Neytendablaðið - 01.11.2002, Blaðsíða 17

Heimilið
Efnafræðin í
hversdagslífi
okkar
Hér byrjum við hringferð á heimilinu. Herbergi eftir herbergi lítum við á nokkur skaðleg efni
sem finnast í vörum sem við notum daglega. Og umhverfið okkar er uppfullt af kemískum efn-
um. Þau eru í gólfum, á veggjum, í rafmagnstækjum, tauefnum og í vörum sem við setjum í
hárið og berum á líkamann. Hvernig getum við notað þessa vitneskju og hversu alvarlegt er
ástandið? Danska neytendablaðiö Tænk+test birti nýlega þessa áhugaverðu og fróðlegu grein.
- Við dettum ekki dauð niður
á morgun. Við þolum vel eit-
urefni í litlum mæli. En við
þurfum að hugsa okkar gang
því að þróunin í kemískum
efnum hefur verið mjög hröð
undanfarin 50 ár og það snýst
um að tryggja gæðin í sí-
breytilegu samfélagi, segir
Finn Bro-Rasmussen prófess-
or sem helgað hefur líf sitt
baráttunni gegn því tjóni sem
kemísk efni geta valdið.
- Heilbrigði snýst um
meira en að lifa af. Það snýst
líka um gæði náttúrunnar og
umhverfisins. Það er það sem
gerir að lífið springur út og
heilbrigðið blómstrar.
Þess vegna telur prófessor-
inn, sem nú er kominn á eftir-
laun, að við verðum að skilja
hvaða kemísk efni eru í um-
hverfi okkar. Þegar hann er
spurður hvort einstaklingur
geti yfirleitt gert nokkuð í
raun til að minnka þessi kem-
ísku áhrif, er hann ekki í vafa.
- Að sjálfsögðu er
ýmislegt hægt að gera. Menn
mega ekki gefast upp þótt
vandinn kunni að sýnast óyf-
irstíganlegur. Það er hægt að
fara á netið eða nota símann.
Eða byrja á því að spyrja í
versluninni. Þú getur leitað
eftir gæðum ef þú lítur í
kringum þig.
Nis Peter Nissen hjá Grpn
information segir enga ástæðu
til móðursýki þótt varað sé
við notkun kemískra efna.
- Ef manni finnst maður
vilja gera eitthvað varðandi
kemísku efnin þá er hægt að
hlusta á ráðleggingar. Ef mað-
ur vill það ekki er þetta ekki
hættulegra en svo að við lif-
um það af. Það mikilvæga er
að hægt sé að velja eitthvað
sem ekki inniheldur skaðleg
kemísk efni.
Mette Boye sem starfar hjá
Lífræna ráðinu leggur áherslu
á að mikið hefur gerst á þessu
sviði síðustu árin.
- Þegar ég byrjaði að vinna
með kemísk efni fyrir fimm
árum fannst mér enginn álíta
það tiltökumál. En í dag þegar
plastmýkiefnin þalöt ber á
góma, þá vita margir hvað um
er að ræða. Það má merkja
nokkrar framfarir, bæði hvað
snertir löggjöfina og iðnaðinn.
Það gefur mér kraft til að
halda áfram. Nú á að endur-
skoða Evrópulög um kemísk
efni og þá þarf að athuga
margt.
Blaðamaðurinn Paul-Erik
Heilbuth hjá DR segir: Við
höfum skapað okkur tilveru
þar sem kemísk efni eru svo
afgerandi þáttur að við erum
að verða búin að telja okkur
trú um að án þeirra sé tilveran
óhugsandi. En nú erum við
komin að þeim punkti að
sambúð okkar með kemískum
efnum verður að taka til end-
urskoðunar. Það eru aðrir
kostir fyrir hendi. Við getum
keypt eitthvað annað.
Karen Gahrn ritstjóri
danska Neytendablaðsins
gagnrýnir harðlega niðurskurð
hjá opinberum stofnunum
sem eiga að hafa eftirlit með
umhverfis- og heilsuspillandi
efnum í umhverfinu. Ritstjór-
inn segir m.a: Það eiga ekki
að vera heilsuspillandi efni í
þeim vörum sem við notum
dags daglega. Og auðvitað er
það á ábyrgð iðnaðarins að
þessi efni séu þar ekki. En
það er einfaldlega barnalegt
að halda að hægt sé að skera
niður eftirlit með kemískum
efnum í þeirri trú að iðnaður-
inn af einskærri velvild sjái
sjálfur um að setja reglur og
skera niður notkun hættulegra
kemískra efna. Þegar fram-
leiðendur geta ekki einu sinni
uppfyllt lagaákvæði um bann
við þalötum í leikföngum,
hvemig á maður þá að trúa
því að minna eftirlit leiði til
þess að vörumar verði af
sjálfu sér hreinni og heilnæm-
ari?
NEYTENDABLAÐIÐ - nóvember 2002
17