Neytendablaðið - 01.02.1996, Blaðsíða 28

Kvörtunarþjónustan
Auka þarf rétt ábyrgðarmanna
Tíðni ábyrgðarskuldbindinga er mun meiri hér á landi en gerist í nágrannalöndum okkar. Fjármálastofn-
anir landsins hafa sýnt mikinn vilja til að lána fé til einstaklinga en með því skilyrði að lánið sé vel
tryggt, annað hvort í formi veðtryggingar eða sjálfskuldarábyrgðar. Það er einungis í undantekningartilvikum
sem ekki er krafist tryggingar í einhverju formi. Þannig eru allir viðskiptamenn bankans settir undir sama
hatt, óháð því hvernig viðskiptum þeirra hefur verið háttað. Þetta fyrirkomulag er gagnrýni vert; sá viðskipta-
vinur sem átt hefur farsæl og góð viðskipti við sinn banka á að geta gert kröfu til þess að honum sé veitt lán
án tryggingar því'hann sjálfur sé nægileg trygging.
Það getur haft ófyrirséðar afleiðingar að
gerast ábyrgðarmaður vegna skuldar ann-
ars manns en algengt er að fólk geri sér
litla grein fyrir þýðingu þess að gangast í
sjálfskuldarábyrgð, það lítur á undirskrift
sína sem nauðsynlegt formsatriði til að
hægt sé að veita lántakanda lán. Við sjálf-
skuldarábyrgð gengst ábyrgðarmaður í
ábyrgð fyrir skuldbindingu aðalskuldara
eins og hún væri hans eigin skuld, þannig
að ef skuldin lendir í vanskilum er hægt að
ganga að ábyrgðarmanninum.
Siðferðisreglur lánastofnana
Bankar gera strangar kröfur til viðskipta-
vina sinna í þeim tilgangi að tryggja sig
sem best. Á sama hátt eiga viðskiptavinir
banka að geta gert strangar kröfur til
þeirra. Ábyrgðarmaður á kröfu til þess að
fá allar nauðsynlegar upplýsingar sem
hann óskar eftir, til að mynda um stöðu
aðalskuldara þess láns sem hann er að
gangast í ábyrgð fyrir, en slíkar upplýsing-
ar veitir bankinn ekki.
Nýlega barst Neytendasamtökunum
mál þar sem banki hafði ekki veitt ábyrgð-
armanni mikilvægar upplýsingar um stöðu
aðalskuldara lánsins en þær upplýsingar
hefðu skipt sköpum um ákvörðun hans að
gerast ábyrgðarmaður. Um var að ræða
skuldabréf að upphæð kr. 725.000. Þegar
skrifað var undir skuldabréfið voru aðal-
skuldari og hinn ábyrgðarmaður bréfsins
komnir inn á vanskilaskrá vegna krafna
hvors um sig að upphæð um 5 milljónir
króna og þegar láninu var skuldbreytt 9
mánuðum síðar höfðu vanskil hvors þeirra
hækkað í 12 milljónir króna. Ábyrgðar-
manninum var staða greiðanda lánsins
ekki kunn en bankinn átti að vita um hana
þar sem þessar upplýsingar komu fram í
vanskilaskrá sem bankar hafa aðgang að.
Hér virðist bankinn hafa vikið til hliðar
öllu því sem kallast geta lágmarkssiðferð-
iskröfur og í raun veitt lán út á ábyrgðar-
mann sem enga vitneskju hafði um bága
stöðu greiðanda lánsins. Svona dæmi eiga
ekki að fyrirfinnast hjá nokkurri fjármála-
stofnun og sætir furðu að slík viðskipti geti
yfirhöfuð átt sér stað.
Upplýsingaskylda og
lágmarkskröfur til lánastofnana
Lánastofnanir þurfa að tryggja að ábyrgð-
armaður geri sér grein fyrir hvað felist í
sjálfskuldarábyrgð og hvaða áhættu hann
er að taka með því að gangast í ábyrgð.
Einnig þarf að gera ábyrgðarmanninum
ljóst hve krafan er há sem hann er að
ábyrgjast. Óútfylltar skuldbindingar hvað
varðar fjárhæð ættu ekki að sjást hjá lána-
stofnunum og eru mörg dæmi um skelfi-
legar afleiðingar slíkra skuldbindinga.
Bankar ættu að setja sér þá reglu að heim-
ila aldrei óútfylltar skuldbindingar.
Einnig á að upplýsa um stöðu aðal-
Inneignarnótur:
Kynniö
ykkur
skilmálana
argir hafa snúið sér til
Neytendasamtakanna eftir
áramót vegna þess að þeir hafa
lent í vandræðum með inneign-
arnótur. Algengt er að skilmálar
inneignarnóta séu aðrir en neyt-
endur höfðu ætlað og dæmi eru
um að handhafar inneignarnóta
hafi ekki getað notfært sér þær
þar eð fyrirtækin séu ekki lengur
til.
Mjög misjafnt er hvernig verslanir
standa að útgáfu inneignarnóta. I sum-
um tilvikum eru reglur verslunarinnar
auglýstar rækilega í versluninni og ættu
því ekki að fara á milli mála. Þetta er
þó því miður ekki nógu algengt. Engin
lög gilda um skil ógallaðrar vöru eða
skilmála vegna inneignarnóta.
Leiðbeiningaþjónusta Neytendasam-
takanna vill því hvetja fólk til þess að
kynna sér skilmála verslana hvað þetta
snertir. Gildir nótan um óákveðinn tíma
eða er um tímamörk að ræða? Er unnt
að nota inneignarnótuna á útsölu? Eru
aðrar kvaðir á inneignarnótunni?
Spurningar sem þessar er nauðsynlegt
Algengí er að inneignarnótur sé ekki
unnt að nota d útsölum. NS hvetjafólk
til þess að kynna sér skilmála vegna
inneignarnóta.
að leggja fyrir starfsfólk verslana þegar
tekið er við inneignamótu vegna vöru-
skila.
Sérstaklega er áríðandi að kynna sér
skilmála um skil á ógallaðri vöru þegar
keyptar em gjafir fyrir aðra. Gleði
vegna fallegrar gjafar getur hæglega
breyst í sárindi ef til þess kemur að
skila þurfi vörunni.
28
NEYTENDABLAÐIÐ - Febrúar 1996