Ljósmæðrablaðið - 01.12.1997, Blaðsíða 7

Dagbók Ijósmóður
I þessu dagbókarbroti langar mig
að fjalla um pethidín sem eina teg-
und verkjameðferðar. Nú get ég ekki
alhæft um allar ljósmæður fæðingar-
gangs en mér finnst margar hverjar
sem ég hef séð til hafa of léttvæg við-
horf til pethidins og ætla ég að vitna
i eigin reynslu til að styrkja mál mitt.
Kona var að fæða sitt annað barn og
hafði gengið vel, útvíkkun miðaði
eðlilega áfram, 6 sm og konan bar sig
>,eftir atvikum vel.“ Snarlega byrjar
konan að bera sig verr og biður um
einhver verkjalyf. Ljósmóðirin segir
mér að ég geti gefið henni pethidin
en ég malda í móinn og vildi skoða
konuna fyrst m.t.t. hvort útvíkkun
feri að ljúka og stutt væri í fæðing-
una og því hægt að koma konunni
yfir síðustu sentimetrana án pethi-
dinsins. Ljósmóðirin segir það ekki
skipta öllu máli því konan sé með nál
i æð og því hægðarleikur að gefa
henni nalon strax ef barnið færi að
feðast. Hún lætur mig þó ráða hvað
eg vilji gera og ég ákveð að skoða
konuna og reyndist þá útvíkkun lok-
'ð. Fæðingin gekk svo mjög vel og
konan var ánægð á eftir. Þá minntist
ég fæðingar sem ég hafði verið í
skömmu áður. Sú kona var að fæða
sitt fyrsta barn og gekk vel. Hríðirn-
ar voru harðar og tíðar og mig grun-
aði að útvíkkunin gengi hratt. Þegar
konan fer að fá væga rembingstilfmn-
mgu kalla ég ljósmóðurina til og við
skoðum konuna en útvíkkun reynd-
lst þá ekki vera nema 6 sm. Ég varð
sjálf fyrir vonbrigðum en dyl þau eft-
lr getu en parið verður fyrir von-
htigðum líka (ég tek það fram að ég
vat ekki búin að gefa þeim neinar
falskar vonir). Hálftíma síðar fær
konan rosalega sterka hríð og verður
mjög óglatt, kastar upp, ber sig illa og
vill fá verkjalyf. Fyrsta hugsun hjá
mér var „aha, hún er í transition“
°nnur hugsun hjá mér var „hættu nú
að gera þér vonir, útvíkkun er hæg og
konan hefur misst móðinn og ein-
beitinguna við að fá að vita það„ Ég
tók mark á hugsun númer tvö og fór
fram, fékk leyfi fyrir pethidíni og
phenergani, dró það upp og gaf kon-
unni. Tuttugu mínútum síðar fær
konan rembingsþörf og útvíkkun
reynist lokið og hún fæðir ljúflega.
Ekki þarf að taka fram að pethidinið
var ekki farið að virka. Af reynslunni
af síðari fæðingunni vissi ég að ég
hafði gefið henni pethidinið á kolvit-
lausum tíma og flaskað á því að at-
huga gang fæðingarinnar áður en ég
gæfi slíkt eitur. Já, ég kalla pethidín
eitur því það er ekkert annað. Það er
ekki af ástæðulausu sem það er eftir-
litsskylt eiturlyf og ber því að með-
höndla sem slíkt. Allar ljósmæður
vita að það hefur öndunarletjandi á-
hrif á bæði móður og barn og kunna
réttu viðbrögðin við því, þ.e. að gefa
nalon. Færri vita hins vegar að nalon
brotnar mun hraðar niður en pethi-
dinið og áhrif þess sem antagonisti
pethidinsins hverfa og pethidinið
heldur áfram að virka. Niðurbrots-
efni pethidins, normeperidine, hefur
helmingunartíma upp á 15 til 20 klst.
og margt bendir til þess að það sé
hættulegt efni (Pasero, 1996). Jákvæð
fylgni er á milli skammts á pethidini
og lengd fæðingar, því meira pethidin
sem konan fær, því lengra verður
fyrsta og annað stig fæðingarinnar
(Thomson og Hillier, 1994) Allar
ljósmæður þekkja líka pethidináhrif á
barni m.t.t. brjóstagjafar. Með syfj-
unni getur barnið orðið af brodd-
mjólkinni (Matthews, 1989) og jafn-
vel klúðrast öll brjóstagjöfm eins og
hún leggur sig (Balaskas, 1989). Af
reynslu minni á sængurkvennagangi
og aðstoð við brjóstagjöf þar komst ég
að sömu niðurstöðu því hægt var að
þekkja pethidínbörnin svo kölluðu af
því hve syfjuð þau voru og klaufar að
taka brjóst og olli það oft erfiðleikum.
Ég hef minnst á fáein atriði sem
rökstyðja það að pethidín skuli ekki
notað í fæðingum. Elínborg Jónsdótt-
ir sagði okkur ljósmóðurnemunum
frá fræðsluátaki gegn pethidínnotkun
sem var á Fæðingarheimilinu og skil-
aði dramatískri minnkun á efninu þar.
Ekki væri vanþörf á að hafa slíkt átak
á fæðingargangi auk þess sem bæta
mætti aðstöðu til annara meðferða við
hríðarverkjum og vil ég þá nefna heit-
an pott og heimilislegra umhverfi fyr-
ir fæðandi konur.
A þessum tímapunkti við skriftirn-
ar ætlaði ég að teygja mig eftir leið-
beinandi beinagrind af dagbókar-
broti niður í skrifborðsskúffuna mína
en við mér blasti nett, plastað spjald
þar sem útlistuð er stefnusýn
Kvennadeildar LSP. Hvort sem ljós-
móðurandinn hefur leitt mig inn á
þessa braut eða eitthvað annað olli
því að spjaldið blasti við mér eftir
þessar hugrenningar mínar, tel ég við
hæfi að vitna í lokaorðin þar og ekki
ættu þessar jákvæðu breytingar sem
ég lagði til, að vera tiltökumál í þess-
um fögru fyrirheitum þó ekki sé
minnst á ljósmóðurfræði í þessari
stefnusýn Kvennadeildar - getur ein-
hver ímyndað sér hvers vegna:
Sem hluti af háskólasjúkrahúsi er
Kvennadeild Landspítala í farar-
broddi á sviði heilbrigðisvísinda í
fæðingarfræði og kvenlækningum og
til fyrirmyndar um þjónustu, fram-
farir, samstarf og árangur.
Heimildir:
Balaskas, J. (1989) New active birth: A
concise guide to natural childbirth.
London: Thorsons.
Matthews, M.K. (1989) The relationship
between maternal labour analgesia and
delay in the initiation of brestfeeding in
healthy neonates in the early neonatal
period. Midwifery. 5, 3-10.
Pasero, C.L. (1996) Paincontrol: Minim-
izing meperidine use. American Journal
of Nursing. 96(8), 18.
Thomson, A.M. og Hillier, V.F. (1994) A
re-evaluation of the effect of pethidine on
the length of labour. Journal of advanced
nursing. 19, 448-456.
7