Dagblaðið Vísir - DV - 12.05.2005, Blaðsíða 39

0V Síðast en ekki sist
FIMMTUDAGUR 12. MAÍ2005 39
Samfélagssiðferði
Nokkuð er rætt þessi dægrin um
siðferði, sem og siðleysi, stjómmála-
manna - og flokka ef því er að skipta.
Þó er reglur þar að lútandi hvergi að
finna - mér vitanlega að minnsta
kosti. Stjómmálamenn hnýta hver í
annan og saka um undirferli, óheið-
arleika ogmisgjörðir, í einu orði: sið-
gæðisbrest. Slíkt heyrist þó einkum
úr herbúðum stjórnarandstöðimnar
og er beint að ráðhermm og þing-
mönnum stjómarflokkanna. Hvað
hæft er í því skal ég ekki fjölyrða um
en hitt er annað mál að stjórnarlið-
um tekst ekki, þótt þeir vafalítið
fegnir vildu, að svara í sömu mynt.
Tekst ekki að klína nokkrum einustu
tortryggilegheitum, svo sem á
grundvelli spilhngar, á stjórnarand-
stöðrma. En telja má víst að þeir
stykkju á slíkt tilefni eins og rónar á
rækjusamloku ef það gæfist. Ef til vill
segir það meira en mörg orð. Þar á
bæ em menn alveg fastir í því að tala
um hvað stjórnarandstæðingar séu
heimskir og afturhaldssinnaðir og
dettur ekkert annað í hug.
Samfélagshyggjan
En er yfir höfuð einhverjar sið-
fræðilegar forsendur að finna fyrir
mótun og framkvæmd stefnuskráa
stjómmálaflokka? Ekki skal ég full-
yrða um það. Þó langar mig að segja
ykkur hér frá hugmyndafræðilegri
nálgun á stjórnmálasiðferði sem ég
rakst á í riti einu um daginn um leið-
togasiðferði. Finnst mér þessi nálg-
un vera nokkuð lýsandi fyrir hug-
myndafræði þeirra sem kenna sig við
jafnaðarstefnu, svo sem Samfylking-
una, Vinstri græna og aðra „aftur-
haldskommatitti".
Siðffæðistefha þessi nefnist Sam-
félagshyggja (e. Communitarianism
- ath. ekki Communism!) og er
runnin undan rifjum
bandan'ska félagsfræðings-
ins Amitais Etzioni og fylgis-
manna hans. Helsta mark-
mið samfélagshyggjusinna er,
í stuttu máh, að byggja upp og
efla siðferði í
samfélagslegu
samhengi, þ.e. að
koma á samfé-
lagslegum and-
blæ sem ýtir undir
og eflir siðgæðis-
þroska
þegn-
anna.
Sam-
kvæmt
Etzioni og
félögum
ættum
Davíð Sigurþórsson
segir samféiagshyggju-
sinna hafa það helst að
markmiði að byggja upp
og efla siðferði í samfé-
lagslegu samhengi.
Kjallari
„Stefna þessi á, sem
fyrrsegir, rætur að
rekja tií bandarísks
samfélags, en hvaða
simpansi sem er getur
hæglega heimfært
þesa samfélagssýn
upp á íslenskan veru-
leika."
við, vellystugir Vesturlandabúar, að
draga aðeins úr hinni einangrandi og
firrandi einstaklingshyggju, að ekki
sé minnst á hina gengdarlausu efnis-
og neysluhyggju. Þess í stað ættum
við, þegnamir, að auka meðvitund
okkar um hina sameiginlegu og sam-
féfagslegu ábyrgð. Þetta má meðal
annars gera með því að fylgjast vel
með opinberri umræðu; taka þátt í
samfélagslegum verkefnum; stuðla
að samvinnu í þágu sameiginlegra
hagsmuna; hjálpa nauðstöddum;
uppræta spiflingu og hvetja foreldra
og skóla til að stuðla að siðmennt
bama okkar. Sem sagt, að finna hið
gulfna jafnvægi milli réttar einstak-
Unganna og sameiginlegra þarfa
okkar í heildrænu samhengi.
Áhyggjutónn
Það gætir vissulega ákveðins
áhyggjutóns í boðskap samfélags-
sinna, enda benda þeir á einfaldlega
á það sem blasir við öllum með opin
augun: síaukna samþjöppun auðs og
valds, sjálfhverfu eiginhagsmuna-
samtaka hvers konar, öfgatilhneig-
ingu í pólitík, hækkandi skilnaðar-
og glæpatíðni, sundrungu samfé-
lagsins og þverrandi siðferði yfir höf-
uð. Atferli eins og lygar, mengun
hvers konar eða framleiðsla hættu-
legra hluta (til dæmis vopna og eitur-
efiia) getur þjónað skammtímahags-
munum einstakra leiðtoga eða sam-
taka, en em samt sem áður siðlausir
þar sem þeir gagnast sjaldnast sam-
félaginu sem slíku heldur valda iðu-
lega skaða, þegar til lengri tíma er lit-
ið.
Eiginkökueldsaðskörun
Stefha þessi á, sem fyrr segir, ræt-
ur að rekja til bandan'sks samfélags,
en hvaða simpansi sem er getur
hæglega heimfært þessa samfélags-
sýn upp á íslenskan veruleika. Má í
því sambcmdi velta fyrir sér til-
hneigingu íslenskra stjóm-
jc málamanna til að vaða uppi
' með valdníðslu og hroka í krafti
ráðherraræðis og helminga-
skiptaeinkavinavæðingar, svo
sem eins og við ráðningar í op-
inberar stöður eða sölu ríkisfyr-
irtækja. Samfélagshyggjan mið-
ar sem sagt að
því að draga úr
eigin-
gjarnri, siðlausri hegðun einstak-
linga og hópa, í einu orði: „eig-
inkökueldsaðskörun".
