segja sögur og hlusta á
sögur. Líklega er það reynsla flestra
að muna eftir sérstökum atvikum á
starfi sem lærdómur var af.
í hinu nýja námi er mikil áhersla
lögð á að læra með því að segja sög-
ur en með markvissari hætti en áður.
Nemendur halda dagbækur þar sem
námsreynslu er lýst og skrifaðar eru
dæmisögur. Tekin eru fyrir ákveðin
dæmi, atvik eða aðstæður sem stað-
ið hafa upp úr og lært hefur verið af.
Litið er á dæmisöguna sem hjálpar-
tæki fyrir nemendur til að íhuga og
þjálfa sig í klíniskri fræðimennsku.
Dagbókum er skilað á 4-6 vikna
fresti og eru þær notaðar sem um-
ræðugrundvöllur í kennslu- og
matsviðtölum með kennurum.
Klínisk ákvarðanataka er gagnrýnd
og rannsóknarniðurstöður og sú
hugmyndafræði og þekking sem
stuðst er við í starfi er skoðuð út frá
dæmisögunum.
í dæmisögunum er aðstæðum lýst
þ.e. sagan er sögð, og sagt hvað
gerðist og hvernig. Beðið er um
íhugun á eigin reynslu og hugrenn-
ingum en einnig á reynslu kvenn-
anna og fjölskyldna þeirra. Rætt er
um hvað nemandanum fannst og
hvað hann hugsaði og hvernig hann
tengir það sem var að gerast við
fræðilegt efni. Greint er frá niður-
stöðu eða útkomu og metið er hvað
var jákvætt við þessa reynslu og hvað
neikvætt.Að lokum er fjallað um
hvaða lærdóm megi draga af þessu
dæmi, hvað annað hefði verið hægt
að gera og hvað væri hægt að gera
næst í svipuðum aðstæðum.
Dæmisagan er einnig kennslutæki
til að byggja umræður á. I henni er
dregið fram það sem skiptir mestu
máli við vissar aðstæður. Dæmisag-
an getur kennt fólki sérstaklega ef
þeir sem hlusta finna samlíkingu úr
eigin reynslu,- Það rennur upp fyrir
þeim ljós og þeir hugsa: Þetta kann-
ast ég við! Já þannig er það!
Þær dæmisögur sem hér birtast
eiga það sameiginlegt að verið er að
fjalla á einhvern hátt um náttúrulegt
ferli fæðingar og ýmis utanaðkom-
andi áhrif eins og skoðanir í fæð-
ingu, stjórnun á rembingi og verkja-
lyfjagjöf. Samkvæmt gamalli hefð
eru sögurnar fyrir ljósmóðurnema
og ljósmóður til að læra af.
Heimildir
Benner, P. (1984): From Novice to Ex-
pert: Excellence and Power in Clinical
Practice.Menlo Park. Addison Wesley
Publishing Company,
Bryar, R. M. (1995): Theory for midwi-
fery practice, London,Macmillan.
Palmer, A. (1994): Reflective Practice in
Nursing. The growth of the Professional
Practitioner. Oxford, Blackwell Scientific
Publications.
Schön, D.A. (1983): The Reflective Prac-
titioner. How Proffessionals Think in
Action, New York, Basic Books.
Ljósmæður W
Nú er aðlögunarnefnd
farín að vínna að und-
irbúningi nýs launa-
kerfis. Ljósmæður sem
óska eftir aðstoð hafið
samband við félagið
ykkar fií að fá frekari
upplýsingar.
3