Landneminn - 01.05.1954, Blaðsíða 12

Þaö hefur vakið mikla athygli og um-
★ tal hér, að bandariska leikritahöíund-
lnum helmsfræga, Arthur Miller, var
meinaö að íara úr landi í Bandaríkj-
unum, er hann hugðist skreppa til
Kaupmannahafnar til að horfa á sýn-
ingu á nýjasta leikriti sínu „Delgl-
unni“. Þessl framkoma við Miller
kemur engum á óvart, sem lesið hefur
petta lelkrit. Þess munu fá dæmi að
ráðist sé svo bert á það ofsóknarbrjál-
æði, sem nú er á góðrl leið með að
gera amerisku Þjóðina vltiausa. Mllier
'færlr Mac Carthysmann aftur á galdra-
brennutímabll miðaldanna, og það
þarf engan að undra þótt Mac Carthy-
istunum.fyrir vestan íinnist þeir dá-
dálítið blóðrisa eftir þá hirtingu, sem
Miller veitir þeim. Edvin Timroth
hefur sett leikritið upp í Kaupmanna-
höfn, og er þar um frábæra sýningu
að ræða. Það mun ef til vill ekki á
allra vitorði að Þjóðleikhúsið okkar
hafðl ákveðið að taka þetta leikrlt til
sýninga, en dró síðan i land og hætti
frekari framkvæmdum.
Hvernig skyldi standa á því?
KVIKMYNDIR
NÝTT IILUTVEEK
Kvikmyndun og frainleiðsla:
Óskar Gíslason.
Ecikstjórn: Ævar E. Kvaran.
Eftir skáldsögu Vilhj. S. Vilhjálmssonar.
Isienzk kvikmyndagerð er enn ekkl
lengra á veg komin en svo, að gagnrýn-
andl á auðveldan leik að ' dæma. Ef
gagnrýnandtnn hugsaðl sér, að hann
stæði í sporum erlends starfsbróður, sem
ekki þekkti aðstæður hér, myndl verða
kveðinn upp harður dómur yfir kvikmynd
eins og ,,Nýju hlutverki." Ég á við, ef
fyrirfram væru gerðar sömu kröfur til
þessarar' myndar og erlendra kvikmynda,
sem maður fer að horfa á. En því er nú
miður, maður getur enn ekki leýft sér
að leggja sama mæiikvarða á islenzka
kvikmynd og erlenda. „Þetta skilja menn
betur, ef menn kynna sér viðmiðunar-
kenninguna", myndi útvarpsstjóri líkiega
hafa sagt. En sleppum nú öllu gamni!
Óskari Gíslasyni ber hrós fyrir tvennt
i sambandl viö kvikmynd hans:
1. Að hafa lagt í að gera kvikmynd af
fullrl lengd, byggða á leik, vltandi, að
flest skorti til að myndin gæti orðlð góð,
en jafnframt plægjandi þann grýtta ak-
ur, sem einhvern tima kann að fást úr
uppskera. Eftir hverja nýja, íslenzka
kvikmynd verður nefnilega hægt að sjá
betur, hvar skórinn kreppir í sjálfri
kvikmyndagerðlnni og læra af þvi.
2. Að hafa vaiið til kvikmyndunar
slikt efnl, sem hann gerir, þ.e. að sýna
kafla úr lífi íslenzkrar alþýðu.
Þá ber hinum unga leikara, Óskari
Ingimarssyni, hrós fyrlr leik hans í að-
alhlutverki myndarinnar. Ég kalla vel
gert hjá honum, kornungum manninum,
að geta dregið upp svo sanna mynd gam-
als og lúins verkamanns, elns og hann
gerir. Mér fannst hann „halda stilnum"
út alla myndina, svo að notað sé orðtæki
iþróttablaðamanna. Ég fann mest ttl
þess, að grima Óskars var ekkl nógu
vel gerð tll að nærgöngult auga mynda-
vélarinnar sæi ekki á hennl augljósa
smiðagalla. Ef Alec Guinuess hefði „melk-
að“ andlit Óskars, hefði engan grunað,
að undir gráum hærum og skeggi Jóns
gamla, dyldist ungt höfuð.
