Akranes - 01.11.1942, Blaðsíða 1

I. árgangur.
Akranesi, nóvember 1942.
9. tölublað.
í HERS HÖNDUM
Blaðíð Víðir ræddi fyrir skömmu um
íramtíð kvenna í höndum hermanna.
Grein þessi er þess verð, að hún sé les-
in víðar en í Vestmannaeyjum. í því,
sem hér er sagt um þetta mál er að
nokkru leyti stuðst við áðurnefnda
grein.
Flestar ungar stúlkur þrá skemmtan-
ir. Kynni þeirra við erlenda hermenr
verða oftast á dansleikjum eða samkom-
um. Hið óþekkta, sem er í fari her-
manna, freistar þeirra. Þær langar til
að kanna nýjan og óþekktan unað. Þær
eiga líka annan draum, sem á dýpri ræt-
ur, draum um heimili, eiginmann, börn
og tryggt og öruggt athvarí. Skemmt-
analöngun kvenna á oftast rætur sínar
að rekja til þess, sem síðar var nefnt.
Þær rtúlkur, sem kynnast hermönn-
um, hugleiða sjaldnast, hverjar afleið-
ingar þau kynni geta haft og hafa oft.
Það eru ekki minnstu líkindi til þess,
að viðkynning þeirra við hermenn geti
orðið þeim til annars en sorgar og von-
brigðs, og það því frekar, því einlægari
sem tilgangur þeirra er. Stúlkan þekkir
ckki íortíð mannsins. Hún verður blint
cg skilyrðislaust að trúa hans eigin
sögu'sögn. Oítar en einu sinni hefur það
komið fyrir, að giftir hermenn hafi
kvongast íslenzkum stúlkum. Stúlkan
getur ekki gert sér minnstu vonir um
giftingu. Ameríski herinn hefur bann-
að hermönnum að giftast íslenzkum
stúlkum, enda þótt engar takmarkanir
séu settar fyrir því að hermcnnirnir
skemmti sér með þeim'.
Jafnvel þótt hægt kunni að vera að
fá undanþágu frá banni þessu, er fram-
tíð hermannsins mjög óviss. Milljónir
hermanna láta lífið í stríðinu, og eng-
inn veit, hvað tekur við hinum, sem lifa
það af, en öllum eru ljósar þær hörm-
ungar og hrun, sem fylgja í kjölfar allra
styrjalda. Stúlka, sem giftist erlendum
manni og flytzt af landi burt, missir ís-
lenzkan ríkisborgararétt og henni mun
oft reynast erfitt að festa rætur í fram-
andi landi. í heimalandi hermannsins
er litið á hjónabönd, sem stofnuð eru
undir þessum kringumstæðum öðrum
augum en hér. Stúlkan getur búist við
því, að ofan á allt annað bætist tor-
tryggni og lítilsvirðing þeirra, sem hún
Framh. á 2. síðu.
Magnús Stephensen
Magnús Stephensen var um langt
skiið áhrifamesti maður í íslenzku þjóð-
lífi og brautryðjandi nýrra skoðana og
nýrrar menningar. Híbýli hans voru
helzta mcnntasetur landsins. Hann var
lærdómsmaður og hagsýnn fram-
kyæmdamaður í senn. Hann var höfð-
slóðum, þar sem seinna reis upp blóm-
legur verzlunar- og útgerðarstaður, á
Akranesi, staður, sem nú býst einnig til
að hefia sig til nýrra sjálfstæðra starfa
um bókmenntir og andlegt líf með
stofnun prentsmiðju og með útgáfu-
starfsemi.
ingi og bjó við rausn. Hann lét margvís-
leg mál til sín taka, vísindi og bók-
menntir, stjórnmál og dómsmál og at-
vinnumál. Afskipti hans af þeim voru
misjöfn og stundum misjafnlega heppi-
leg, en þau stefndu öll í einlægni að
einu marki, að því að skapa í landinu
nýjan tíma, nýja menningu, ryðja burtu
því, sem honum þótti úrelt og vekja
fólkið til nýrra dáða og nýrrar trúar á
landið og kosti þess og framtíð, í anda
„upplýsingarinnar“.
Miðstöð þessarar starfsemi Magnúsar
Stephensen var um langt skeið á þeim
En í Leirárgörðum var áður prent-
smiðja frá 1795 til 1816 og síðan á Beiti-
stöðum 1817—18 og var flutt út í Viðey
1819 og var þar til 1844. Leirárgarða-
prentsmiðjan var stofnuð upp úr
Hrappseyjarprentsmiðjunni, sem komið
hafði verið á fót 1772 og seinna var
Hólaprentsmiðjan einnig flutt að Leir-
árgörðum (1799).
í þessum prentsmiðjum fór fram all-
mikil iðja og þaðan komu margar ágæt-
ar bækur. Með yfirráðum sínum yfir
prentsmiðjunni réð Magnús Stephen-
sen mestu um bókaútgáfu í landinu um