Neytendablaðið - 01.11.2000, Blaðsíða 4

Þar sem líða fer að jólainnkaupum vill
Neytendablaðið að marggefnu tilefni
fjalla um rétt neytenda við kaup á vörum
og þá sérstaklega skýra hvaða reglur
gilda um skil og skipti á vöru og hvaða
rétt viðkomandi hefur ef vara er gölluð.
Vandræðaástand eftir síðustu jól
Eftir jólaverslunina í fyrra sköpuðust
ýmis vandamál vegna skilareglna versl-
ana og hafði kvörtunarþjónustan vart
undan að leiðbeina óánægðum neytend-
um, meðal annars vegna þess að margar
verslanir hófu útsölur strax eftir jól og
dæmi voru um að útsölur hæfust milli
jóla og nýárs. Fjöldi neytenda lenti því í
að verslanir neituðu að taka við gjöfum
nema á útsöluverði ef neytandinn gat
ekki framvísað kassakvittun. Þetta telja
Neytendasamtökin óviðunandi enda ekki
hægt að gera þær kröfur að kassakvittun
fylgi jólapakkanum. Við endurskoðun
laga um lausafjárkaup fyrr á árinu vöktu
Neytendasamtökin athygli á þessu
ástandi og lögðu áherslu á að grípa þyrfti
í taumana. Akveðið var að skipa nefnd til
þess að koma á reglum um skil verslana
og hefur sú nefnd hafið störf en ekki er
víst að niðurstaða hennar liggi fyrir áður
en jólainnkaupin hefjast. Neytendasam-
tökin hvetja því neytendur til þess að
kynna sér sérstaklega skilareglur versl-
ana og hvenær útsölur hefjast þar sem
þeir kaupa jólagjafimar, og sniðganga
þær verslanir sem bjóða ekki upp á skil
eða aðeins með mjög takmörkuðum
hætti.
Réttur til að skila og skipta vöru
Ekki er í lögum kveðið á um rétt lil að
skila né skipta vöru sem ekki er haldin
galla. Það er þess vegna undir verslun-
inni komið hvort hún tekur við vörunni
aftur og hvaða reglur gilda þá um skil á
vörunni, þ.e. hvort skipta þarf í aðra
vöru, gefin er inneignarnóta eða varan
endurgreidd. Flestar verslanir skipta vöru
ef komið er með hana í verslunina innan
hæfilegs tíma frá því að kaupin áttu sér
stað en sjaldgæfara er að verslun bjóði
upp á að skila vöru þannig að andvirði
hennar sé greitt til baka. Ymis vandamál
sköpuðust í fyrra, svo sem að fólk gat
aðeins skipt bók í bók í stórmörkuðum
og jafnvel var þá búið að ganga frá öllum
bókunum þannig að neytendum var gert
að bíða í ár.
Inneignarnótur
Þegar vöru er skipt bjóða verslanir oft
inneignarnótu ef neytandinn finnur ekk-
ert í staðinn fyrir vöruna sem hann
keypti. í mörgum tilvikum eru sett skil-
yrði fyrir notkun inneignarnótunnar. Al-
gengt er að kveðið sé á um það á nótunni
að ekki sé heimilt að nota hana á útsölu.
Ef það er ekki tekið fram á nótunni getur
verslunin hins vegar ekki borið því við
seinna meir. Einnig er í mörgum tilvik-
um kveðið á um gildistíma inneignamót-
unnar. Ef ekki er kveðið á um hann á
nótunni gildir hún í 4 ár samkvæmt fyrn-
ingarlögum.
Gjafabréf
Við kaup á slíku bréfi getur verið mikil-
vægt að kynna sér vel þau skilyrði sem
sett eru um notkun þess. Þar má nefna að
gildistími gjafabréfa er oft takmarkaður
og í sumum tilvikum er jafnvel um mjög
stuttan gildistíma að ræða. Vafasamt get-
ur verið að hafa gildistíma gjafabréfa
mjög stuttan og getur slíkt í sumum til-
vikum talist til ósanngjarnra samnings-
skilmála sem samningalög heimila að sé
vikið til hliðar að uppfylltum vissum
skilyrðum. Einnig verður að hafa það í
huga við kaup á gjafabréfum og við inn-
lausn þeirra að engin trygging er fyrir
því að verslunin eða fyrirtækið starfi um
aldur og ævi.
Rétttur til að hætta við kaupin
Þegar vara er keypt við útidyrnar eða í
gegnum pöntunarlista er hægt að láta
kaupin ganga til baka innan ákveðinna
tímamarka. Varan þarf þó að hafa kostað
að minnsta kosti 4.000 krónur og þarf að
tilkynna seljandanum það innan fjórtán
daga frá kaupunum. Kveðið er á um
þennan rétt í húsgöngu- og fjarsölulög-
unum.
Ef vara er gölluð
Ef vara er gölluð gilda hins vegar allt
aðrar reglur um skil á vöru og er þær að
finna í lögum um lausafjárkaup. Vara er
gölluð þegar hún hefur ekki þá eiginleika
eða þau einkenni sem hún átti að hafa
samkvæmt kaupsamningi eða sem al-
mennt má ætla að vörur af sömu tegund
hafi. Þau úrræði sem kaupandi hefur ef
Bráðum koma
Að kaupa
jólagjafirr
4
NEYTENDABLAÐIÐ - nóvember 2000