Akranes - 01.08.1942, Blaðsíða 2

2
AKRANES
mannseí'ni, en hafa ef til vill lítinn
áhuga á bóknámi, fá þá steina fyrir
brauð. Ef þau fara í gagnfræðaskól-
ana, eins og þeir almennt gerast, fá
þau ekki að njóta sín og lamast þar
oft eða jafnvel deyr út allur hugur
þeirra til náms. Niðurstaðan mun
vera sú, víðast um landið, að aðeins
lítill hluti þeirra barna, sem lokið
hafa fullnaðarprófi barnafræðslunn-
ar, fá nokkra alm. framhaldsmennt-
un. Þetta er vitanlega stór hættulegt
fyrir menningu þjóðarinnar og verð-
ur hið bráðasta að bæta úr þessu.
Á Isafirði var okkur þetta þegar
ljóst á árunum 1932—33. Skömmu
síðar var stofnuð þar vinnudeildin,
sem svo var nefnd. Var hún að vísu
fyrst og fremst ætluð unglingum, sem
þá gengu þar atvinnulausir. En þessi
deild starfar enn og er fyrsti vísir
þess, að náminu í hverri ársdeild
gagnfræðaskólanna verði skipt í
tvennt, þannig að í öðrum bekk árs-
deildai’innar séu þau börnin, sem
bókhneigðust eru, en í hinum þau,
sem mestan áhuga hafa á verklegu
námi.
í öllum bekkjum ber vitanlega að
leggja megináherzluna á kennslu
móðurmálsins. Þar næst komi reikn-
ingur. Svo koma ýmsar greinar, svo
sem náttúrufræði, ásamt eðlis- og
efnafræði, saga, landafræði, eitt eða
mest tvö erl. tungumál (í bóknáms-
bekkjunum), íþróttir o. s. frv. f öll-
um bekkjum ætti að kenna teikningu
og meðferð lita, og auk þess hand-
íðir. — f verknámsbekkjunum verði
kenndar aðeins bóklegar höfuð grein-
ir; ennfremur náttúru-, eðlis- og efna-
fræði (þessar greinir séu kenndar
að verlegu leyti með tilraunum og
sjálfstæðum athugunum), og svo vit-
anlega hinar eiginlegu verklegu
námsgreinir, m. a. trésmíði (alm. tré-
smíði, tréskurður og rennismíði),
málmsmiði (eldsmíði, drifsmíði, pját-
urvinna), pappavinna og bókband,
handavinna stúlkna. — Á Akranesi
kemur einnig sérstaklega til greina,
að kenna undirstöðuatriði í vélfræði,
þannig að piltarnir geti þar lært að
þekkja og skilja meginatriði gang-
véla, svo og margt fleira, sem lýtur
að starfi sjómannsins. Um þetta at-
riði, svo og kennsluna í málm- og tré-
smíði og verklega kennslu í efna-
fræði, er til verðmæt, jákvæð reynsla
frá Gagnfræðaskólanum á ísafirði.
Ég er ekki í neinum vafa um það,
að piltar, sem hlotið hafa undirbún-
ing sinn í slíkri deild, verða betur
búnir undir hið virka athafnalíf, sem
bíður þeirra, heldur en þótt þeir
hefðu setið jafnlangan tíma yfir
lexíulestri, sem þeir hefðu lítinn eða
engan áhuga á.
„Hvað viljið þér annars segja um
tilhögun kennslunnar ?“
„Það er of mikið mál að fara langt
út í þá sálma hér. En eg vil undir-
strika þetta: öll kennslan í skólanum
verður að vera lífræn, í sem nán-
ustum tengslum við líf fólksins. Hefi
eg áður minnst á kennsluna í nátt-
úru-, eðlis-, og efnafræði. Þegar skól-
inn er reistur þarf því að gera ráð
fyrir tilraunakennslu. Það kostar lít-
ið að taka tillit til þessa þegar skól-
inn er byggður. Það getur orðið dýrt
að breyta í þetta horf síðar, ef ekki
var séð fyrir því í byrjun. Stúlkurn-
ar í öllum deildum skólans þurfa að
fá þar fjölbreytta, hagnýta kennslu
í handavinnu. Og svo er eitt þýðing-
armikið atriði enn ónefnt. Það er
kennsla í matreiðslu Mikill hluti af
fjármunum þjóðarheildarinnar og
hvers einstaks heimilis fer um hend-
ur húsmæðranna. Það veltur því ekki
á litlu, að þær kunni að „gera sér
mikinn mat“ úr þeim, og ekki aðeins
mikinn mat, heldur líka heilnæman og
góðan.
Mataræði þjóðarinnar er þó ekki
aðeins fjármál, heldur eitt af þýðing-
armestu heilbrigðismálum hennar og
menningarmál. Ég veit ekki hvernig
Akurnesingar hugsa sér að leysa þetta
vandamál. En það krefst lausnar.
Skólaeldhús, vandað og gott þarf að
koma upp. En hvort það verður byggt
í sambandi við gagnfræðaskólann,
barnaskólann eða utan þeirra beggja,
skiptir ekki mestu máli. En umfram
allt: þar ætti fyrst og fremst að kenna
hagnýta, heilbrigða matargerð, en
eyða minni tíma í tilbúning tilhalds-
og veizlurátta“.
„Hve stórt þarf hús gagnfræðaskól-
ans að vera“?