Gerður Hjörleifsdóttir þótti mér líka
skila sinu hlutverki vei, en vlssulega var
það vandaminna en Óskars. Leikur henn-
ar var sem sagt án verulegra lýta, en
kannski ekki tilþrifamikili, enda vart um
slíkt að ræða, einsog I pottinn var búið
fyrir hana.
Hið sama verður hins vegar ekki sagt
um þá Guðmund Fálsson og Einar Egg-
ertsson. Það duldist ekki, að þar voru
óvanlr menn á ferð. Framsögn þeirra var
of ópersónuleg og í hreyfingar þelrra
skorti vissulega hið kæruleyslslega öryggl
þeirra, sem ekki vlta af, að horft sé á
þá. Þelr virtust m.ö.o. dálltið smeykir
við myndavélina. — Óhjákvæmilega verð-
ur leikstjórlnn, Ævar lívaran, að taka á
sinar herðar nokkra ábyrgð á þessum
ágöllum.
— Hins vegar voru þær Emella Jón-
asdóttír og Árðra Halldórsdóttir hinar
öruggustu í sínum lltlu hlutverkum.
Hér skal ekki fjölyrt melra um lelkinn
i „Nýju hiutverkl," heldur snúið sér að
myndatökunni.
Einn mlkilvægur lærdómur verður dreg-
inn af þessari kvikmynd: Að óbreyttum
aðstæðum verður vart gerð á Islandi góð
kvikmynd, sem aö mestu leytl gerlst í
húsakynnum venjulegs fólks. Ég á við,
að innanhússatrlöi verður að taka í upp-
tökusölum. Orsökln er sú, að i herbergj-
um af algengr! stærð nær myndavéiar-
augað svo litlum fleti og möguleikar tll
að hreyía hana eru mjög takmarkaðir.
Leikararnir eru í þessarl mynd allan
tímann svo til upp í vélinnl, án þess þó
sé um raunverulegar nærmyndir að ræða,
enda væri hvort sem er fráleitt að sýna
út alla mynd nærmyndlr. í fyrsta lagi
þola aðeins afburðaleikarar nærmyndlr
og auk þess verður kvikmyndin i heild
of kyrrstæð með því mótl. Elns og
myndatöku er háttað 1 „Nýju hlutverki,"
íær áhorfandinn I rauninni iitla hug-
mynd um það umhverfi, sem persónurnar
hrærast í innan veggja. Myndavélin er
stillt á ákveðinn blett og síðan koma
persónurnar á þennan blett, en það er
ekki vélaraugað, sem leltar þær uppi. Ég
held þessi mynd hefði orðið alveg ótrú-
lega miklu betrl, ef Innanhissatriðin
hefðu verlð tekin 1 upptökusal, þar sem
byggð hefðu verlð herbergin með öllum
innanstokksmunum og einn veggur hefðl
verið tekinn burt, svo að hægt væri að
sýna fólkið á mlsmunandl löngu færi og
undir mismunandl sjónarhornum. Með
þvi værl hægt að skapa hreyflngu i stað
kyrrstöðu.
Aí þessu álykta ég, að íslenzkir kvlk-
myndamenn ættu ekkl að leggja úti að
gera kvlkmyndir, sem mest gerast Innan-
húss, meðan ekki er kostur á upptöku-
sölum.
Hjá þessum agnúa væri hægt að sneiða
ef myndirnar væru látnar gerast 'sem
mest undir beru lofti. Þar biðl islenzkra
kvikmyndamanna hugtækt verkefni, sem
þeir ættu sannariega að spreyta sig á.
í samanburðl viö þennan meglngalla
umræddar myndar, verða aðrir ágallar
aukaatriði, svo sem of slæm hljómupp-
taka o. fl„ sem ástæðulaust er að rekja
í stuttri umsögn.
Að svo skrifuðu vil ég aftur iáta 1 Ijós
virðingu fyrir áræðl Óskars Gislasonar,
að ráðast í töku þessarar myndar, sem
vlssulega var mlkilvægt, vegna þess, að
af ágöllunum má læra. Skal svo loks
borin fram við hann sú ósk, að hann
byggi næstu mynd sína á upptökum und-
ir beru lofti. Hver velt nema við fáum
þá að sjá góða mynd?
Hrói Höttnr.
20 LANDNEMINN