Dagblaðið Vísir - DV - 02.04.2005, Blaðsíða 27

DV Helgarblað
LAUGARDAGUR 2. APRÍL 2005 27
Ég segi það alveg
satt að ég vildi deyja
og hverfa frá þessu
ömurlega lífi mínu.
drap hann alls ekki og mér finnst
það hart að ég ein skuli vera tekin
út úr þessum hópi sem var í þessu
partíi á Leifsgötunni. Hinir ganga
lausir um bæinn og einn þeirra,
Árni Pálsson, hreykir sér af því
meðal félaganna að það hafi verið
hann sem veitti honum banahögg-
ið. Ég skil ekki enn hvers vegna ég
er látin gjalda fyrir þetta og það er
einmitt þess vegna sem ég er svo
ósátt við að vera í fangelsi," segir
hún og er bæði örg og sár.
En það sem gerðist og var henn-
ar þáttur í þessu máli útskýrir hún
eftir stutta umhugsun: „Ég man
þetta betur núna en þegar þetta
gerðist," segir hún og rifjar upp
þennan dag. „Ég var búin að dópa
og drekka lengi, var í slæmu ásig-
komulagi og leið ógeðslega illa. Ég
gekk um göturnar og leið illa sama
hvað ég drakk og lét ofan í mig. Ég
hélt bókstaflega að ég væri að því
komin að deyja þegar ég fór í þetta
partí. Þar sátu nokkrir að drykkju
og þar á meðal Hallgrímur sem var
mjög leiðinlegur og ruddalegur. Ég
fékk engan frið fyrir honum, hann
var alltaf að reyna að komast ofan í
buxur mínar og káfa á brjóstunum
á mér. Ég var orðin ferlega pirruð
og það endaði með að ég réðst á
hann og barði hann. Þá stóð Árni
Pálsson upp og spurði: „Á ég að
klára hann fyrir þig frænka?" Ein-
hver hafði verið að rugla um að við
værum skyld og ég sagði honum að
ég þyrfti enga hjálp við að verja
mig. Hann réðst samt á hann og
barði hann. Karlinn lá og við
stumruðum eitthvað yfir honum
og veltum honum upp á dýnu sem
var þarna á gólfinu. Eg breiddi yfir
hann og lét hann síðan í friði.
Skömmu síðar reis hann upp og í
hvert sinn sem hann settist upp
lamdi Ámi, sem sat við hlið hans í
hægindastól, til hans. Einhverjum
kukkustundum síðar fór ég niður á
kaffi Stíg og drakk mig fuUa,“ út-
skýrir Begga og rifjar upp hve illa
henni leið. Hún hafi verið sann-
færð um að hún ætti ekki marga
daga fyrir höndum, eftir langvar-
andi dópneyslu og drykkju.
Ég er ekki morðingi
„Líklega hefur það verið daginn
eftir að við Bogi sátum að drykkju á
Rauðarárstígnum að hann fer að
tala um að Hallgrímur sé dauður
en ég athugaði manninn áður en
ég fór af Leifsgötunni og þá var í
lági með hann. Ég sagði honum því
að vera ekki með þetta kjaftæði en
það varð úr að við löbbum upp eft-
ir og í flasið á löggunni sem tók mig
í yfirheyrslu ásamt hinum sem hún
leitaði uppi. Þeim var öllum sleppt
nema mér. Seinna frétti ég að
Heba Lind, stelpa sem var þarna,
bar að ég hefði átt síðasta höggið
sem er tómt kjaftæði," segir Begga
með áherslu. Hún segir að á þess-
um tíma hafi hún ekki munað mik-
ið en smátt og smátt hafi atburða-
rásin orðið henni ljós. Eigi að síður
hafi enginn vilja taka orð hennar
trúanleg og hún dæmd fyrir mann-
dráp. Begga fékk 14 ár í héraði en
dómurinn var lækkaður um tvö ár í
Hæstarétti. „Ég er ofsalega svekkt
og á erfitt með að sætta mig við
þetta," segir hún og ítrekar að hafi
hún á einhvern hátt verið völd að
dauða hans, hafi það verið
óviljaverk. „Ég varði mig og gerði
ekki annað en koma í veg fyrir að
maðurinn fengi vilja sínum fram-
gengt og var orðin yfir mig pirruð á
káfi hans þukli. En að segja að ég
hafi drepið manninn er af og frá,“
segir hún sannfærandi og bætir við
að hefði hún drepið manninn tæki
hún því eins og hverju öðru hunds-
biti og sæti inni fyrir þann verknað.
