Læknablaðið - 15.10.1998, Blaðsíða 56

762
LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84
Aðgengi að læknisþjónustu tekjutengt
Fyrir 50 árum voru al-
mannatryggingar stofnaðar á
Norðurlöndum og var Island
fyrst í þeim hópi. Arangurinn
varð meðal annars sá að al-
menningi var tryggður jafn
aðgangur að heilbrigðisþjón-
ustu landsins. Samfara öðrum
breytingum á velferðarkerfinu
á næstu árum má fullyrða að
öllum var gert kleift að leita
læknis án tillits til efnahags. Á
allra síðustu árum berast æ
fleiri kvartanir frá fólki vegna
þess að kostnaður við að leita
sér læknis er orðinn mörgu
lágtekjufólki um megn. Þró-
unin hefur verið í sömu átt á
hinum Norðurlöndunum nema
í Danmörku. Þessi mál hafa
verið til umræðu á þremur síð-
ustu ársfundum landlækna
Norðurlanda og er það ný-
mæli á þeim vettvangi.
Ekki liggja fyrir athuganir
frá fyrri árum um aðgengi
manna að heilbrigðisþjónustu.
I almennri hóprannsókn sem
framkvæmd var árið 1967
kom ekki fram mismunur á
aðsókn að heilbrigðisþjónustu
eftir stéttum (I). Á síðustu
þremur árum hafa verið fram-
kvæmdar þrjár kannanir á að-
sókn almennings að heilbrigð-
isþjónustunni, árin 1996 og
1998 að frumkvæði landlækn-
isembættisins og árið 1997 af
Félagi heilbrigðisstétta.
I könnun landlæknisemb-
ættisins árið 1996 voru hagir
3.000 barnafjölskyldna kann-
Byggt á gögnum frá landlæknisemb-
aettinu.
aðir og var þar bætt við spurn-
ingum urn aðgengi að heil-
brigðisþjónustu. Svarendum
var skipt í fjóra tekjuhópa og
kom fram að yfir 30% fullorð-
inna í lægsta tekjuhópi, með
fjölskyldutekjur undir 130
þúsund á mánuði, höfðu frest-
að eða hætt við för til heilsu-
gæslulæknis eða sérfræðings,
ríflega 60% höfðu hætt við
eða frestað að fara til tann-
læknis, 25% að leysa út lyf og
12% höfðu frestað minni hátt-
ar læknisaðgerð. Um 8% barna
foreldra í lægsta tekjuflokkn-
um höfðu frestað för til læknis
en 17% för til tannlæknis.
Samanburðartölur fyrir hæsta
tekjuhópinn, með fjölskyldu-
tekjur yfir 200 þúsund, sýndu
að um 10% höfðu frestað för
til læknis, um 25% höfðu
frestað för til tannlæknis og
innan við 5% að leysa út lyf.
Af börnum foreldra í þessum
tekjuhópi höfðu um 1% frest-
að för til læknis og um 3% för
til tannlæknis.
I könnun Félags heilbrigð-
isstétta sem framkvæmd var í
maí 1997, voru spurningar
sendar 1.317 einstaklingum,
933 svöruðu eða 70,8% (2).
Þar var meðal annars spurt
hvort viðkomandi hafi frestað
eða hætt við að leita sér lækn-
is á síðustu 12 mánuðum
vegna fjárskorts. Nálega 21%
fólks með mánaðartekjur und-
ir 150 þúsund krónum svör-
uðu spurningunni játandi.
I apríl síðastliðnum var
framkvæmd könnun á vegum
landlæknisembættisins varð-
andi ýmsa þætti heilbrigðis-
mála, endanlegt úrtak var
1.084 einstaklingar og svör-
Breytingar á þjónustugjöldum
síðustu árin
* Komugjald á heilsugæslustöð og til sérfræðings hefur
hækkað.
* Göngudeildargjald hefur hækkað.
* Hlutur sjúklinga í kostnaði við meðferð hjá geðlæknum
hefur hækkað, kostnaður við fjölskyldumeðferð hjá barna-
geðlæknum hefur tvöfaldast.
* Árið 1991 var hætt niðurgreiðslu á róandi lyfjum, svefn-
lyfjum og sýklalyfjum.
* Árið 1992 var hlutur sjúklinga í niðurgreiddum lyfjum
hækkaður verulega.
* Árið 1994 var heimild til endurgreiðslu á lyfjakostnaði yfir
ákveðnu marki afnumin enda vannýtt. Nýjar endur-
greiðslureglur eru flóknar og erfiðar í framkvæmd.
* Áriö 1996 var útgáfu undanþáguskírteina vegna 100 dag-
skammta af þunglyndislyfjum hætt og niðurgreiðslur á
flogaveikilyfjum minnkaðar.