„Ef skólaeldhús yrði ekki byggt
strax, telst mér til, að þessar vistar-
verur þurfi að vera í húsinu:
Á neðri hæð, stór kennslustofa fyr-
ir náttúru-, eðlis- og efnafræði, önnur
fyrir trésmíði (og bókband), og sú
þriðja fyrir málmsmíði, mótorfræði
og sjómannanámskeið. Undir hluta af
smíðastofunum, í kjallaranum, sé efn-
isgeymsla og miðstöðvarherbergi. Á
neðri hæð hússins sé líka geymsla fyr-
ir fullunna muni nemenda, fatahengi
og salerni.
Á efri hæðinni gæti verið kennara-
herbergi, og þrjár stofur fyrir bóklegt
nám. í einni þeirra gæti kennsla í hand
íðum stúlkna farið fram. Hinar stof-
urnar séu samliggjandi og veggurinn
á milli þeirra þannig, að gera megi úr
báðum stofunum einn stóran sam-
komusal. Á sömu hæð sé einnig fata-
hengi og geymsluherbergi fyrir
kennslutæki þau, sem ekki eru í skáp-
um í kennslustofunum.
Ef öllu þessu er haganlega komið
fyrir og ekki of miklu rúmi eytt í
ganga og stiga, — í frímínútum eiga
nemendurnir að fara út undir bert loft
og fá sér hreint loft í lungun, en ekki
hengilmænast inn á göngunum, — þá
má koma öllu þessu fyrir í húsi, sem
er tvær hæðir og er að grunnfleti ca:
12 X 16 metrar.
„Teljið þér, að rétt sé að ráðast í
bygginguna nú þegar“?
„Vafalaust. Einn fugl í hendi, er
betri en tíu á þaki. Nú eru miklir
peningar í handraðanum. Enginn veit
hversu miklir þeir verða síðar, né
heldur hvers virði. Ef efni er fáanlegt
og vinnukraftur, ætti því að hefjast
handa nú þegar í haust og steypa hús-
ið eða hluta hússins í vetur og byrja
kennslu haustið 1943.
Gagnfræðaskóli er Akurnesingum
knýjandi framfara- og menningar-
mál. Hann er þeim vafalaust einnig
metnaðarmál. Akranes er bær í örum
vexti á öllum sviðum. Framtak og
framfarahugur er þar mikill. Hug-
fanginn horfði ég á afköst skruðgröf-
unnar í Garðalandi, þegar ég um dag-
inn skrapp þangað upp eftir. Ég sá í
anda víðlend ræktarlönd skapast í
bleytuflóanum. Eg sé ný tún, garða,
akra og skóg. Á Akranesi fann ég
bjartsýni og þor og heilbrigt samstarf
um málefni bæjarins og trú á framtíð
þess. Bær, sem á allt þetta, er ekki á
flæðiskeri staddur. Slíkur bær hvorki
vill né getur verið án góðs gagnfræða-
skóla. Og íbúum slíks bæjar er það
líka leikur einn að koma skólanum
upp, koma honum strax upp og gera
hann svo úr garði, að hann fullnægi
öllum brýnnustu þörfum, bæði á sviði
bóklegra mennta og eigi síður á sviði
hins hagnýta lífs.
Jafnskjótt og bæjarbúar hafa al-
mennt gert sér fulla grein fyrir þessu
máli, veit ég, að ekki muni standa á
þeim. Það sýna már framkvæmdir
bæjarbúa. Þeir munu sem einn maður
leggja hönd að verki og hrinda mál-
inu fram. Sameinaðir munu þeir reisa
skólann. Og enda þótt bæjarsjóður og
ríkissjóður muni bera meginhluta
kostnaðarins, munu bæjarbúar af
sönnum þegnskap og ást á æskunni og
framtíð bæjarfélagsins, leggja honum
markt af mörkum.
Nú er mikil vinna alls staðar og
efnahagur manna yfirleitt góður. Nú
eru flestir aflögufærir. Vill ekki t. d.
æska bæjarins hafa forustu um það,
að æskumenn grafi fyrir skólanum í
þegnskaparvinnu og leggi undirstöður
hans? Mundu ekki verkamennirnir og
iðnaðarmenn á Akranesi glaðir gefa
bæ sínum og börnum nokkur dags-
verk? Og mundu ekki sjómennirnir
vilja leggjá fram andvirði nokkurra
þorska í byggingu smíðastofunnar,
þar sem síðar verði kennd vélfræði,
sjómannanámskeið haldin og margt
kennt, sem sjómannastéttinni má að
haldi koma? Og útgerðarmennirnir og
kaupmennirnir, munu þeir liggja á
liði sínu? Nei, vissulega ekki. Þeir
munu leggja drjúgan skerf til þess-
arar menntastofnunar bæjarins. Og
svo allir hinir? Allir munu verða með.
Með þessum hætti er ánægjulegast
að koma skólanum upp. Með slíkri
almennri þátttöku í starfinu verður
skólinn í bókstaflegum skilningi eign
fólksins. Þannig eignast hann mest og
bezt ítök í hugum bæjarbúa, en það
er framtíð hans fyrir mestu“.
Aflafréttir.
Hinn 13. ágúst var síldarafli Akra-
nesskipa sem hér segir:
Ólafur Bjarnason 25100 mál
Sigurfari 11872 —
Hrefna 8925 — 233 tn.
Hermóður 8423 — 641 tn.
Fylkir 8295 — 463 tn.
Haraldur 5950 405 —
Sjöfn 5321 — 488 —
Valur 2433 — 1745 —
Aldan 2702 — 634 —