Dagfari - 01.11.2007, Blaðsíða 37

og fyrr greinir fór hann ekki dult með
skoðanir sínar á átökunum við Palest-
ínumenn i aðdraganda herkvaðning-
ar. Aðspurður segist hann líka telja sig
hafa verið á hálum ís og getur þess að
allt hafi orðið strangara en áður eftir
að seinni Intifatan hófst árið 2000.
En þótt Tom hafi sloppið við fangelsi er
hann í aðstöðu sem flestir myndu vilja
komast hjá. Heimaland hans ísrael er
honum lokað. Hann er í raun í útlegð.
Blaðamönnum leikur forvitni á að vita
hvernig gangi að eiga samskipti við
ijölskyldu og vini í ísrael. Tom svarar
því til að hann hafi reglulega samband
í síma og með tölvupósti. Þá hafi for-
eldrar hans komið tvisvar hingað til
lands og systir hans einu sinni, en auk
þess hafi hann getað hitt foreldrana á
meginlandi Evrópu.
Hvað finnst annars foreldrunum um
þá álcvörðun Toms að ganga ekki í
herinn heldur flýja land? „Pabbi minn
telur sig vera mikinn vinstrisinna,“ seg-
ir Tom „en hann er það ekki, allavega
á mínum mælikvarða, og samhliða
því hefur hann alltaf verið mikill her-
maður. Hann var í sérsveitunum og
hann var líka í varasveitunum alveg
þar til hann var 48 eða 49 ára og hann
tók þessu mjög treglega - virkilega.
Og það er ekki flókið frá því að segja
að hin tóku þessu líka svona - nokkuð
treglega - og allir spyrja: „Af hverju
ísland? Ertu galinn?““
Ánægður með herleysið
Að lokum berst talið að því að ís-
land hefur engan her en að stundum
hafi þó verið rætt um að stofna hér
her. Tom er vantrúaður á að slíkar
hugmyndir verði að veruleika. „Ekki
þarf alltaf niarga til að koma miklum
breytingum til leiðar,“ segir hann þó,
„og fáir menn með mikla útgeislun
geta jafnvel aflað málefnum mikils
fylgis sem hafa kannski lítið fylgi til að
byrja með. Það er því vissara að vera á
varðbergi, en ég get sagt eitt: Ég verð
ávallt hreykinn af að vera íslendingur,
svo framarlega sem þið komið ekki
her á laggirnar. Það eru sérréttindi
og forréttindi að búa í landi þar sem
er ekki her og þar sem slíkt er ekki til
umræðu. Ekki sem stendur. En ég get
lofað ykkur einu. Mörgu verður breytt
ef slíkar umræður verða alvarlegar og
málefnalegar og ég vona að það gerist
aldrei.“
Texti: Ritstjórn
FRIÐARVERÐLAUN NÓBELS
CARLVON
OSSIETZKY
Friðarverðlaunin 1935
Carl von Ossietzky fæddist í Ham-
borg í Þýskalandi árið 1889. Hann
naut lítillar skólagöngu en gerðist
snemma róttækur blaðamaður, sem
fjallaði meðal annars um kvenfrelsi
og friðarstefnu í greinum sínurn. Árið
1931 var hann dæmdur í fangelsi fyrir
landráð, eftir að hafa ljóstrað upp um
leynilega vígvæðingu Þjóðverja í trássi
við ákvæði Versalasamninganna. Eftir
valdatöku nasista versnaði staða Ossi-
etzkys til mikilla muna, hann neitaði
þó að flýja land og gagnrýndi hin nýju
stjórnvöld miskunnarlaust í ræðu
og riti. Frá 1933 til dauðadags 1938
sat hann ýmist í fangabúðum eða
stofufangelsi. Banamein hans voru
berklar sem hann fékk vegna slæms
aðbúnaðar í fangelsi.
N asistastj órnin í Berlí n krafðist þess að
Ossietzky afþakkaði Friðarverðlaunin,
en hann neitaði að verða við þeim
kröfum. í kjölfarið lýstu stjórnvöld í
Þriðja ríkinu því yfir að þýskum borg-
urum væri óheimilt að veita Nóbels-
verðlaunum viðtöku, enda væru þau
hluti af gyðinglegu samsæri.
Ossietzky í fangabúðum
BERTHA VON
SUTTNER
Friðarverðlaunin 1905
Bertha von Suttner fæddist árið 1843 í
Prag, sem þá var hluti Austurríska keis-
aradæmisins. Hún var af aðalsættum,
en varð snemma róttæk í skoðunum
og gerðist ákafur friðarsinni. Undir
lok nítjándu aldar var friðarhreyfing-
unni í Evrópu farinn að vaxa fiskur um
hrygg og varð Bertha von Suttner einn
af þekktustu hugmyndafræðingum
hennar eftir að hún sendi frá sér bók-
ina Die Waffen Nieder! Hún lcom út á
íslensku í lauslegri þýðingu árið 1917
og nefndist þá Niður með vopnin.
Bertha von Suttner ritstýrði um langt
árabil víðlesnu tímariti um friðar-
og afvopnunarmál. Hún var í miklu
vinfengi við Alfreð Nóbel og er talin
hafa átt stóran þátt í þeirri ákvörðun
sænslca iðnjöfursins að stofna til
Friðarverðlaunanna.
Von Suttne árið 1905
Dagfari • nóvember 2007
37