„Ég býst við að einmitt þess vegna
sé ég erfið en ég viðurkenni fúslega
að ég hef ekki verið neinn engill.
Mér finnst þetta ferlega súrt og ég
hugsa um þetta á hverjum degi.
Sársauki minn, gremja og vanlíðan
bitna kannski á öðrum en fyrst og
firemst er ég sjálfri mér verst. Hver
myndi sitja eins og brúða í saklaus
fangelsi á meðan sökudólgurinn
gengur frjáls um göturna? Það er
ekki allt fallegt sem ég hef gert í
gegnum tíðina en ég verðskulda
ekki þennan þunga dóm,“ segir
hún og það vottar fyrir sársauka £
rödinni fremur en reiði.
Setið inni í fimm ár
Begga situr stundarkorn og þeg-
ir en segir síðan við að það séu að
verða fimm ár síðan hún var lokuð
inni. „Ég á ekki von á að fá reynslu-
lausn í bráð, einmitt vegna þess
hvað þeim finnst ég hafa verið
ódæl," segir Begga með áherslu og
kreppir hnefana.
Hún er sannfærandi og það er
lógískt að ætla að sannleikskorn
leynist í frásögn hennar, í það
minnsta í upplifun hennar af at-
burðinum. En dómurinn er falinn
og Begga situr inni. Hún hefur
meira eða minna dvalið í
Kvennafangelsinu í Kópavogi, sem
er alls ekki fyrir langtímafanga.
„Mér hefur liðið illa þar og líðan
mín brotist út með heguðn minni.
Þrisvar á þessu tímabili hef ég
hreinlega gefist upp og reynt að
drepa mig,“ segir hún alvarleg og
neitar því að sjálfsmorðstilraunin
hafi aðeins verið ákall á hjálp.
Hana hafi langað til að deyja frá
þessu öllu og verið orðin uppgefin
á að reyna að fá einhverju breytt.
„Ég segi það alveg satt að ég vildi
deyja og hverfa frá þessu ömurlega
lífi mínu,“ segir hún og sveiflar
hendinni þvert á hálsinn og sýnir
síðan ör eftir skurði á hálsinum.
Að henni var komið nógu
snemma og Beggu var komið und-
ir læknishendur. Refsingin sem
hún fékk var einangrunarvist í þrjá
mánuði, einmitt á þessum sama
stað.
Begga situr þegjandi nokkra
stund en lítur síðan upp þungbúin
á svip og segist óttast það sem
framundan er. „Síðast var ég lengi
að ná mér eftir einangrunarvistina.
Ég er enn að súpa seyðið af þeirri
veru, en ég brotnaði gjörsamlega
niður og missti alla löngun til að
draga andann. Þeir sem ekki hafa
reynt það að ráfa um og eiga ekki í
samskiptum við aðra eiga vafalaust
erfitt með að skilja hvernig það er.
Það þarf ekki langan tíma til að
maður missi allt sjálfstraust, sjálfs-
virðingin hverfur, öryggið, sem
ekki er mikið fyrir, missir maður og
rökræn hugsun er ekki lengur fyrir
hendi. Mig langar ekki að ganga í
gegnum þann hrylling aftur,“ segir
hún og lesa má ótta og hræðslu úr
andliti hennar í fyrsta skiptið þessa
stund sem hún hefur talað.
Féll á fjórða sporinu
Eftir einangrunarvistina fór hún
í Byrgið en það gekk ekki sem
skyldi því þar fékk hún ekki að vera
á lyfjunum sem halda henni gang-
andi. Áfram hélt úrrræðaleysi fang-
elsisyfirvalda og hún var send á
Skólavörðustíg 9. Þar leið henni vel
og hún fékk loks viðeigandi læknis-
hjálp til að ná sér eftir einangrun-
ina. Smátt og smátt náði hún átt-
um og í samráði við lækni sinn
ákvað hún að vinna í reynslu-
sporunum 12. Það var talið gera
henni gott. „Það gekk vel til að
byrja með en þegar ég kom að
fjórða sporinu fór ég í baklás. í því
spori er manni ædað vinna með
öllum þeim sem maður hefur svik-
ið og gert eitthvað slæmt og felst í
því að biðja þá fyrirgefningar og
sættast við það fólk og sjálfan sig.
