Ljósmæðrablaðið - 15.10.1998, Blaðsíða 6

Bre^tingar í áhersluþáttum
t ungbamaOemd
Landlæknir hefur gefið út þau tilmæli að breyting-
ar verði á ungbarnavemdinni frá ársbyrjun 1998 í
samræmi við ábendingar í handbók um Ungbama-
vernd sem kom út á vegum Landlæknisembættisins
árið 1996.
Höfundar handbókarinnar eru Gestur Pálsson við
Barnaspítala Hringsins, Landspítalanum, Jóhann Ag.
Sigurðsson prófessor í heimilislæknisfræði við
Læknadeild Háskóla íslands og Hjördís Guðbjörns-
dóttir hjúkrunarframkvæmdastjóri við Bamadeild
Heilsuverndarstöðvar Reykjavíkur.
Fyrri leiðbeiningar um heilsugæslu barna á vegum
Landlæknisembættisins voru frá 1984. Tilgangurinn
með að setja þær fram á sínum tíma var að auka
gæði ungbarnaverndar og samræma ákveðin atriði
fyrir landið allt, þ.e. að koma á ákveðnu skipulagi
hvað ungbamaverndina varðar. Þar var m.a. lagt til
að tekin yrði upp sérstök heilsugæsluskrá sem ís-
lensk heilbrigðisyfirvöld gáfu út og dreifðu. í skrána
var safnað gagnlegum upplýsingum um heilsu barns-
ins og þroska, ónæmisaðgerðir og fleira.
Einnig var lagt til að tekin yrði upp notkun vaxtar-
línurita í ungbarnavernd á íslandi og notuð sænsk
línurit fyrir aldurinn 0-8 ára þar til niðurstöðurann-
sóknir á vexti íslenskra barna lægju fyrir. Lagt var til
að þroskamat yrði gert að minnsta kosti við 6, 10 og
18 mánaða aldur svo og við 4 ára aldur. Tegundir og
fjöldi ónæmisaðgerða var tíundaður og lagt til að
börn fengju mislingabólusetningu 18 mánaða. Þá var
og kafli um líkamsskoðun og annar um mat á and-
legum og líkamlegum þroska á mismunandi aldri,
tillögur um hvernig eftirliti skildi háttað og einnig
stuttur kafli um mataræði ungbarna.
Miklar breytingar hafa átt sér stað frá því fyrri leið-
beiningar litu dagsins ljós og endurskoðun var því
orðin tímabær. í nýju útgáfunni hefur aukin áhersla
verið lögð á ýmsa aðra þætti en líkamsskoðun barns-
ins svo sem að læknar og hjúkrunarfræðingar notfæri
sér heilsuvemd af þessu tagi til að efla tengslin við
fjölskyldu bamsins og veita ungum og óreyndum
foreldrum stuðning í uppeldishlutverkinu. Við vitjan-
ir í heimahús og reglubundnar skoðanir á heilsu-
gæslustöð gefst gullið tækifæri til að koma ýmsum
upplýsingum og ábendingum á framfæri, til dæmis
varðandi slysavarnir, tannvernd og heilbrigt líferni
fjölskyldunnar.
Tilgangur nýju leiðbeininganna er m.a. að:
Lýsa kröfum um ákveðin lágmarksgæði í ung-
barnavemd hér á landi. Þær eru hugsaðar sem rammi
með lágmarksstuðli, með vandamál bamsins í
brennidepli.
Vera marklýsing fagaðila um innihald ungbama-
verndar.
Samræma sjónarmið ýmissa fagaðila um heilsu-
vernd barna.
Koma að gagni við grunn-, framhalds- og símennt-
un heilbrigðisstétta.
Leitast er við að hafa nýju leiðbeiningarnar sem
fjölbreytilegastar, þannig að þær nái einnig til ein-
faldra atriða. Reynt er að leggja áherslu á stuttar
ábendingar um hagnýt atriði sem hægt er að fletta
upp og þær byggja fremur á reynslu en vísindum.
Meginbreytingarnar eru að 2 'h árs skoðunin er
flutt aftur um 1 ár þ.e. til 3 'h árs aldurs og að 4 ára
skoðun og skoðun við upphaf skólagöngu hafa verið
felldar saman í eina skoðun við 5 ára aldur.
Bætt hefur verið í heilsugæsluskrána vaxtarritum
til 18 ára aldurs. Alls eru grunnskoðanir barna 13
talsins til 5 ára aldurs, þar af 7 læknisskoðanir. í
kaflanum um skoðun barna á mismunandi aldri hefur
til samræmingar verið bætt við leiðbeiningum varð-
andi vitjanir hjúkrunarfræðinga í heimahús.
í 3 'h árs skoðuninni er mikil áhersla lögð á augn-
skoðun. Ákveðið hefur verið að sjónpróf (HVOT)
fari ekki fram seinna en við 3 'h árs aldur, en á þeim
aldri á að vera auðvelt að mæla sjónskerpu flestra
barna. Um er að ræða mikilvægustu augnskoðun æv-
innar þar sem dráttur á greiningu rýrir meðferðar-
möguleika umtalsvert.
Fjögurra ára skoðunin þótti ekki standa undir
væntingum til að uppgötva í tíma börn með mis-
þroska. Þess vegna hefur verið ákveðið að leggja
skoðunina við 4 ára aldurinn niður en taka þess í
stað upp sambærilega skoðun við 5 ára aldurinn,
áður en skólaganga hefst. Hér er í raun verið að slá
fyrri 4 ára skoðun og 6 ára skólaskoðun saman í eina
skoðun. í 5 ára skoðuninni er áhersla lögð á þroska-
mat, með megináherslu á hreyfiþroska, skynúr-
vinnslu og hegðun, en mikilvægt er að uppgötva slík
frávik áður en skólaganga hefst. Þroskamatið byggir
einnig á upplýsingum foreldra og starfsfólks leik-
skóla, ef þurfa þykir og þá með leyfi foreldra. Matið
6
UÓSMÆÐRABLAÐIÐ