Ljósmæðrablaðið - 15.06.2007, Blaðsíða 6

Andleg líðan kvenna á Akureyri
eftir fæðingu
þunglyndiseinkenni og foreldrastreita við þriggja mánaða aldur barns
Útdráttur
Margar konur upplifa mikið álag þegar
þœr verða mœður og fjölmargar rann-
sóknir sýna fram á að fœðingarþung-
lyndi og foreldrastreita er fylgifiskur
þessa mikla álags.
Segja má að rannsóknin sem kynnt
er hér sé þríþætt. I þessari grein verð-
ur fjallað um fyrsta hluta hennar en
þœr niðurstöður fjalla um tíðni fœðing-
arþunglyndieinkenna og foreldrastreitu
á þjónustusvæði Heilsugæslustöðvar-
innar á Akureyri. 1 öðrum hluta rann-
sóknarinnar erfjallað um hvaða þcettir
sem skráðir eru á meðgöngu kvennanna
hafa tengsl við foreldrastreitu og fœð-
ingarþunglyndiseinkenna. íþriðja hluta
rannsóknarinnar er könnuð upplifun
kvenna afþví að fá fœðingarþunglyndi.
Iþessumfyrsta hluta rannsóknarinnar
var tilgangurinn að kanna tíðni fœðing-
arþunglyndiseinkenna og streitustiga
hjá konum með þriggja mánaða gömul
börn. Rannsóknarsnið ermegindlegt, lýs-
andi, þar sem spurningalistar voru not-
aðir til að afla gagna. Rannsóknarúrtak
voru 235 konur sem komu með börn
sín í þriggja mánaða skoðun í ung-
barnavernd Heilsugœslustöðvarinnar á
Akureyri og var svarhlutfall 65%. Við
gagnasöfnun voru notaðir þrír listar;
lýðbreytulisti, Edinborgar-þunglyndis-
kvarðinn (EDPS) og foreldrastreitu-
kvarði (PSI/SF). Niðurstöður sýrnlu að
meirihluti kvennanna eða 67% mœldust
með <9 stig, um 17% mældust með 9-
11 stig og um 16% kvennanna mældust
með >12 stig á EPDS. Varðandi for-
eldrastreitu þá kom fram að um 17%
þátttakenda greindust með > 75 stig sem
talið er vera mikil foreldrastreita.
Sú breyta sem hafði marktœka
(p<0,05) fylgni við þunglyndiseinkenni
var menntun (p-0,039) en þœr breytur
sem höfðu marktœka fylgni við streitu-
stig voru aldur (p=0,022) og hvort
þær væru frumbyrjur eða fjölbyrjur
(p=0,013).
* Ritrýnd grein
Sigfríður Inga Karlsdóttin Ijósmóðir;
lektor við Háskólann á Akureyri, klínískur
sérfræðingur í Ijósmóðurfræði við FSA.
Hjálmar Freysteinsson, Fieilsugæslulæknir
Heilsugæslustöðinni á Akureyri
Sigríður Sía Jónsdóttir Ijósmóðir
fræðslustjóri í hjúkrun við
Fjórðungssjúkrahúsið á Akureyri
Margrét Guðjónsdóttir;
hjúkrunarforstjóri/ framkvæmdastjóri
Heilsugæslustöðvarinnar á Akureyri
Fjörutíu og þrjú prósent þátttakenda
sem mældust með >12 stig á EDPS
mældust einnig með >75 streitustig.
Lykilorð: Andleg líðan eftir fæðingu,
Edinborgarþunglyndiskvarðinn, þung-
lyndiseinkenni, foreldrastreitukvarði,
streitustig.
Inngangur
Yfirlýst markmið Heilsugæslustöðvar-
innar á Akureyri (HAK) er að meta
til jafns líkamlega, tilfinningalega og
félagslega þætti varðandi heilsu fólks.
Viðfangsefni heilsugæslunnar eru ein-
staklingar sem búa við margskonar
aðstæður, hafa fengið misjöfn þroska-
skilyrði og hafa ólíkar forsendur til að
takast á við sjúkdóma, þroskakreppur
og áföll.
I vinnulagi HAK, sem var breytt árið
1988, er áhersla lögð á að nýta tíð
og endurtekin samskipti til að byggja
upp persónulegt samband við skjólstæð-
ingana og reyna að koina til móts við
brey tilegar þarfir þeirra. Litið er á félags-
og tilfinningalega þætti sem mikilvæga
þætti heilsunnar. Leitast er við að auka
foreldrahæfni og styrkja tengsl móður/
föður og bams. Leiðir að þessu marki
eru meðal annars að skrá með mark-
vissari hætti en áður hafði verið gert,
upplýsingar í mæðravernd um almennt
heilsufar, félagslegar aðstæður, andlega
líðan og uppvaxtarskilyrði í bernsku.
Þannig fara flestar barnshafandi konur í
viðtal hjá sínum heimilislækni þar sem
grunnur er lagður að þjónustumati fyrir
konuna (Anna Karólína Stefánsdóttir,
Hjálmar Freysteinsson, Hulda Guð-
mundsdóttir, Björg Bjarnadóttir, Guð-
finna Nývarðsdóttir, Magnús Skúlason,
Pétur Pétursson, Sigfríður Inga Karls-
dóttir, Sigmundur Sigfússon, 2000).
Þessi upplýsingasöfnun er notuð sem
grunnur að mati á þörfum einstaklinga
fyrir aukinn stuðning og umhyggju
starfsfólks í mæðra- og ungbarnavernd,
fjölskylduráðgjöf eða önnur úrræði.
Með þessu fyrirkomulagi er leitast við
6 Ljósmæðrablaðið júm' 2007