Mjög margir falla á þessu spori og
komast ekki lengra því það krefst
mikils heiðarleika og styrks að fara
í gegnum það. Ég vildi sannarlega
vinna þetta spor en ég var föst inni
í fangelsi og það var erfitt," segir
hún og bætir við að einhvern tíma
ætli hún að vinna sig í gegnum
íjórað sporið.
Hún fékk ekki að vera í friði á
Skólavörðustígnum og leiðin lá að
nýju í fangelsið í Kópavoginum.
Begga vissi hvað hún átti að gera til
að komast þaðan, hún braut speg-
il. Einn dugði ekki, svo hún braut
annan. Þá gáfust fangaverðir í
Kópavoginum upp og sögðust ekki
geta haft hana og tímabundið var
hún send að nýju á Skólavörðustíg-
inn. Það var skammgóður vermir
og hún var flutt í aftur til baka
nokkrum vikum síðar. Hún segist
ekki hafa gert neitt af sér núna
nema biðja þær útíensku að lækka
róminn. „Þær tala svo hátt og vaka
fr am eftir nóttum. Ég átti erfitt með
svefn vegna hávaðans í þeim. Ég
hafði líka áhyggjur af þessu ves-
alings barni sem ein þeirra er með
í fangelsinu," útskýrir hún og bætir
við að'vissulega komi henni barnið
ekki við, en hún hafi aldrei verið
annað en góð við það. „Ég var
þreytt á ástandinu þarna en ég
held að ég hafi ekki gert neitt af
mér sem verðskuldi það að Valtýr
komi fram í sjónvarpi og látí að því
liggja ég hafi verið vond við barnið.
Það er ekki satt,“ segir hún sár og
reið.
Hún talar áfram um fangelsis-
vistina og tekur fram að inn á milli
hafi verð allt í lagi að vera í Kópa-
voginum, einkum til að byrja með.
Nú hafi ýmislegt breyst þar. „Það
eru fimm erlendar konur þar í af-
plánun. Þær hafa lagt undir sig
fangelsið og fá einhverra hluta
vegna bestu störfin á kostnað okk-
ar hinna,“ segir hún og úrskýrir að
misjafnlega sé greitt fyirir vinn-
una, það fari allt eftir því hvað
konurnar séu að gera. Hún vill
meina að bestborguðu störfunum
hafi verið haldið frá henni. Þær
halda líka hópinn og þó ég hafi
ekki endilega verið afskipt, leið
mér ekki vel.
' „Konurnar komu og fóru á með-
an sat ég alltaf eftir og mér fannst
það óralangt þangað til ég ætti
mögleika á að losna," segir hún og
horfir í gaupnir sér.
Augljóslega enginn kjáni
Lengstum £ þessu spjalli er ekki
á Beggu að sjá að húii sé döpur eða
líði illa. Þegar þetta er nefnt við
hana bendir hún á að hún haldi
alltaf haus. Allt frá þvi hún var
smástelpa hafi hún lært að bfta frá
sér ef að henni var sótt. „Ég læt
ekki vaða yfir mig og ef ég á nokkra
möguleika á að verjast, geri ég það.
Einn liðurinn í þvf er að vera ekki
að skæla vegna örlaga minna,“ seg-
ir hún en okkur sem erum að ræða
við hana kemur hún eigi að sfður
þannig fyrir sjónir að á móti okkur
sitji kona sem við finnum til með.
Það er ekki annað hægt en hafa
samúð með henni. Hún talar skýrt
og skilmerkilega, er augljóslega
enginn kjáni. Talar gott mál og við
þessu stuttu kynni er ljóst að þessi
liðlega fertuga kona er prýðilega vel
gefin. Ef við við hefðum ekki vitað
fyrir hver fortíð hennar væri, þá
hefðum við allt eins getað ímyndað
okkur að myndarlega konan á mótí
okkur væri afgreiðslukona í verslun
eða í umönnunarstarfi á sjúkra-
húsi, ætti mann og uppkomin börn
og læsi mikið í frístundum. Um
helgar eldaði hún kannski góðan
mat fyrir börnin og barnabörin.
