Tónlistin - 01.12.1945, Blaðsíða 22

52
TÓNLISTIN
~J4al
lynniitr ^rrel^aóon:
Leiðsögustef
i.
Vér íslendingar sóttum vora fyrstu
nútímamenntun í tónlist til Dan-
merkur um það leyti sem nýr og ó-
þekktur hljóðfæraleikur liófst liér
á landi á orgel-liarmóníum og pí-
anó. Fyrstu tónlistarmenn vorir, sem
öfluðu sér menntunar í aútíma-
hljóðfæraleik, Pétur Guðjónsson og
Jónas Helgason, stunduðu háðir
nám í Kaupmannahöfn, og á eftir
þeim kom síðan stór hópur yngri
íslendinga, sem allir hurfu þangað
í leit að tónmenntun. Á þessum slóð-
um urðu margir ungir íslenzkir
menntamenn l'yrir fyrstu tónlistar-
áhrifum sínum. Þarna vorn fyrstu
íslenzku þjóðlögin skrásett af
munni Jóns Ólafssonar frá Grunna-
vík og Páls Melsteðs sagnfræðings,
og hér voru einnig fyrstu íslenzku
þjóðlögin prentuð í þjóðlagasafni
Berggreens. Frá Danmörku liöfum
vér fengið að láni fleiri lög en hjá
nokkurri þjóð annarri, og skörtum
vér með þeim enn í dag. Þannig
eru t. d. 24 lög eftir einn og sama
höfund Dana, Berggreen, í kóralbók
þeirri, er islenzka kirkjan notar nú,
13 eftir Weyse, 7 eftir Hartmann
og 5 lög eftir Schulz. Væri oss eigi
óþarft að litast um hekki og vera
minnugir orða þess manns, er fvrst-
ur íslendinga sendi frá sér frum-
samið sönglagahefti á því herrans
ári 1892 og fyrstur stofnaði horna-
flokk á landi hér, „Lúðurþeytarafé-
lag Reykjavíkur“, en hann sagði:
„Við eigum ekki að setja útlend lög
við íslenzka texta, við eigum að húa
til lögin sjálfir.“
Eins og hvarvetna annarsstaðar
er uppsprettu tónlistarinnar i Dan-
mörku einnig að finna í alþýðleg-
um viðfangsefnum fólksins sjálfs.
Skáldskapur alþýðunnar rataði hér
á fyrstu ómana frá miðöldum og
hjargaði þeim frá gleymsku mann
fram af manni, þar til hókfellið
breiðir út hlöð sín lil varðveizlu
þessara kynjatóna norrænnar söng-
leifðar með liina undursamlegu
þjóðvisu í hroddi fylkingar,
„Drómde mik en dróm i nat om
silki og ærlik pæl“. Rómantíkin í
Danmörku lætur sér samt ekki annt
um þessar gömlu geymdir, heldur
stikar óðfús eftir troðnum hrautum
innfluttrar tónlistar. Margar kyn-
slóðir troða þessar hreiðu leiðir
auðveldrar eflirlátssemi, en huga
alls ekki að hinum dýpstu og sönn-
ustu tónum þjóðborinnar söngvísi.
Þær frekar raula en syngja og ját-
ast fyllilega einkunninni: „Den
danske Digter det er en Pige, som
gaar og nynner i Danmarks Hus“
(danska skáldið er stúlka, sem
sönglar við arin Danmerknr). Áferð-
arsnotur en tilþrifaspör liðast lag-
línan eftir hvikulum geðhlæ auð-
unninna augnabliksáhrifa án leit-