Ljósmæðrablaðið - 15.11.2001, Blaðsíða 5

Hvað felst í mæðravernd7
Viðharf kvenna ag Ijásmæðra.
Helga Gottfreðsdóttir ljósmóðir
Lykilorð; mæðravernd / viðhorf kvenna/ viðhorf ljósmæðra/ innihald mæðraverndar
Antenatal care/ women's views/ midwives's views/ content of antenatal care.
Úrdráttur
Sú hugmyndafræði að meðganga sé tímabil
undirbúnings og aðlögunar fyrir nýtt hlutverk
krefst þess að mæðravernd sé ekki eingöngu
metin út frá líkamlegum þáttum. Tilgangur
þessarar rannsóknar var að kanna og lýsa hvað
verðandi mæðrurn finnst felast í mæðravernd
og athuga hvort þjónustan væri í samræmi við
líkamlegar, andlegar og félagslegar þarfir
þeirra. Einnig var tilgangurinn að kanna
viðhorf ljósmæðra til mæðravemdar og þannig
var samband milli þeirrar þjónustu sem
konunum fannst þær fá og þess sem
ljósmæðrunum fannst þær vera að veita
athugað. Rannsóknin var framkvæmd á
tveimur heilsugæslustöðvum úti á landi.
Aðferðafræði rannsóknarinnar byggir á
fyrirbærafræöi (phenomenology) og voru tekin
viðtöl við fjórar ljósmæður og átta verðandi
mæður í 32-38 viku meðgöngu. í viðtölunum
var stuðst við viðtalsramma og var innihald
viðtalanna greint niður í stef. Þau stef sem
greind voru í viðtölum hjá verðandi mæðrum
tengdust flest á einn eða annan hátt líkamlegu
eftirliti en áhersla á tengsl konnunnar og
ljósmóðurinnar vom konunum einnig ofarlega
í huga. I viðtölum við ljósmæður tengdust
stefin einnig að miklu leyti eftirliti með
líkamlegu heilbrigði móður og bams en þættir
eins og fræðsla og stuðningur voru einnig
álitinir mikilvægir í þjónustunni. Ekki var
hægt að sjá teljandi mun á svörum ljósmæðra
og þeirra kvenna sem rætt var við, en
samkvæmt mati ljósmæðra er einnig þörf á
skilgreiningu á ábyrgð þeirra fagstétta sem
sinna mæðravernd.
Fræðilegur bakgrunnur
Lög og reglugerðir sem mæðravernd byggir á.
Viðhorf til mæðraverndar hefur löngum verið
að megintilgangur hennar sé að greina og
fyrirbyggja vandamál. Einu opinberu
leiðbeiningarnar varðandi mæðravernd sem
eru í gildi hér á landi er að finna í reglugerð
fýrir heilsugæslustöðvar ffá 1982 ( Heilbrigðis-
ráðuneytið 1982).Þar er tilgreint hversu oft og
á hvaða tíma í meðgöngu konan skuli koma í
mæðravernd en einnig er gert ráð fyrir að í
mæðravernd skuli felast fræðsla og
undirbúningur fyrir umönnun nýburans. í
mörgum löndum hafa verið settar fram
leiðbeiningar um hvað mæðraverndin skuli að
fela í sér (Haertsch,Campbell og Fisher. 1999;
Kristensen o.fl., 1995). Þessar leiðbeiningar
hafa þó aðallega beinst að eftirliti með
líkamlegu heilbrigði móður og fósturs á
meðgöngu.
Það form sem lagt er til grundvallar
mæðravemd í dag byggir að hluta til á skipulagi
sem á rætur sínar að rekja til upphafs tuttugustu
aldar. Það breiddist hratt út í mörgum löndum
Evrópu og fjölgaði t.d deildum í Bretlandi er
veittu þjónustu á meðgöngu úr 120 árið 1918
í 891 árið 1929. Breska heilbrigðisráðuneytið
gaf árið 1929 út leiðbeiningar um mæðravernd
og eru það sennilega fyrstu opinberu
leiðbeiningar sinnar tegundar. Á þeim tíma
var hár mæðra og ungbarnadauði sem síðari
tíma fræðimenn hafa að stærstum hluta tengt
þáttum í umhverfi fólks eins og lélegum
húsakynnum, skorti á hollri næringu og
Helga Gottfreðsdóttir er
Ijósmóóir MA.
Hún lauk masterprófi frá
Thames University London
árið 1999 og starfar nú við
miðstöð mæðraverndar hjá
Heilsugœslunni í Reykjavík
og er lektor i Ijósmóðurfrœði
við Háskóla Islands.
Ekki var hægt að sjá
teljandi mun á svörum
Ijósmæðra og þehra kvenna
sem rætt var við, en
samkvœmt mati Ijósmæðra
er einnig þörf á skil-
greiningu á ábyrgð þeirra
fagstétta sem sinna
mœðravernd.
Myndirnar sem birtast með
greininni eru fránámstíma
höfundar í Bretlandi
*Þetta er ritrýnd grein.
Ljósmæðrablaðið c
nóv 2001 ö