Samræðustjórnmál
Samfélagssinnar telja sem sagt að
snúa megi þessari þróun við með
þátttöku þegnanna í sameiginlegum,
samfélagslegum ákvörðunartökum;
maður á mann með gagnkvæma
virðingu, frjáls og opin skoðanaskipti
í fyrirrúmi - því sem Ingibjörg Sólrún
kallar samræðustjómmál, ekki satt?
Sem sagt, það sem mætti, í íslensku
samhengi og í ljósi pólitískrar þróun-
ar undangenginna ára, kalla: aftur-
hvarf til lýðræðisins! Maður saknar
þess nú orðið nokkuð.
Gagnrýnin
Gagnrýni á þessa hugmyndafræði
kemur vitanlega frá hægri og er á þá
leið að samfélagshyggjan geti leitt til
aukinna afskipta yfirvalda og grafið
undan rétti einstaklingsins (enda
myndi maður líklega seint heyra
samfélagssinna reyna að gera tor-
tryggilegar niðurstöður rannsókna á
skaðsemi reykinga í nafhi einstak-
lingsfrelsis og frjálshyggju). Þá segj-
ast sumir andstæðingar samfélags-
hyggjunnar óttast að hún muni leiða
til boðunar einsleits gildismats í
annars fjölbreytilegum samfélögum,
sem sagt kommúnisma. Ætli það?
Þetta er nú kunnuglegur söngur ffá
þeim sem væntanlega þykir lýðræð-
isleg vinnubrögð ógna hagsmunum
sínum og vina sinna.
Að lokum
Einhverjir kunna vafalítið að
álykta af þessum skrifum sem svo að
undirritaður sé vinstrisinnaðri en
Andskotinn. Það er rétt ályktun,
enda er hann hægrimaður!
morgun
Nokkur
vindur
saBMfKs
Hei! Loksins frábært veður á
íslenskan mælikvarða. Þið
skuluð samt fara varlega í
að rífa fram stuttbuxurnar
því sólin ætlar aö láta blða
eftir sér. Það er samt hægt
að fara að
hiakka til
helgarinnar.
Pakkið V Jlj '
útilegudótlnu V
niður og setjið upp sól-
gleraugun. Það verður þurrt
yfir hvítasunnuna.
Hinn
éoginn
nahöfn 15 París
16 Berlín
nur 16 Amsterdam
12 Madrid
16 Barcelona
NewYork
• Skítamórall hefur sent frá sér
nýtt myndband sem gerist allt
meira og
minna
inni á veit-
ingastaðn-
um Hard
Rock.
Dynjandi
tónlist
innan um sjóðheita borgara og
svalar stúlkur f stutt-
pilsum. Eitt-
hvað er tíma-
setningin
slæm því Hard
Rock er að loka og
verður kynningar-
gildi myndbandsins fyrir veitinga-
staðinn því lítið sem ekkert úr því
sem komið er...
• Það er tónlistar-
gúrúinn Einar Bárð-
arson sem sér um
mál Skítamórals en
hann var sjálfur um
tíma framkvæmda-
stjóri Hard Rock. í
umræddu mynd-
bandi gengur hann svo langt að
skjóta inn mynd-
bútum af Idol-
stjörnunni Hildi
Völu, sem einnig er
á hans snærum,
þannig að öllu er
tjaldað til á sölu-
torgi poppsins...
• Doktor Gunnar Hrafri Birgisson
sálfræðingur er ekki á topp tíu lista
yfir bestu vini Fé-
lags ábyrgra feðra.
Hafa ábyrgir feður
kvartað yfir vinnu-
lagi sálfræðingsins í
forsjármálum en á
borði félagsins
munu vera 150 kær-
ur á hendur hon-
um. Nú mun siðanefnd Sálfræð-
ingafélagsins hafa fjallað um mál
doktors Gunnars Hrafns en með
niðurstöðuna er farið eins og
mannsmorð og hefst ekki orð upp
úr Halldóri Kr. Júlíussyni, for-
manni félagsins, né Áskeli Emi
Kárasyni, formanni siðanefndar
Sálfræðingafélagsins. Sumir segja
að doktor Gunnar Hrafn hafi verið
víttur af félögum sínum...
• Halldór Gíslason
forseti Hönnunar-
og arkitektardeildar
Listaháskóla íslands
er á förum úr landi
til að taka við sam-
bærilegu starfi hjá
Norsku listaaka-
demíunni. Staða Halldórs var aug-
lýst um áramót og átti að ráða í
hana í febrúar. Það vefst enn fyrir
Hjálmari H. Ragn-
arssyni, rektor
Listaháskólans, en
umsækjendur eru
fjölmargir þó í þann
hóp vanti þann
manns sem best
myndi gegna starf-
inu, Pétur H. Ár-
mannson arkitekt...
• Lögbirtingablað-
ið kemur alltaf út á
sinn gamaldags hátt
líkt og Gutenberg
ráði þar ríkjum.
Margir ráku upp
stór augu þegar þeir
sáu þar á dögunum
kröfu sem Byko gerir á stórleikar-
ann Hilmi Snæ Guðnason vegna
800 þúsund krónu skuldar. Leikar-
inn hlýtur að vera að byggja eitt-
hvað einhvers staðar...

»