Akranes - 01.10.1944, Blaðsíða 1

III. árgangur Október 1944 10. tölublað
I framtíðinni er fyrirheitið
í september í fyrra birtist hér í blað-
inu grein með eítirfarandi fyrirsögn:
„Markmið blaðanna. Menning og þroski
þjóðarinnar“. í næsta blaði á eftir var
þetta enn gert að umtalsefni og komið
fram með nokkrar tillögur. í bréfum,
sem blaðinu hafa borizt svo og í við-
tölum, hefur það komið fram, að grein-
ar þessar hafa vakið nokkra eftirtekt og
í verulegum atriðum þótt orð í tíma töl-
uð.
Ef farið er yfir blaða- og tímaritakost
landsmanna verður fljótt komizt að
þeirri niðurstöðu, að gefin séu út á ís-
lenzka tungu nokkuð yfir 100 blöð og
tímarit.
Það verður að telja víst, að þeir, sem
standa fyrir eða bera hita og þunga af
þessum mikla fjölda rita, telji útgáfu
þeirra hina mestu nauðsyn og verulegan
ávinning fyrir þjóðina. Fyrir utan allar
bækur, sem árlega koma út, hlýtur þetta
að vera mikill baggi á ekki stærri les-
endahóp en hér er til staðar. Það virð-
ist því ekki ótímabært eða óviturlegt að
hugleiða, hvort ekki sé rétt eða mögu-
legt að skipa þessum málum að ein-
hverju eða í heild sinni á einhvern hátt
svo að saman fari meira gagn, meiri
lestur og útbreiðsla, en minna fé til
þeirra þarfa úr vasa hvers einstaklings.
Það þarf mikla vandvirkni um efni og
frágang þessara rita. Þar er ekki nóg að
setja prent á pappír. Efnisval og með-
ferð (fyrst og fremst að hugsun til) þarf
að vera takmarkið, fastmótað og fast á
eftir fylgt. Af menningarlegu gagni má
aldrei missa augun.
Þá kemur enn annað til athugunar. Er
ekki rétt og mögulegt að sameina fleiri
blöð, sem nú fjalla um hin sömu eða
skyld efni? Er ekki með því hægt að
spara þjóðinni og einstaklingum fé og
fyrirhöfn, en gera mikið meira og mark-
vissara gagn? Rýrir ekki fjöldinn nú
möguleika svo margra þessara blaða og
tímarita. Má ekki sameina fleiri eða
færri þessara rita? Gera þau betur úr
garði, fjölhæfari og sterkari til að sinna
sinni mikilvægu köllun.
Þá má líka spyrja, hvort ekki sé rétt
og mögulegt að „nema ný lönd“ um efni
og meðferð mála, bæði þau er snerta al-
þjóð og einstaklinga. Væri það sjálfsagt
engu ómögulegra þó ritum væri steypt
saman eða þó þeim væri fækkað. Hugs-
un:n er aðeins um það tvennt, hvað sé
fjárhagslega mögulegt og hvað geri mest
menningarlegt gagn.
Með núverandi samgöngum — sem sí-
felt fara batnandi — er það alger eyðsla
á fé og kröftum — að gefa út pólitísk
blöð nema í höfuðborginni einni. Hver
stjórnmálaflokkur í landinu á að gefa út
aðeins eitt blað. En gera það að efni og
frágangi öllum þess betur úr garði og
vanda meira til þess. Engir slíkir „kálf-
ar“ eiga að koma út annarsstaðar á land-
inu. Þessum stóru blöðum dreifa flokk-
arnir svo út um landið. Þau eiga að
innihalda nægjanlegt pólitískt „vítamín"
handa hverri „kró“ og nægjanlegt póli-
tískt sálarfóður til þess að hver og einn
geti skilið „kristilega“ við í þeim sömu
efnum frá flokksins sjónarmiði.
Þegar svo búið væri að „skera af
heyjunum“ hvað þetta snertir, gætu bæ-
irnir eða héruðin miklu betur gefið út
og staðið undir hæfilegu menningar-
málgagni um sameiginleg mál snertandi
sitt hérað. Þar er á hverjum stað ótelj-
andi verkefni, sem nú eru lítt eða ekki
rækt eða gætu verið það mun betur. Að-
alverkefni þeirra á að vera: Að leysa
vandamál samtíðarinnar með hógvær-
um hyggindum og að varða veginn inn
í framtíðina, svo að ellin geti vegna æsk-
unnar horft þangað hverju sinni örugg
og glöð af því að hún hafi ekkert tæki-
færi látið ónotað til þess að skapa henni
þar „undralönd“.
Málgagn fyrir hæfilegt svæðli, sem
allir stæðu utan um og styddu með ráð-
um og dáð, er eitt öruggasta og bezta
meðal til að leysa mikinn vanda með
þjóð vorri. Ein hin bezta og varanleg-
asta „morgungjöf“ til vors unga lýð-
veldis. Með engu móti er fremur lagður
grundvöllur — eða tryggt — að næsta
kynslóð geti full notað tækni, menntun,
tíma og fé í fangbrögðum við erfiðleik-
ana, sem mæta kunna á komandi tím-
um. Næstu kynslóðir inna þetta hlut-
verk ekki af hendi með sæmd og sóma
nema vér leggjum þar grundvöll í lífi og
starfi með einlægni og alvöru.
Á sama hátt og hver hinna pólitísku
flokka getur látið sér nægja aðeins eitt
málgagn — og hefur hag af því að þau
séu ekki fleiri. — Á t. d. eitt málgagn að
nægja fyrir alla bindindisstarfsemi í
landinu. Eitt íþróttablað fyrir al'la í-
þróttastarfsemi. Eitt sjómannablað. Eitt
um vísindi. Eitt um allskonar listir, hvor^
sem væri í tónum eða töfrum í annari
mynd. Eitt um allskonar alhliða búnað-
armál. Eitt um allskonar skólamál. Eitt
fyrir almennt kirkjulegt starf. Eitt fyrir
öll þau samtök og félagslegt starf, sem
hefur þroska og þrótt til þess að beina
æskunni í heild sinni á hollar og heilla-
vænlegar brautir, hvaða trú eða lí-fs-
skoðun sem hún annars kann að að-
hyllast.
Hvert þessara blaða og rita getur svo
haft inn á milli létt og laðandi efni, að-
eins með hliðsjón af því að það sé lyft-
andi og göfgandi. Það er og ekkert nauð-
synlegt að byggðablöð rígskorði sig við
fjall eða fjörð í tíma og rúmi. Heldur
hugsi um það fyrst og fremst, að
„gera hreint fyrir sínum eigin dyrum“,
og vinna sínu „heimalandi“ gagn og
sóma.
Á okkar landi eru allstaðar svo marg-
þætt verkefni óleyst; verklega, í sannri
menntun og menningu. Til þess að eitt-
hvað ávinnist í þeim efnum þarf mikið
átak, áhuga og skilning á nauðsyn sannr-
ar menningar og manndóms.
Gott blað er hverju héraði mikilvægt
tæki til framdráttar slíkri höfuðnauð-
syn.
Ekkert blað eða tímarit á að vera gef-
ið út i gróðaskyni eða til þess eins að
brauðfæða letingja og landeyður eða
jafnvel leiftrandi gáfumenn. Heldur f
þeim tilgangi að gera þjóð og einstakl-
ingi verulegt og varanlegt gagn í bráð
og lengd.