Hún hlær og játar að þannig lífi
Ég varði mig og gerði
ekki annað en koma í
veg fyrir að maður-
inn fengi vilja sínum
framgengt og var
orðin yfir mig pirruð
á káfi hans þukli. En
að segja að ég hafi
drepið manninn er af
og frá.
vildi hún helst lifa, dregur samt úr
þessu með eiginmanninn og er alls
ekki viss um að hún kæri sig um þá
fleiri úr þessu. „Ég held að ég vilji
heldur búa ein og njóta þess að
hafa rólegt í kringum mig. Fara í
búðina að kaupa í matínn, stússast
í bænum og fá fólkið mitt, böm og
barnabörn í heimsókn. Meira bið
ég ekki um og mig langar ekki að
snúa til baka og lifa áfram því lífi
sem ég hef lifað alla tíð. Hve löng
vistum Beggu verður í einangrun-
arálunni á Litía-Hrauni í þetta sinn
vita hvorki hún sjálf né yfirmenn á
staðnum. Líklega hafa fangelsis-
málayfrvöld ekki heldur gert það
upp við sig en það er ljóst að Fang-
elsmálastofnun er í vandræðum
með langtímavistun fyrir Bergþóm.
Hún neitar þegar hún er spurð
hvort hún vilji fara aftur f Kópavog-
inn. „Nei alls ekki, þangað vil ég
ekki fara,“ segir hún hörkulega.
Hefur hún sjálf væntingar um eitt-
hvað betra og það stendur ekki á
svari. „Á Níuna á Skólavörðustígn-
um. Þar get ég hugsað mér að
aflpána það sem ég á eftír af dómn-
um. Ef ég yrði flutt þangað og ég
vissi að þar fengi ég að vera í friði,
myndu menn ekki vera í vanda
með mig. Ég hef alltaf hegðað mér
vel þar, enda verið ánægð". Já,
hvers vegna spyr hún sjálfa sig og
svarar um hæl. „Þar er allt annað
andrúmsloft. Þar er allt miklu
mannlegra, starfsfólkið og húsið er
þannig að manni líður ósjálffátt
vel,“ segir hún og brosir. Þar er
komið fram við mann eins og
manneskju og tekið á hlutunum
með hjartanu meðffam höfðinu. Ég
skil bara alls ekki hvers vegna ég
má ekki vera þar,“ segir hún og ját-
ar þegar henni er bent á að það sé
heldur ekki byggt upp sem lang-
tímafalgelsi. „Það skiptir ekki máli,
það er hvort sem er ekki til nein úr-
ræði fyrir fanga eins og mig og af
þeim stöðum sem ég hef verið á get
ég helst sætt mig við að aflána þar.
Málið er leyst en einhverra hluta
vegna vilja þeir vera að flækja
þetta," segir hún pirruðum rómi.
Begga tekur eigi að síður fram að í
Kvennafangelsinu í Kópavogi sé
innan um prýðisfólk sem hún geti
treyst og leitað til, og að á Litía-
Hrauni séu sumir fangaverðirnir
ágætir, en henni hryllir við að eiga
kannski eftir að vera áfram í ein-
angrunni. „Ég lifi það ekki af lengi
að umgangst ekki annað fólk en þá
sem ég vinn með úti í steypuvinn-
unni og eftir klukkan hálf þrjú enga
nema fangavörðin á vakt,“ áréttar
hún og hristir vonlaus höfuðið.
Hún segist vera tilbúin að
standa sig vel og fara að öllum regl-
um ef hún fái bara að viðundandi
aðstæður til að búa við. „En ég vil
ekki aftur í Kópavoginn, aldrei
segir hún veikum rómi.
Hver sem niðurstaðan verður þá
er næsta víst að ef þessi kona, sem
nú vill breyta lífi sínu, fær þann
skilning og aðstoð við að búa um
sig innan múranna og utan þeirra,
er allt eins víst að Isafjarðar-Begga
eigi eftir að ganga hnarreist um
göturnar einn daginn. Kannski hún
sjáist á leið í búð til að kaupa í mat-
inn, komi við á myndbandaleig-
unni eða bókasafninu og nái í efni
til að kúra sig með í sófanum
heima. Hún á það allt eins skilið
rétt eins og við hin ef rétt er á mál-
um haldið. Þá verður það ekki leng-
ur Ísafjarðar-Begga sem gengur um
göturnar, heldur Bergþóra Guð-
mundsdóttír, myndarleg kona á
miðjum aldri, sátt við menn og guð.
bergljot@dv.is