Freyr - 15.07.1998, Blaðsíða 9

Athugun á
notkun útitanka
við geymslu búfjáráburðar
Inngangur
Meðhöndlun og geymsla búfjár-
áburðar hefur breyst mjög mikið á
undanfömum áratugum. Áður fyrr
var algengast að aðskilja þvag og
mykju í húsum fyrir stórgripi og í
fjárhúsum var algengast að láta
liggja við opin hús með taðgólfi. I
stórgripahúsum var flórinn þá að
jafnaði opinn, mykjunni mokað út
og þvaginu var safnað í sérstakar
þrær og dreift á tún. Nær öll tækni
fram yfir miðja öld var því miðuð
við meðhöndlun á föstum eða hálf-
fljótandi áburði. Með meiri fjöl-
breytni við landbúnaðarframleiðslu
og stækkandi búum hafa orðið mikl-
ar breytingar í þá veru að gera bú-
fjáráburðinn meira einsleitan gagn-
vart geymslu og meðhöndlun.
Ástæðumar fyrir þessari þróun eru
af ýmsum toga en til má nefna, auk
þess sem framleiðslueiningarnar
hafa stækkað, að notað er kjarn-
meira fóður sem er uppskorið á öðr-
um tíma sprettuferilsins. Þar af leið-
ir að þurrefnisinnihald búfjáráburð-
arins er að jafnaði minna og með allt
aðra eðliseiginleika og því þarf ann-
an búnað til að meðhöndla áburðinn.
Samtímis þessu hafa menn reynt
eftir föngum að hagræða við rekst-
urinn á búunum, reisa og endurbæta
byggingamar og gjaman í þá veru
að nota megi sameiginlega
geymslustað fyrir allan búfjáráburð.
Fjósin eru t.d. flest orðin með flór-
ristum eða ristum og flórsköfum
sem færa áburðinn í geymslu undir
húsunum eða við húsin. Líkt er farið
um aðrar tegundir gripahúsa. Hér á
landi er nokkuð á reiki hvað átt er
við með hinum ýmsu heitum á bú-
fjáráburði en til að fyrirbyggja mis-
eftir
Grétar
Einarsson f 1
deildarstjóra
bútækni-
deildar RALA Æ J
Ráðunautafundur 1998
skilning er í eftirfarandi umfjöllun
talað um mykju þegar búfjáráburð-
urinn hefur það lágt þurrefnisinni-
hald að unnt er að nota dælur til
flutnings á honum. Þó að það séu
margir augljósir kostir við að með-
höndla mykjuna umfram fastan bú-
fjáráburð þá hefur það samt sem áð-
ur leitt af sér ýmis hliðaráhrif, t.d. að
fjárfestingarkostnaður varðandi
geymslurými hefur orðið mun meiri
og það hafa komið upp ýmis vanda-
mál varðandi nýtingu búfjáráburð-
arins úti á velli. Fjöldi rannsókna-
stofnana erlendis hafa fengist við að
skoða þessi mál. Megináherslan hef-
ur verið lögð á að þróa ódýrar
geymsluaðferðir, losna við óþægi-
legan fnyk frá áburðinum, sérstak-
lega í nágrenni við þéttbýli, og í
þriðja lagi að koma áburðinum að
plöntunum með þeim hætti að sem
minnst tapist af næringarefnum.
I eftirfarandi umfjöllun verður að-
eins tekið á einum þætti þessa mála,
þ.e.a.s. geymslu búfjáráburðar við
gripahúsin. Ástæðumar eru þær að
nú í haust var settur upp til reynslu
útitankur við búfjárhús á Hvanneyri.
Ætlunin er hér að kynna lauslega
hvaða tækni um er ræða en eiginlegar
niðurstöður liggja að sjálfsögðu ekki
fyrir. Að þessum athugunum og
rannsóknum standa Bændaskólinn á
Hvanneyri sem leggur til aðstöðu og
að hluta beinan kostnað við uppsetn-
ingu, umboðsaðilinn Vélaval-Varma-
hlíð hf. í Skagafirði sem leggur til
geymslutankinn með búnaði og upp-
setningu og bútæknideild Rala sem
annast alla skipulagningu, gagna-
söfnun og úrvinnslu.
Magn og innihald
búfjáráburdar
I þessu samhengi er rétt að árétta og
minna á hvaða magn- og verðmæta-
tölur verið er að ræða um í tengslum
við búfjáráburð. Árið 1992 var hald-
in fróðleg ráðstefna varðandi búfjár-
áburð að Hvanneyri þar sem tekið
var á ýmsum þáttum sem snerta bú-
fjáráburð. Meðal þess efnis sem þar
kom fram var að í verðlagsgrund-
vallarbúinu er reiknað með að til
falli 369 tonn á kúabúum og 244
tonn á sauðfjárbúum (Ema Bjama-
dóttir 1992). En þess ber þó að geta
að ekki hafa á síðustu áratugum ver-
ið gerðar kannanir varðandi magn
þess áburðar sem til fellur. í stórum
dráttum er efnamagn búfjáráburðar-
ins ekki ólíkt því sem er í fóðurjurt-
unum að samsetningu, enda er lang-
mestur hluti fóðursins úr jurtaríkinu.
j Breytileikinn er að sjálfsögðu afar
j misjafn milli búfjártegunda og einn-
ig hvort stunduð er kjöt- eða mjólk-
urframleiðsla. Búast má við að finna
j öll þau fmmefni sem plöntunum em
j lífsnauðsynleg í búfjáráburði og af
þeim ástæðum er hann mjög verð-
mætur til áburðar. Vitað er að nýting
j áburðarins er mjög misjöfn eftir
næringarefnum og við yfirbreiðslu
er t.d. oft miðað við að um helming-
| ur köfnunarefnis tapist við geymslu
og dreifingu.
Freyr 9/98 - 9