Prentarinn - 01.10.1999, Blaðsíða 18

Ársæll Árnason var fæddur í
Narfakoti í Njarðvíkum 20. des.
1886. Foreldrar hans voru Árni
Pálsson bóndi og barnakennari og
kona hans Sigríður Magnúsdóttir.
Systkinin voru tíu en meðal þeirra
voru Ásta málari og Magnús Ár-
sæll listmálari.
Ársæll ólst upp hjá foreldrum
sínum til 12 ára aldurs. Eftir það
var hann í vinnumennsku í
grenndinni til þess er hann flutti
til Reykjavíkur. I Reykjavík lagði
Ársæll fyrst stund á ýmiss konar
erfiðisvinnu þar til hann tók að
nema bókband árið 1905 hjá
Guðmundi Gamalíelssyni, sem þá
var lærðastur bókbindara hér.
Lauk hann því námi á þrem árum,
var ráðinn til fjögurra ára en var
geftð eitt ár eftir.
Þessi ár stundaði Ársæll nám í
Iðnskólanum og með meðmæli
þaðan fékk hann iðnnemastyrk úr
landssjóði til framhaldsnáms í
Berlín í Þýskalandi.
Ársæll vildi ekki fara til Dan-
merkur í framhaldsnám, bæði af
því að hann taldi aðrar þjóðir vera
lil sem stæðu framar á þessu sviði
en danskir og vildi brjóta upp
þann sið að fara til Kaupmanna-
hafnar til menntunar, en sennilega
fyrst og fremst vegna þjóðemis-
hyggju sinnar því það bjó dana-
hatur í honum sem mörgum öðr-
um á þessum tíma. Hann vildi að
íslendingar sneiddu hjá „hólmun-
um við Eyrarsund, sem íslending-
ar almennt hafa sótt iðnaðar-
menntun sína til, þjóð vorri til
skammar og iðnaði landsins til
hnekkis", eins og hann orðaði það
sjálfur.
Það var um haustið 1908 að
Ársæll hélt af landi brott. Tók
ferðin til Berlínar tvær vikur og
eftir að hafa fundið húsnæði var
fyrsta verkið að leita uppi vinnu,
því ekkert af iðnnemastyrknum
hafði hann enn fengið og reiðufé
átti hann lítið. Fékk hann fyrst
starf á bókbandsvinnustofu í mán-
aðartíma og síðan annarri stærri í
einn til tvo mánuði.
Það hefur verið í ársbyrjun
1909 er Ársæll hóf nám í bók-
bandsskóla er hét „Kunstklasse
der Berliner-Fachschule". Var það
Arsœll Árnason í Berlín 1909.
sex mánaða námskeið, en iðn-
nemastyrkurinn entist í þrjá mán-
uði og hafði Ársæll sótt um nýjan
styrk, sem hann fékk, til að geta
lokið náminu.
Frá Berlín fór hann í vinnu til
Frankfurt am Main og tók þar
þátt í bókbandskeppni sem aðal-
tímarit bókbindara í Þýskalandi
hélt og hlaut fjórðu verðlaun af
fjórtán er veitt voru, en 72 bækur
komu til dóms.
Bókin sem hann batt inn var
Islándische Dichter eftir Poestion.
Samkvæmt ummælum dómnefnd-
arinnar var bandið „ágætlega unn-
ið og meðferðin á skinninu góð.
Hin mjög vandasama og fyrir-
hafnarmikla gylling á einnig lof
skilið. Sömuleiðis hið handsaum-
aða endabindi. Sniðgyllingin
hefði getað heppnast betur. Teikn-
ingin er fyrirtak og í ágætu sam-
ræmi við efni bókarinnar“.
I Frankfurt var Ársæll fimm
mánuði og síðan í vinnu í einn
mánuð í Ziirich í Sviss. 1 ársbyrj-
un 1910 fór hann til Stokkhólms
og var þar í eitt ár og síðan þrjá
mánuði í Osló en hélt þá aftur til
Islands og í Félagsbókbandið.
Hann kom heim rétt fyrir iðn-
sýninguna 1911, sendi þangað
bækur og fékk fyrstu verðlaun.
Fyrir utan Ársæl sýndu þar
bundnar bækur Félagsbókbandið
og Einar Metusalemsson. Bækur
Ársæls voru sagðar mjög smekk-
legar en þeir iðnaðarfrömuðir er
sáu um uppsetningu sýningarinn-
ar höfðu ekki meira vit á bók-
bandi en það að telja þessar
handunnu og handskreyttu bækur
frá Ársæli og Félagsbókbandinu
vera kompóneraðar, þ.e. settar í
vélgyllt bindi og nokkrar af bók-
um Ársæls þar að auki í útlend
bindi.
Ári síðar fór Ársæll aftur til
Stokkhólms og starfaði þar í eitt
ár í viðbót og hlaut þar gullpen-
ing á bókbandssýningu, en hann
tók miklu ástfóstri við borgina og
taldi að hann myndi hvergi geta
unað sér eins annars staðar er-
lendis.
Næstu tvö árin starfaði hann í
Landsbókasafni Islands og bjó
fyrst um sinn hjá Ástu systur
sinni á Grundarstíg 15 og tók þar
að sér þýskukennslu og kenndi
eitthvað bókband hjá Heimilisiðn-
aðarfélaginu, en það hafði nám-
skeið í bókbandi að vori árin
1914-1916.
I desember 1915 opnaði hann
eigin vinnustofu í Kirkjustræti 10,
bóksölu hafði hann stofnað þar í
október en fór í millitíðinni til
Svíþjóðar til að kaupa áhöld í
nýju vinnustofuna. Þar var hann
til septemberloka næsta ár er
hann flutti starfsemina á Lauga-
veg 14 og aftur þaðan á Laugaveg
4 er hann keypti það húsnæði af
Halldóri Þórðarsyni bókbindara,
þann 2. janúar 1918.
Bókbandsstarfssemin efldist
fljótt að mannafla og síðar tækj-
um, en Ársæll er talinn hafa flutt
inn til landsins fyrstu brotvélina
en saumavél hefur hann fyrst
fengið árið 1921, sem sjá má þeg-
ar forlagsbækur frá hans vinnu-
stofu eru skoðaðar.
Hjá Ársæli lærði m.a. Steinunn
systir hans og þar starfaði um
tíma Pétur G. Guðmundsson, eig-
inmaður Steinunnar.
Á iðnsýningunni 1924 var Ár-
sæll með bækur ásamt Félagsbók-
bandinu og notaði hann hákarls-
skráp utan um eitthvað af verkun-
um en hann notaði það efni oft. Á
sýningunni var m.a. sýnd Islend-
ingabók hin nýja eða Selskinna
eins og hún var kölluð. Rituðu í
bókina nöfn sín 30 þúsund Islend-
ingar til minningar fullveldisins
og til stuðnings stúdentagarðinum
en að fá að pára nafn sitt kostaði
eina krónu sem rann í stúdenta-
garðssjóðinn. Var bókin bundin af
Ársæli í selskinn en gullsmiður
smíðaði skildi, hom og spennur.
Einnig tók Ársæll þátt í iðnsýn-
ingunni sem haldin var árið 1932
og var þar með Guðbrandarbiblíu
er hann hafði bundið í skrautband
fyrir Frímúrararegluna. Bókband
sýndu einnig Félagsbókbandið,
Acta og Isafold og Landssmiðjan
var með bókbandsáhöld. Ársæll
var í tuttugu ár mikilvirkur bóka-
útgefandi og var hann forleggjari
Halldórs Laxness þótt Halldór
segist hafa fengið einungis einn
18 ■ PRENTARINN