Litli Bergþór - 01.07.2011, Blaðsíða 34

Myndir úr Lýðháskólanum
í Skálholti
Flut-t í Bkálholti fyrir eldri
Hér ætla ég að bregða upp nokkrum myndum frá
starfsárum mínum í Lýðháskólanum í Skálholti árin
1972 til 1980. Þær eru ekki hér á veggjum en tengjast
ýmsar á einhvern hátt nokkrum þeirra sem þar eru.
Það var síðsumars 1972 að Heimir Steinsson, sem þá
hafði verið ráðinn af Kirkjuráði til að koma á legg skóla
í Skálholti, hringdi og fór þess á leit við mig að ég
kenndi stærðfræði í skólanum þann vetur er fór í hönd,
nokkra tíma á viku.
Eg var ekki bundinn við neitt annað en lítinn búskap
svo ég tók þessu boði. Þann 14. október 1972 kom ég
að skólasetningu, sem fram fór í matsal Sumarbúðanna
hér fyrir vestan. Það var raunar aðal starfssvæði skólans
þennan vetur, þar sem skólahúsið var ekki fullbyggt.
Auk Heimis var ráðinn í fullt starf, Auðunn Bragi
Sveinsson, kennari frá Elivogum í Skagafirði. Hann
hafði verið giftur dóttur Arnórs Gíslasonar, söðlasmiðs í
Gröf í Hrunamannahreppi, en var búinn að missa hana.
Heimir hafði verið ráðinn í þetta starf með nokkrum
fyrirvara og hafði verið úti á Norðurlöndum til að
kynna sér starf lýðháskólanna þar. Því var gert ráð fyrir
að skólinn hér tæki mið af starfi og stefnu þeirra. Þeir
voru víst af ýmsum toga, sumir mjög tengdir kirkjunni
og jafnvel einskonar trúboðsskólar, en aðrir mjög
frjálslyndir í trúarlegum efnum og öðru er að
lífsskoðunum lýtur. Eg hygg að Heimir hafi einkum
komist í snertingu við slíka skóla, en sjálfur var hann
guðfræðingur og vígður prestur og skólinn var rekinn af
stofnun Þjóðkirkjunnar. Öðru hvoru mátti merkja
nokkra togstreitu af þessu, bæði milli áhrifafólks í
kirkjunni og skólastjóra og einnig eitthvað milli
starfsmanna skólans. Þetta fór þó ekki hátt. Fyrir það
fyrsta þá sýndi nafn skólans þetta og einnig var oft
leitað eftir samvinnu við ungmennafélag sveitarinnar,
en á hinn bóginn voru nemendur stundum skyldaðir til
að sækja messur í Skálholtskirkju og lesið efni og
söngvar á morgunstundum, þar sem kennarar völdu
efni, sýndi stundum mismunandi afstöðu þeirra.
Auðunn Bragi er hagyrðingur og kemur vísum sínum
nú helst á framfæri á vísnahorni Morgunblaðsins. Hann
byrjaði strax að yrkja í Lýðháskólanum. Fyrir
skólasetningu hafði hann ort ljóð og fjölritað og lá
bunki með því við innganginn og átti hver að taka
eintak. Fáir tóku það og þegar gestir vour sestir tók
Auðunn Bragi bunkann til að afhenda gestum Ijóðið og
sagði um leið:„Það kemur manni enginn á framfæri ef
maður gerir það ekki sjálfur”.
Ég réðist í fullt starf við skólann árið eftir og sá þá,
auk kennslu, um fjárreiður og bókhald skólans. Var ég í
þessu stafi í átta ár og vann raunar aðeins við fjármál
þar seinna. Það var þá sem maður, sem þar var
starfandi, kom að mér á skrifstofunni og fékk að vita
hvað ég væri að gera. Þá varð honum að orði: „Það er
gott, því trúaðir menn geta aldrei séð um fjármál”.
borgara \ desember 2.007
Á góðri stundu með góðu fólki,
Arnór á sínum yngri árum.
Á þessum árum var fatatíska ungs fólks mjög að
breytast í frjálsræðisátt. Mér er minnisstæður einn
atburður frá fyrsta vori skólans. Þá var Þórarinn
Þórarinsson, guðfræðingur, áður skólastjóri á Eiðum,
formaður Skálholtsskólafélagsins. Hann kom oft að
Skálholti og fyldist með starfinu í skólanum. Einn
daginn var samkoma í skólanum og fór hún fram hérna
í norðurstofunni en sumir viðstaddir sátu til hliða niðri í
gryfjunni. Þar sat ég við hliðina á Þórarni þegar
nemendur voru að koma inn. Meðal þeirra var piltur
sem hafði skorið skálmarnar neðan af buxunum sínum
og rifur voru á báðum rasskinnum. Mér varð litið
framan í Þórarin þegar pilturinn gekk hjá. Ekki treysti
ég mér til að lýsa svipnum á gamla manninum öðruvísi
ensvo að hann lýsti svo djúpri og augljósri fyrirlitningu
að mér er það enn í minni.
Oft voru haldnar ýmiskonar hátíðasamkomur í
skólanum og sáu nemendur þá oftast um dagskrána.
Næstu nágrönnum var oft boðið að vera viðstaddir.
Einhverju sinni var það á svona samkomu, sem
samanstóð af dagskrá nemenda og kaffidrykkju, að
boðsgestir voru bændahjónin í Skálholti, Björn og
María, og presthjónin, séra Guðmundur og Anna. Einn
nemandi las upp. Hafði hann valið kafla úr Ofvita
Þórbergs Þórðarsonar og byrjaði rétt á undan kaflanum
„Tildragelsið í kirkjugarðinum“, sem var talinn
berorðasta samfaralýsing, sem birst hafði í íslenskri
bók. Þegar komið var að þessari lýsingu kvað Heimir
upp úr með að nú væri tímabært að fara að drekka kaffi.
Ekkert varð úr að drengurinn, sem var reyndar náfrændi
skólastjórans, héldi áfram lestrinum á samkomunni.
Aðsókn að skólanum var góð fyrstu árin. Byggðist
hún að einhverju leyti á því að þá var skólakerfið á
Litli-Bergþór 34