Læknablaðið - 15.11.1996, Blaðsíða 68

810
LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82
Að horfa í augu sjúklings innan
fj ár lagar ammans
Frumvarp um rétt sjúklinga
Nýtt frumvarp
Eins og komið hefur fram hjá
höfundum frumvarpsins er hér
að verulegu leyti safnað saman
ákvæðum sem eru þegar lögfest
til dæmis í læknalögum frá 1932
og 1988, í lögræðislögum og víð-
ar.
Einnig eru hér lögfest tilmæli
landlæknis, sem gefin hafa verið
út. Má þar nefna til dæmis:
1. Rétt sjúklinga að lesa eigin
sjúkraskrá sem tekinn var
upp 1973 af landlækni og
voru íslendingar fyrstir á
Norðurlöndum í því efni.
Margir mæltu með takmörk-
un þessa réttar, meðal ann-
ars sumir geðlæknar og
fengu stuðning skriffinna í
stjórnkerfinu. Pessi skilning-
ur landlæknis á rétti sjúk-
lings til að kynna sér eigin
sjúkraskrá reyndist þó réttur
samanber hæstaréttardóm
nýlega. I frumvarpinu er
réttur sjúklings í þessu efni
gerður afturvirkur.
2. Samþykki sjúklinga fyrir að-
gerð hefur alltaf verið til
staðar. Embættið hefur þó
unnið að nánari útfærslu frá
1988. í vor og sumar hefur
eyðublaði til að nota í þessu
skyni verið dreift til lækna.
3. Að deyja nieð reisn. Lögð er
áhersla á svokallað „óvirkt
líknardráp'1. Aðstoð við fólk
að deyja þrautalaust, hefur
lengi tíðkast í heilbrigðis-
þjónustunni. Nánari reglur
eru til meðal annars frá
Sjúkrahúsi Reykjavíkur og
embættið hefur samþykkt
þær og gefið út með örfáum
breytingum. Vissulega þarf
fólk að treysta á trúnað
lækna og samvinnu í þessu
efni og öðru. Kannanir sýna
að yfir 97% sjúklinga telja að
læknar hafi ekki brotið trún-
að.
4. Rétt sjúklinga til að leita
meðferðar á þeirri heilsu-
gæslustöð og því sjúkrahúsi
er þeim hentar best, en Is-
land er eitt af fáum löndum
þar sem sá réttur hefur alla
tíð verið í heiðri hafður
(samanber lög um heil-
brigðsþjónustu frá 1973).
Ýmislegt skortir þó í frumvarp-
ið sem ekki er í takt við nýja
þróun í mannréttindamálum:
• Nánari ákvæði um varðveislu
erfðavísa og rétt sjúklinga í
því efni. Ráðherra hefur ósk-
að eftir tillögum landlæknis í
því efni. Tillögur hafa verið
lagðar fram til ráðherra.
• Nánari ákvæði um rétt sjúk-
linga til bóta eða aðstoðar
vegna lyfjaskaða. Nú er ein-
ungis bætt fyrir lyfjaskaða ef
rangt lyf er gefið eða röngu
magni ávísað. Mjög alvarleg-
ir fylgikvillar geta verið eftir
lyfjagjafir.
• Reglur er takmarka bið
sjúklinga eftir aðgerð. Víða
erlendis hafa verið settar
reglur er takmarka bið sjúk-
linga eftir aðgerð, til dæmis í
Svíþjóð. í Finnlandi hafa
læknasamtökin sett slíkar
reglur og í Noregi hefur heil-
brigðisráðherra sett fram
frumvarp þess efnis. Ýmsir,
meðal annars frumvarpshöf-
undar telja, að væru slíkar
reglur settar mynduðust
kröfur á fjármálayfirvöld
sem erfitt væri að sinna. Vilja
þeir líkja þessu við loforð um
lækningu! Ekki er of í lagt að
eldra fólki sem nú er á biðlist-
um til dæmis eftir hjarta-,
æða-, bæklunar- og þvag-
færaaðgerðum, sem með
skattgreiðslum hefur gert
okkur kleift að halda uppi
góðri alhliða heilbrigðisþjón-
ustu, verði tryggður réttur til
meðferðar við alvarlegum
sjúkdómum til dæmis innan
þriggja mánaða.
• Um höfnun meðferðar á heil-
brigðissviði. „Sjúklingur get-
ur stöðvað meðferð hvenær
sem er“. Hér virðast nefnd-
armenn hafa gleymt að sjúk-
lingur með bráðsmitandi
sjúkdóm getur ekki hafnað
meðferð. Slíkt ákvæði er í
lögum.
í þriðju grein frumvarpsins
er setning sem ekki má standa
óbreytt.
Síðari hluti setningar í 2.
málsgrein: „... innan þess fjár-
hagsramma sem heilbrigðis-
þjónustunni er sniðinn á hverj-
um tíma“. Vissulega ber að taka
fullt tillit til fjárlaga hverju sinni
en hafa ber í huga að miklar
framfarir hafa orðið og verða án
efa í læknisfræðinni. Næstum á
hverju ári eru teknir upp nýir
meðferðarmöguleikar sem ekki
er auðvelt að sjá fyrir við fjár-
lagagerð.